Afganistan'da devam eden şiddet, Orta Doğu'da istikrarsızlığa yol açacak
IQNA’nın raporuna göre, son haftalarda, Batı Asya'da diğer tüm haberlerden daha fazla öne çıkan haber, Afganistan'daki birkaç önemli şehrin Taliban'a düşmesi oldu ve bu durum Afganlar ve bölgedeki ülkeler arasında grubun yeniden güç kazanmasıyla ilgili endişelere yol açtı.
Öte yandan, bu, bazılarının bu eylemin yanlış zamanda yapıldığına ve ABD hükümetinin bir şekilde Afgan hükümetine verdiği desteği kestiğine inanmasına neden olan ABD birliklerinin Afganistan'dan çekilmesiyle aynı zamana denk geliyor. Bütün bunlar, Afgan hükümeti ile Taliban arasındaki Afgan barış görüşmeleri net bir sonuç olmadan devam ederken oluyor.
Robert D. Crews Afganistan, Orta ve Güney Asya, Rusya, İslam ve dünya tarihi üzerine araştırma ve öğretime odaklanan bir tarihçidir. Chapel Hill'deki Kuzey Carolina Üniversitesi'nden mezun olduktan sonra Columbia Üniversitesi'nden tarih alanında yüksek lisans derecesi ve New Jersey'deki Princeton Üniversitesi'nden tarih alanında doktora derecesi aldı. Crews şu anda aynı üniversitede ders veriyor.
2015 yılında Modern Afgan: Küresel Bir Ulusun Tarihi (Afghan Modern :The History of a Global Nation) kitabının yazarıdır. Crews Rusya, Doğu Avrupa ve Avrasya Çalışmaları Merkezi ve Abbasi Programı'nın (Stanford'da İslami Çalışmalar bölümünde) direktörü olarak görev yaptı. Halen Afganistan Dergisi Genel Yayın (Amerikan Afganistan Araştırmaları Enstitüsü / Edinburgh Üniversitesi Yayınları) editörüdür.
Crews Afganistan'daki son durumun nedenleri hakkında IQNA ile ropörtajı aşağıda yer almaktadır:
IQNA - Son günlerde Afganistan'daki şehir ve bölgelerin seri bir şekilde çöküşüne ve Taliban tarafından işgaline tanık olduk. Afganistan'da Taliban'ın yeniden iktidara gelmesinin nedeni nedir?
- Taliban, ABD birliklerinin geri çekilmesinin yarattığı güç boşluğundan yararlandı. Öz güven eksikliği Afgan hükümetini ve ordusunu zayıflattı. Kabil'deki hükümet ciddi şekilde parçalanmış durumda ve birçok Afgan, güvenliği sağlama, ülkeyi yolsuzluk ve önyargı olmadan yönetme yeteneklerinden emin değil. Bu arada Taliban sivilleri terörize ederek dehşete düşürdü ve etkilerini genişletmek için şiddet ve şiddet tehditlerini kullandı.
IQNA - Afganistan'daki sistematik hükümet yolsuzluğunun rolünü ve bu ülke halkının yaşam koşullarının iyileşmesinden soğumasının, Taliban'ın yeniden güç kazanmasında ne kadar etkili olduğunu düşünüyorsunuz?
- Yolsuzluk, Afgan hükümetinin meşruiyetini baltalayan önemli bir konudur. Bu, Taliban'ın "hukuk ve düzen" kurma ihtimalini bazı Afgan toplulukları için biraz çekici hale getirdi. Ancak diğerleri için Taliban hukuku, baskı, etnik temizlik ve cinsiyete dayalı şiddetle eş anlamlıdır.
Devlet güç ağıyla bağlantısı olmayan insanlar son derece hüsrana uğrarlar. Bununla birlikte, hükümetin yolsuzluğuna rağmen, Taliban, özellikle kentsel alanlarda birçok Afgan topluluğu için geçerli bir alternatif değil.
IQNA - Bazıları, Afgan hükümeti ile Taliban arasındaki barış görüşmelerinin, Taliban mahkumlarının serbest bırakarak ve Taliban'a yeniden katılarak gücünü artırması için sadece zaman kaybı olduğunu savunuyor. Sizin görüşünüz nedir?
