۱۸ بهمن ۵۷؛ راهپیمایی ۵۰ هزار نفری زنجانی‌ها در حمایت از امام(ره)
در ۱۸ بهمن ۱۳۵۷، روحانیون و مردم زنجان در راهپیمایی گسترده و بی‌سابقه‌ای با حضور ۵۰ هزار نفر، حمایت قاطع خود را از امام خمینی(ره) و نخست‌وزیر منصوب ایشان اعلام کردند.
۴۶ سال پیش در چنین ایامی، ایران روزهای پرالتهابی را سپری می‌کرد. وقایعی که در این روزها به وقوع می‌پیوست، نشان از تحقق رخدادی عظیم داشت؛ رخدادی که قرار بود در هنگامه فروپاشی و افول معنویت در جهان، گفتمانی معرفتی عرضه کند؛ گفتمانی که در کنار دنیا و مسائل مادی آن، نگاهی نیز به آسمان داشت تا بستر تحقق نظامی وحیانی را فراهم آورد.
تصویر این روزهای ملتهب به این شرح است: در تاریخ ۱۸ بهمن ۱۳۵۷، وقایع مهمی در ایران رخ داد که تأثیرات عمیقی بر روند انقلاب اسلامی و تحولات سیاسی کشور گذاشت. در این روز، امام خمینی(ره) در دیدار با روحانیون شهر اهواز، بر این موضوع تأکید کرد که ادامه نهضت نه تنها وظیفه‌ای انقلابی، بلکه تکلیفی شرعی‌ست؛ همچنین ایشان در ملاقات با وکلای دادگستری، بر ضرورت محاکمه شاه به‌مثابه یکی از اهداف اصلی انقلاب تأکید کرد.
در عرصه بین‌المللی نیز رئیس‌جمهور و وزرای خارجه و دفاع ایالات متحده آمریکا پس از پایان مأموریت ژنرال هایزر در ایران، جلسه‌ای با حضور وی تشکیل دادند. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که این کشور از اجرای قانون اساسی حمایت می‌کند و با تمام گروه‌های سیاسی، از جمله مهدی بازرگان، از طریق کانال‌های دیپلماتیک در ارتباط بوده است. با این حال، پس از انتصاب بازرگان به سمت نخست‌وزیری، هیچ تماس رسمی با وی برقرار نشد. وزارت خارجه آمریکا همچنین تصریح کرد که دولت بختیار را همچنان به رسمیت می‌شناسد؛ اما در عین حال سخنگوی کاخ سفید اظهار کرد که بختیار باید خواست اکثریت مردم را بپذیرد.
در داخل کشور، پس از اعلام نخست‌وزیری مهندس بازرگان، دیداری میان آقایان یدالله سحابی، امیرعباس انتظام، بختیار، قره‌باغی (رئیس ستاد ارتش) و رئیس اداره دوم ارتش صورت گرفت. در این ملاقات، آقایان سحابی و انتظام تلاش کردند بختیار را به استعفا ترغیب کنند. در مقابل، بختیار برای نمایش قدرت و مشروعیت خود، از قره‌باغی و مقدم خواست تا حمایت مجدد خود را از وی اعلام کنند.
دکتر سنجابی، از چهره‌های سرشناس سیاسی اعلام کرد که مذاکرات و تبادل نظر بین بختیار و بازرگان برای حل مسالمت‌آمیز بحران ادامه دارد. رادیو لندن نیز گزارش داد که گفت‌وگوهایی میان جنبش آیت‌الله خمینی و ارتش آغاز شده است. در همین حال، گروه‌های گوناگون مردم، از جمله دانشگاهیان از دولت موقت مهندس بازرگان حمایت کردند.
