رودکی؛ شاعر شادمانی
رودکی از جمله شاعرانی محسوب می‌شود که شعرش سرشار از شادمانی است؛ او بی‌آنکه از زندگی و فراز و فرود آن غافل شود، خوانندگان اشعارش را به شادی و دوری از غم دعوت و شعر او روح طرب و شادی به مخاطب القا می‌کند.
عصر سامانیان، دوره‌ای از بیداری فرهنگی، خردگرایی و تجدید حیات تفکر عقلانی بود. در این دوران، به یاری اهل فرهنگ و وزیران دانا، بذر دانش، فرهنگ و فلسفه کاشته شد و به شکوفایی رسید. سامانیان به‌دلیل اصالت ایرانی و تعهد به آداب و رسوم ملی، به فرهنگ و آیین‌های ایران توجه ویژه‌ای داشته و در احیای زبان و ادب گذشته ایران تلاشی وقفه‌ناپذیر به خرج دادند. آن‌ها نویسندگان، مترجمان و شاعران را به تألیف، سرودن و نظم آثار باستانی فرهنگ کهن ایرانی تشویق و بستر لازم برای استقلال ادبی ایران را فراهم کردند. از جمله شاعران برجسته این دوران، رودکی بود که با سرودن شعر، تفکرات حکمی و فلسفی خود را که متأثر از زمانه و احوال جامعه آن روز بود، ابراز می‌کرد.
نگاهبان هزار ساله زبان فارسی
ابوعبدالله جعفر بن محمد رودکی سمرقندی، شاعری برجسته و مشهور در دوره سامانی بود که بنیان‌گذار سبک‌ها و قالب‌های شعر فارسی شناخته می‌شود. او با ترکیب اندیشه‌های فلسفی و تفکرات عقلانی با ذوق هنری خود، زبان فارسی را زنده کرد و گسترش داد. اگرچه فقط بخش کوچکی از اشعار او به دست ما رسیده، ولی همین اشعار نشان می‌دهد که او شاعری با دیدگاه‌های عقلانی و عمیق بود.
رودکی به روایتی از آغاز تولد نابینا بود، اما با تیز‌هوشی و ذهن فعال در هشت سالگی قرآن را حفظ کرد و قرائت آن را فراگرفت. او صدای خوشی داشت، شعرگفتن را نیز شروع کرد، به‌طوری که معانی دقیقی که در اشعارش می‌آورد، توجه مردم را جلب کرد و به مقبولیت رودکی در بین آن‌ها افزود. او در نواختن بربط نیز به مهارت رسید و شهرتش کم‌کم به جایی رسید که در دربار امیر نصر بن احمد سامانی جایگاهی پیدا کرد و به ثروت و نعمتی زیاد دست یافت.
شاعرانه‌های رودکی
در اشعار رودکی، تمایل او به مذهب فاطمی و دوستی با اهل بیت(ع) آشکار است. تعداد سروده‌‌های رودکی را بسیار زیاد تخمین زده‌اند، اما از آن همه، فقط حدود یک هزار بیت شامل چند قصیده، غزل، قطعه و رباعی باقی مانده است.
محمدجعفر یاحقی در کتاب «رودکی‌وار» دلایل محبوبیت رودکی را چنین می‌داند: «طبع قوی که از حافظه نیرومند و نگاه ژرف او بر‌می‌خیزد؛ قدرت تصور و خیال در خلق مضامین باریک و لطیف و آفرینش تصاویر شاعرانه و بدیع و نیز پیوند هنرمندانه شعر و موسیقی.»
شعر رودکی سرشار از سادگی معنی و روانی لفظ است. یکی دیگر از ویژگی‌های زبان رودکی، توانایی بیان و فصاحت آن است. جمله‌های کوتاه، فعل‌های ساده و تکرار بعضی از اجزای جمله، سخن او را به محاوره نزدیک کرده است. او در این سادگی، معانی دقیق و خیال‌های لطیف به خواننده منتقل می‌کند. رودکی هنر شاعری خود را مقدم بر لفظ‌پردازی و صنعتگری می‌دانست و همین سادگی باعث شد که اشعارش تا به امروز ماندگار بماند.
او از جمله شاعرانی محسوب می‌شود که شعرش سرشار از شادمانی است. رودکی بی‌آنکه از زندگی و فراز و فرود آن غافل شود، خوانندگان اشعارش را به شادی و دوری از غم دعوت و شعر او روح طرب و شادی به مخاطب القا می‌کند.
پدر شعر فارسی در کلام خود در پی ترویج مضامین اخلاقی نیز است. در شعر او نهی از خصلت‌های ناپسند اخلاقی به‌وفور به چشم می‌خورد. نکوهش آزمندی و مال‌اندوزی، حسادت، فرومایگی و تکبر، مضامین بخشی از اشعار اوست. رودکی صفات ناپسند اخلاقی را ناشی از برداشت نادرست از فلسفه حیات و توهم جاودانگی انسان می‌داند و عادت به صفات و خلق‌وخوی ناپسند اخلاقی را سبب بهره‌مندنشدن از نعمت شادی و لذت اصیل قلمداد می‌کند که کینه و اندوهی بی‌پایان برای انسان به دنبال دارد.
این خادم و احیاگر زبان فارسی در نهایت در سال ۳۲۹ قمری در رودک دیده از جهان فروبست. آرامگاه او اکنون در زادگاهش، روستای پنج‌رود، نزدیک شهر پنجکنت تاجیکستان قرار دارد.
الهه‌سادات بدیع‌زادگان
انتهای پیام