-Başından beri Taliban ile Amerika Birleşik Devletleri arasındaki ve daha sonra Taliban ile Afgan hükümeti arasındaki müzakereler Taliban'ın lehine olmuştur. Taliban müzakerelerde taviz vermedi, ancak çok fazla baskı aldılar. Görüşmeler, yerli ve yabancı izleyiciler arasında hareketin yeniden iktidara geldiği algısını güçlendirdi. Tabii ki, gerçek çok daha karmaşık ve belirsiz.
IQNA - ABD'nin Afganistan'dan çekilmesinin Afganistan'daki mevcut durumu yaratmadaki rolü nedir? Bazıları, ABD hükümetinin Irak'ta olduğu gibi Afganistan'da da kapsamlı ve güçlü bir hükümet kuramadığına inanıyor. Sizin görüşünüz nedir?
- ABD'nin Afganistan'daki projesi çok başarısız oldu. Elbette bazı Afganlar ABD varlığından yararlandı ve Afganlar ABD güvenlik şemsiyesi altında bazı önemli kazanımlar elde etti.
Bununla birlikte, Afganistan'daki kötüleşen güvenlik durumu, ABD'nin geri çekilmesinden ve en önemlisi, sonuçları ciddi bir şekilde dikkate alınmamasından kaynaklandı. ABD'nin tutumu Afganları tehlikeli bir pozisyona sokacak. ABD ise Afganistan'daki hedeflerini gerçekleştirmek için otoriter bir siyasi sistem istiyordu. Bu sistemin topluma daha fazla güç katmak, dahil olmak ve gücü paylaşmak isteyen Afganlar için uygun olmadığı kanıtlandı.
IQNA - Sizce bölge ülkeleri ve Afganistan'ın komşuları bu ülkeye nasıl yardım edebilir?
- Taliban'ın iktidara dönüşü, Afganistan'ın komşularına veya iç savaşta yabancı destekli gruplara fayda sağlamayacaktır. Bölge liderlerine Afganistan'daki barıştan fayda sağlayacaklarının hatırlatılması gerekiyor.
Afganistan'daki barışın tohumları, ticaret, ulaşım, eğitim, doğal kaynaklar vb. alanlarda daha fazla bölgesel işbirliğini içermektedir. Afganistan'da devam eden şiddet bir kez daha komşularına yayılıyor ve bu topluluklarda istikrarsızlık riski yaratıyor.
Hiçbir toplum yerinden edilmiş sivillerin ortaya çıkmasından ve bu tür şiddeti sürdüren savaş ekonomisinden, silahlardan ve uyuşturuculardan fayda sağlamayacak. Bu ülkelerin birbirine bağlı bir geçmişi ve geleceği var.
IQNA - Sizce mevcut durum nereye varacak ve Afganistan'da yeni bir iç savaş beklemeli miyiz?
- Kabil'deki bir pasaport ofisinde sıraya giren Afganları gösteren çevrimiçi fotoğraflar, bu ülkedeki insanların ruhunun çok hayal kırıklığı yaratan bir resmi. Ancak Taliban'ın zaferi ve Afgan hükümetinin çöküşü beklenenden çok uzak.
Afgan toplumunu etkileyen anlaşmazlıkların askeri bir çözümü olmadığını belirtmekte fayda var. Afgan seçkinleri, gelecek açısından toplumun çıkarlarını bir bütün olarak görmektedir. Afganistan genç, dinamik, çeşitli ve becerikli bir topluma sahiptir. Bu ülkenin insanları başka bir savaş istemiyor.
Uluslararası toplum, Afgan barış sürecini birinci öncelik olarak desteklemeli ve gazeteciler ve aydınlar da dahil olmak üzere daha büyük risk altındaki Afganları desteklemelidir. Hazaralar gibi marjinal toplumların yanı sıra kadın ve kızların hakları, uluslararası hukuk ve diplomasinin gücünü hak ediyor. Birbirine bağlı bir dünyada, Afganistan'daki barış hepimiz için bir endişe olmalı.
En çok konuşulan başlıklar 