حماسه ۲۵ آبان اصفهان؛ وحدتی از جنس ایثار

بی‌تردید، رخدادهای تاریخی هر ملتی، آیینه‌ای است که روح جمعی و هویت آنان را نمایان می‌کند. در تاریخ پرافتخار ایران اسلامی، روز ۲۵ آبان ۱۳۶۱، به‌مثابه نقطه عطفی از تجلی ایمان، عشق و ایثار جمعی در حافظه ملت ایران، به‌ویژه مردم شهیدپرور اصفهان نقش بسته است. این تاریخ که به «روز حماسه و ایثار مردم اصفهان» موسوم شده، نه فقط مراسم تشییع شهدا، بلکه نمایشی شکوهمند از پیوند ناگسستنی یک ملت با آرمان‌های متعالی انقلاب خود بود. 

در پی عملیات غرورآفرین «محرم» در دوران دفاع مقدس که شهادت ۱۲۵۰ شهید گلگون‌کفن را برای میهن اسلامی به دنبال داشت، سهم استان اصفهان از این قافله نور، ۷۰۰ شهید والامقام بود. استان اصفهان در اعزام نیرو به جبهه‌های جنگ تحمیلی و دفاع از انقلاب، پیشگام بود و بیشترین شهید را داده است. در ۲۵ آبان نیز پیکر پاک ۳۷۰ تن از این عزیزان در فضایی از عشق و اشک، اما با قلبی آکنده از صلابت و سربلندی، بر دستان مردم غیرتمند اصفهان تشییع شد. 

آنچه این رویداد را به نمونه‌ای بی‌بدیل در تاریخ انقلاب اسلامی تبدیل کرده، نه صرفاً شمار شهدا، که سلوک و تعالی جمعی مردم در مواجهه با این حادثه عظیم بود. مردم شهر گنبد‌های فیروزه‌ای در آن روز، صحنه‌ای به تصویر کشیدند که در آن، «غم» و «امید و پویایی» درهم آمیخته بود. آنان در حالی که پاره‌های تن و قلب خود را با بوسه بر کفن‌های خونین می‌بوسیدند و به آسمان می‌سپردند، در همان لحظات، هزاران رزمنده جدید از فرزندان خود را با کوله‌باری از عزم و ایثار، به سوی جبهه‌های نبرد حق علیه باطل بدرقه کردند. این پیوند ژرف بین «سوگ» و «جهاد»، تجلی عینی فرهنگ ناب عاشورایی و درس‌آموزی از مکتب حضرت زینب(س) بود که در آن، صبر و استقامت، نه به معنای سکون، که مقدمه‌ای برای حرکتی نوین در مسیر آرمان‌ها بود. 

عظمت این حماسه مردمی به حدی بود که بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی(ره) با اشاره به این رویداد فرمودند: «در کجای دنیا جایی را مثل اصفهان پیدا می‌کنید که چند روز پیش ۳۷۰ شهیدش را تشییع کردند. همین ملت شهیدداده همچنان بر خدمت خود به اسلام ادامه می‌دهند.» ایشان همچنین پیامی به شرح ذیل خطاب به مردم اصفهان ایراد کردند: 

«‏‏خدمت عموم مردم مسلمان و رشید اصفهان‏‎ ـ دامت توفیقاتهم‏ 

‏‏سَلامٌ عَلَیْکُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبی الدّارِ‏‎ 

رحمت خداوند بر همه شهیدان و رضوان و مغفرت حق بر ارواح مطهرشان که جوار‏‎ ‎‏قرب او را برگزیدند و سرفراز و مشتاق به سوی جایگاه مخصوصشان در پیشگاه رب‏‎ ‎‏خویش شتافتند و سلام و درود بر شما پدران و مادران، همسران، فرزندان و بازماندگان‏‎ ‎‏شهدا که از بهترین عزیزان خود در راه بهترین هدف که اسلام عزیز است، بزرگوارانه‏‎ ‎‏گذشته‌اید و در امر دفاع از دین خدا، آنچنان صبر و مقاومت نشان داده‌اید که رشادت و‏‎ ‎‏استقامت یاران سید شهیدان، حضرت امام حسین(ع) را در خاطره جهانیان‏‎ ‎‏تجدید کردید.

اینجانب با عرض تبریک و تسلیت به مردم قهرمان و شهیدپرور استان‏‎ ‎‏نیروخیز اصفهان و همه ملت بزرگ ایران که وفاداری خود را به اسلام و خدای متعال به‏‎ ‎‏نحو احسن به اثبات رسانده‌اند، اطمینان دارم که این فداکاری‌ها و جانبازی‌ها در آینده‎ ‎‏نزدیک، شجره طیبه اسلام را بیش از پیش بارور می‌کند و دشمنان قسم‌خورده اسلام را‏‎ ‎‏به نابودی و اضمحلال محکوم خواهد کرد. از خداوند متعال برای شهدای عزیز،‏‎ ‎‏رحمت و مغفرت و برای جانبازان مجروح و معلول، شفای عاجل و برای خانواده‌های‏‎ ‎‏محترم آنان صبر و اجر مسئلت دارم. والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.‏

روح الله الموسوی الخمینی»‏ 

این بیان، گواهی بر این است که این حماسه نه فقط واقعه‌ای محلی، بلکه نمادی از ظرفیت‌های بی‌کران ملت ایران در دفاع از ارزش‌ها بود. مقام معظم رهبری نیز این رویداد را مصداق بارز سرافرازی در امتحانات الهی برشمردند و بر تلفیق بی‌نظیر «تشییع شهدا» و «اعزام رزمندگان» در یک روز تأکید فرمودند.

در نگاهی جامعه‌شناختی، حماسه ۲۵ آبان اصفهان نشان می‌دهد که چگونه نمادی جمعی می‌تواند به عاملی برای انسجام اجتماعی، تقویت روحیه مقاومت و زنده نگه داشتن آرمان‌های یک ملت تبدیل شود. این واقعه، سندی زنده بر این ادعاست: ملتی که برای ارزش‌های خود تا پای جان می‌ایستد و شهادت را نه پایان، که انتقال به حیاتی برتر می‌داند، هرگز در برابر تهدیدها و فشارهای دشمنانش شکست نخواهد خورد.

امروز و در گذر سال‌ها، یادبود چنین رویدادهایی فقط تکلیفی تاریخی نیست، بلکه ضرورتی استراتژیک برای نسل حاضر و آینده است. تبیین ابعاد عینی و معنوی این حماسه‌ها، زنده نگاه داشتن روحیه ایثار و شهادت‌طلبی و الگوگیری از آن برای مقاومت در برابر جنگ‌های نوین اقتصادی و فرهنگی، راهکاری برای تضمین تداوم حرکت جهادی امت اسلامی در مسیر پیشرفت و عزت است.