روحانیون و مردم زنجان در این روز، در یک راهپیمایی گسترده و بی‌سابقه با حضور ۵۰ هزار نفر، حمایت قاطع خود را از امام خمینی(ره) و نخست‌وزیر منصوب ایشان اعلام کردند. در این گردهمایی، حجت‌الاسلام ابوالفضل شکوری به نمایندگی از مردم و روحانیت، قطعنامه‌ای ۳۰ ماده‌ای قرائت کرد که شامل مواردی همچون انحلال رژیم شاهنشاهی، انحلال مجلسین و دولت بختیار و تأیید مشروعیت دولت مهندس بازرگان بود. این قطعنامه با استقبال گسترده شرکت‌کنندگان مواجه شد.
در گزارش‌های بین‌المللی، آسوشیتدپرس اعلام کرد که دیپلمات‌های غربی نزدیک به ارتش به نقل از ژنرال‌ها، به این نتیجه رسیده‌اند که توانایی و قدرت کافی برای انجام کودتا را ندارند. رادیو لندن و رادیو مسکو نیز گزارش دادند که صدها تن از افسران سابق، از جمله چند تن از فرماندهان ارشد ارتش که به‌دلیل مخالفت با شاه، از خدمت اخراج شده بودند، حمایت خود را از آیت‌الله خمینی اعلام کردند.
اما ۱۸ بهمن در تهران، فرماندار نظامی به‌دلیل بی‌توجهی مردم به مقررات حکومت نظامی، ساعات منع عبور و مرور را کاهش داد. هم‌زمان، ۱۳ نفر دیگر از نمایندگان مجلس شورای ملی استعفای خود را اعلام کردند. در مقابل، گروهی از هواداران رژیم پیشین در حمایت از قانون اساسی، در یکی از سالن‌های ورزشگاه امجدیه گردهم آمدند. در این روز، کارکنان رادیو تهران به کارکنان اعتصابی رادیو تلویزیون پیوسته و بیانیه‌ای منتشر کردند که در آن تأکید شده بود «برای جلوگیری از ایجاد هر مانع در راه انقلاب برنامه‌ای پخش نخواهد شد.»
در عرصه بین‌المللی، انور سادات، رئیس‌جمهور مصر با شاه ایران که در مراکش به سر می‌برد، تماس گرفت. در داخل کشور، سرهنگ شکوری، رئیس آجودانی ستاد لشکر ۶۴ رضائیه در مسیر رفتن به پادگان ترور شد. علاوه بر این در پی تشدید التهابات، شرکت‌های بزرگ حمل و نقل هوایی به‌دلیل ناامنی در حریم هوایی ایران، پروازهای خود را به این کشور متوقف کردند. مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز در بیانیه‌ای از اوضاع ایران ابراز نگرانی کرد.
جریان انقلاب در اصفهان نیز جاری بود. در این شهر، یک تبعه آمریکایی که راننده‌ای را مورد ضرب و شتم قرار داده بود، در دادگاهی مردمی محاکمه و پس از پرداخت دیه آزاد شد. این رویداد از آن نظر حائز اهمیت بود که براساس قانون کاپیتولاسیون، محاکم ایران حق محاکمه اتباع آمریکایی را نداشتند. تشکیل این دادگاه مردمی نشان‌دهنده قدرت روزافزون مردم و نهادهای مردمی در آن برهه حساس بود.
آیت‌الله سیدمحمود طالقانی نیز در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که «مردم را به قتل و آتش‌سوزی تهدید نکنید.» همچنین ابراهیم یزدی، از نزدیکان امام خمینی(ره) نیز در گفت‌وگویی اظهار کرد: «برنامه‌هایی در دست مطالعه است تا وزارتخانه‌های دولتی به‌صورت مسالمت‌آمیز و با کمک کارکنان این وزارتخانه‌ها اشغال شود.»
این رویدادها نشان می‌دهد که ایران در آن زمان در مرحله‌ای حساس و تعیین‌کننده از تاریخ خود قرار داشت و تحولات سریع و گسترده‌ای در حال شکل‌گیری بود. هر یک از این وقایع به‌گونه‌ای بر روند انقلاب و آینده کشور تأثیر گذاشت و نشان‌دهنده اوج‌گیری قدرت مردمی و افول نهادهای وابسته به رژیم پیشین بود.
الهه‌سادات بدیع‌زادگان
انتهای پیام
