قطعنامه شورای حکام و تلاش برای امنیتی‌کردن برنامه هسته‌ای ایران

قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه برنامه هسته‌ای ایران در روز پنجشنبه گذشته، با 19 رأی موافق، سه رأی مخالف و 12 رأی ممتنع به تصویب رسید. این قطعنامه از ایران خواسته است تا درباره ذرات اورانیوم با منشأ انسانی در دو مکان اعلام‌ نشده توضیح دهد و همچنین خواستار فراهم‌کردن دسترسی بازرسان به مکان‌ها و موارد مورد نظر شود. از طرف دیگر، اعلام شده است که اگر ایران پاسخی به درخواست آن‌ها ندهد، پرونده هسته‌ای کشورمان را به شورای امنیت ارجاع می‌دهند و گزارش رافائل گروسی می‌تواند مبنایی برای دخالت شورای امنیت سازمان ملل باشد.

به دنبال این اقدام شورای حکام، وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی کشورمان دستور انجام اقدامات لازم را برای ساخت سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته صادر کردند.

این اولین قطعنامه ضدایرانی شورای حکام از سوی تروئیکای اروپا و ایالات متحده آمریکا علیه ایران نیست، به‌طوری‌که در سال‌های اخیر، به‌ویژه در خردادماه سال جاری (پنجم ژوئن 2024)، ادعاهایی علیه برنامه هسته‌ای ایران مانند صلح‌آمیز نبودن فعالیت‌های هسته‌ای کشور، رسیدن غنی‌سازی اورانیوم به 30 برابر حد مجاز و حل‌نشدن اختلافات پادمانی نیز مطرح شده بود.

نکته مهمی که در اینجا حائز اهمیت است اینکه، اقدامات دولت‌های غربی علیه برنامه هسته‌ای ایران بیش از آنکه جنبه فنی داشته باشد، دارای جنبه سیاسی است و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را ابزاری برای رسیدن به مقاصد سیاسی خود می‌دانند. تروئیکای اروپا با هم‌پیمانی ایالات متحده آمریکا، به دنبال راهبرد مهار یا انزوای بیشتر درباره ایران است تا با ایجاد فشارهای فزاینده، کشور را در عرصه سیاست بین‌الملل با تنگناهای بیشتر مواجه کند که این امر مؤید اراده غرب برای امنیتی‌کردن برنامه هسته‌ای ایران به‌منزله یک تهدید مهم جهانی و از طرفی، تحلیل رویکرد تعامل و دیپلماسی سازنده از سوی آن‌هاست.

اگرچه دولت چهاردهم سیاست خارجی خود را بر پایه توازن و گفت‌و‌گوی سازنده با دولت‌های غربی تنظیم کرده‌؛ اما سیاست دولت‌های بزرگ غربی در قبال ایران همچنان تهاجمی است و از هر ابزاری علیه کشورمان استفاده می‌کنند؛ اعمال تحریم به‌ویژه در رابطه با برنامه موشکی و از همه مهم‌تر، برنامه هسته‌ای کشور، در راستای این راهبرد بوده است.

نکته حائز اهمیت دیگر این است که طرف‌های غربی به دنبال فعال‌سازی مکانیسم ماشه در مهرماه ۱۴۰۴ (اکتبر ۲۰۲۵) هستند. براساس این مکانیسم، تمامی قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت که از سال 2006 با انعقاد برجام معلق شده بودند، دوباره فعال می‌شوند و در نتیجه آن تمامی فعالیت‌های مرتبط با برنامه هسته‌‌ای ایران، از جمله برنامه‌های تحقیقی و توسعه‌ای صنعت هسته‌ای کشور و سایر موارد، با این مکانیسم، متوقف یا تحریم می‌شود.

از طرف دیگر، مواضع تند طرف‌های غربی علیه ایران نیز می‌تواند به خروج کشورمان از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) یا حتی تغییر دکترین هسته‌ای ایران منجر شود.

پگاه‌سادات طباطبایی