عجله؛ مانع تقرب به خدا
انسان عجول در پی لقای پروردگار نیست، راه كمال و تقرب را نمیپوید و در مقابل، برای رسیدن به دنیای فانی، شتابان است.
به گزارش ایکنا از اصفهان، آیت‌الله‌العظمی حسین مظاهری در سلسله گفتارهایی، به شرح ۴۰ رذیلت اخلاقی پرداخته است که از سوی پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر معظم‌له منتشر و در سایت خبرگزاری ایکنا بازنشر می‌شود. شماره ششم این مجموعه به رذیله اخلاقی «عجله» اختصاص دارد.
از جمله صفات رذیله، عجله است؛ به این معنا که انسان چیزی را قبل از فرارسیدن وقت آن طلب کند. عجله به‌طور معمول با حماقت همراه است و آنچه از آن حاصل می‌شود، بدون فكر و تأمل به‌‌دست می‌آید. عجله از صفاتی است که به‌صورت ذاتی در نهاد انسان نهاده شده؛ اما رسوخ آن در دل، در پی پیروی از این رذیلت اخلاقی پدید می‌آید و به مراقبت و ممانعت نیاز دارد.
بیشتر بخوانید:
- بی‌تابی و سبک‌سری؛ رذیلت ذاتی انسان
- مکر و فریب؛ جلوه‌ای از نفاق و دورویی
- غفلت؛ عامل کوری و زنگار قلب
- شرک؛ عامل محرومیت از رحمت خدا
- بی‌ثباتی؛ مایه زیان‌کاری در دنیا و آخرت
قرآن کریم می‌فرماید: «وَ يَدْعُ الْإِنْسانُ بِالشَّرِّ دُعاءَهُ بِالْخَيْرِ وَ كانَ الْإِنْسانُ عَجُولاً؛ و انسان همان‌گونه كه خیر را فرامیخواند، پیشامد بد را میخواند و انسان همواره شتاب‌زده است.» (اسراء، 11) از این آیه شریفه به‌خوبی استفاده می‌شود كه انسان عجول، یعنی کسی که صفت عجله در دلش جای گرفته است، قدرت تشخیص بین خیر و شر را از دست می‌دهد و در نتیجه، به گمان تحصیل خیر، به دنبال شر می‌رود.
در همین راستا، یکی از مفاسد عجله، رهاكردن آخرت و روی‌آوردن به دنیای پست است: «كَلاَّ بَلْ تُحِبُّونَ الْعاجِلَةَ وَ تَذَرُونَ الْآخِرَةَ؛ ولی نه، شما دنیای زودگذر را دوست دارید و آخرت را وامیگذارید.» (قیامت، 20 و21)
خلاصه آنکه، انسان عجول در پی لقای پروردگار نیست، راه كمال و تقرب را نمیپوید و در مقابل، برای رسیدن به دنیای فانی، شتابان است. چنین کسی بقا را رها کرده، به فنا چنگ میزند، از ملک بیزوال روی گردانده، به دار فریب و ملک فناپذیر روی میآورد و سرگرم لذت‌های زودگذر شده و از لذات باقی محروم می‌شود. این چنین است که در قیامت به چنین افرادی خطاب می‌شود: «أَذْهَبْتُمْ طَيِّباتِكُمْ في حَياتِكُمُ الدُّنْيا وَ اسْتَمْتَعْتُمْ بِها فَالْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذابَ الْهُونِ بِما كُنْتُمْ تَسْتَكْبِرُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَ بِما كُنْتُمْ تَفْسُقُونَ؛ به آنان می‌گویند: نعمت‌های پاكیزه خود را در زندگی دنیایتان، خودخواهانه صرف كردید و از آن‌ها برخوردار شدید، پس امروز به سزای آنكه در زمین بناحق سركشی و به سبب آنكه نافرمانی میكردید، به عذاب خفتآور كیفر مییابید.» (احقاف، 20) نتیجه آنكه، عجله، افساری است که شیطان و یاران او به گردن بندگان می‌افکنند تا آن‌ها را در دام گمراهی گرفتار کنند و از کمال بازدارند.
آنچه در این مبحث توجه می‌طلبد، اینکه شتاب‌گرفتن و سبقت در نیکی‌ها مصداق عجله نیست و اینکه گاهی عجله غیرمذموم شمرده می‌شود، اشتباه است؛ مثلاً آنجا که قرآن کریم می‌فرماید: «فَاسْتَبِقُوا الْخَيْراتِ؛ پس در كارهای نیک بر یكدیگر سبقت گیرید.» (مائده، 48) یا پیامبر اکرم(ص) که می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ يحِبُّ مِنَ الْخَيرِ مَا يعَجَّلُ؛ خداوند كار خيرى را كه با شتاب صورت گيرد، دوست دارد.» (الكافی، ج 2، ص 142) سفارش به این سبقت و تعجیل درواقع سفارش به تعویق‌نینداختن كار خیر از وقت مناسب آن و تأکید بر استفاده از فرصت است. این‌گونه آیات و روایات مطلقاً به معنای خواستن چیزی در غیر موقع مناسب آن، بدون تفكر و تأمل نیست كه مصداق عجله باشد و تصور شود که عجله در کارهای نیک، پسندیده است.
بنابراین، عجله با تعریفی که بیان شد، در هر صورت مذموم است و هر چه بر شدتش افزوده شود، ناپسندی آن بیشتر می‌شود. ناگفته پیداست که راهکار رفع صفت رذیله عجله، پیروی‌نکردن از آن و بی‌اعتنایی به خواست شیطان و نیز تمرین ضد آن، یعنی آرامش و صبر است.
انتهای پیام
