Tevhid’in kısımları
1-Zat’ta tevhid (Tevhid-i Zat): Allah (cc) zatı yönünden tek olması, bir benzerden, ortaktan (şerikten) münezzeh (uzak) olması demektir.
2- Sıfatta Tevhid (Tevhid-i Sıfat): Allah (cc) sıfatlarında da tektir, hiç bir varlık O'na sıfatlarında ortak (şerik) veya denk değildir.
Allah'ın sıfatları denildiği zaman, Allah'ı bize bildiren ilâhí özellikleri akla gelir. Allah'ın sıfatları O'na aittir ve kendisi gibi ezelídir, başlangıcı yoktur. Bazı sıfatlar Allah'a aittir. Bu sıfatlar O'ndan başka hiç bir yaratıkta yoktur.
İhlâs suresi 1-4. ayetleri: “De ki: “O, Allah’tır, tektir. Allah sameddir. Doğurmamış ve doğmamıştır. O’nun hiçbir dengi yoktur.”
3- Tevhid-i İbadi: Allah’tan başka kimse kulluk ve ibadet edilmeye layık değildir.
Enbiyâ suresi 25. ayeti: “Senden önce hiçbir peygamber göndermedik ki ona, “Benden başka ilâh yoktur, şu halde bana kulluk edin” diye vahyetmiş olmayalım.”
4- Fiilde Tevhid (Tevhid-i Ef’al): Dünya ve evrendeki bütün işlerin Allah’ın izniyle olması demektir. Bu iki kısma ayrılır:
A-Tevhid-i Hallâkiyet: Yani tüm varlıkların yaratıcısı Allah’tır.
Fâtır suresi 3. ayeti: “Ey insanlar! Allah’ın üzerinizdeki nimetlerini hatırınızdan çıkarmayın. Allah’tan başka gökten ve yerden size rızık veren yaratıcı var mı? O’ndan başka tanrı yoktur. Öyleyse niçin haktan dönüyorsunuz?”
En’âm suresi 102. ayeti: “İşte bu Allah sizin rabbinizdir. O’ndan başka tanrı yoktur. O her şeyin yaratıcısıdır. Öyleyse O’na kulluk edin, O her şeye vekildir (Güvenilip dayanılacak tek varlık O’dur).”
B-Rubûbiyet Tevhidi (Tevhid-i Rubûbi): Yani yaratılmışlar âleminin idaresi ve tanzimi Allah katındadır.
En’âm suresi 164. ayeti: “De ki: “Allah her şeyin rabbi iken ben O’ndan başka bir rab mi arayacağım?..”
Yunus suresi 31. ayeti: “De ki: Size gökten ve yerden kim rızık veriyor? Ya da işitme ve görme yeteneklerini hükmü altında kim tutuyor? Ölüden diriyi çıkaran, diriden de ölüyü çıkaran kim? Her türlü işi kim yürütüyor? “Allah” diye cevap verecekler. “Öyleyse (O’na ortak koşmaktan) sakınmıyor musunuz?” de.
Muhsin Kıraati’nin İnanç İlkeleri (Tevhid) kitabından alıntıdır.
En çok konuşulan başlıklar 