نگاه معادمحور با شکست بیگانه است
یک پژوهشگر قرآنی با بیان اینکه نگاه معادمحور برای انسان موحد دعاکننده در همه عرصه‌ها، حوادث را با حقیقت «اِحدَی الحسنیینی» قابل تحمل می‌کند، گفت: در این نگاه، چیزی به نام شکست وجود ندارد، هر خسارتی را جبران‌شده می‌بیند و حتی به پاداش قطعی در ازای خسارتی که بر جان، مال و اهل و عیال او وارد شده است، ایمان و یقین دارد.
مقاومت در برابر ظلم علاوه بر اینکه ضرورتی اخلاقی و انسانی است، عاملی کلیدی برای حفظ کرامت و حقوق فردی و جمعی نیز به‌شمار می‌رود. فرهنگ مقاومت در قرآن نیز مؤید همین مطلب است و در آیات متعددی از این کتاب الهی، پذیرش ظلم و ستم مذموم شمرده شده و بر مقاومت در برابر ظالمان تأکید شده است. پاسخ اخیر ایران در عملیات وعده صادق ۳ به رژیم صهیونیستی، مصداق روشنی از ایستادگی در برابر ظلم و احیای این آموزه قرآنی است. از سویی در کنار توانایی‌های نظامی، دعا و توسل در شرایط جنگ، ارزش ویژه‌ای دارد. خبرنگار ایکنا از اصفهان در گفت‌وگویی با علی‌اکبر توحیدیان، پژوهشگر قرآنی و دکترای علوم قرآن و حدیث به نقش انس با قرآن و دعا در پیروزی جبهه حق بر باطل پرداخته است. در بخش نخست این گفت‌وگو، جهان‌بینی توحیدی دعاکننده، پیام‌های قرآنی خطاب به رزمندگان و دعاهای مندرج در قرآن از زبان مجاهدان بررسی شد. در شماره دوم، مطالبی راجع به آیاتی می‌خوانیم که خبر از امداد و نصرت‌های غیبی برای جبهه حق علیه باطل دارد و نیز نوع نگاه رزمندگان اسلام به مرگ و معاد و تأثیر آن بر روحیه آنان در میدان رزم.
ایکنا ـ در شماره گذشته از ۹ آیه قرآن یاد کردید که محتوای جهاد، قتال، صبر، استقامت و نصرت الهی دارند؛ اما شکل دعایی ندارند و به هر حال توصیه شده است که در مواقع سختی، از جمله به هنگام جنگ خوانده شود؛ این آیات را برشمرید.
بله. این آیات عبارت است از «قُلْ لَنْ يُصِيبَنا إِلاَّ ما كَتَبَ اللَّهُ لَنا هُوَ مَوْلانا وَ عَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ؛ بگو: هرگز به ما جز آنچه خدا لازم و مقرر کرده است، نخواهد رسید، او سرپرست و یار ماست و مؤمنان فقط باید بر خدا توکل کنند.» (توبه/ ۵۱)، «وَ إِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا كاشِفَ لَهُ إِلاَّ هُوَ وَ إِنْ يُرِدْكَ بِخَيْرٍ فَلا رَادَّ لِفَضْلِهِ يُصِيبُ بِهِ مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ؛ و اگر خدا گزند و آسیبی به تو رساند، آن را جز او برطرف‌کننده‌ای نیست و اگر برای تو خیری خواهد، فضل و احسانش را دفع‌کننده‌ای نیست. خیرش را به هر کس از بندگانش بخواهد، می‌رساند و او بسیار آمرزنده و مهربان است.» (یونس/ ۱۰۷)
بیشتر بخوانید:
«وَ إِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا كاشِفَ لَهُ إِلاَّ هُوَ وَ إِنْ يَمْسَسْكَ بِخَيْرٍ فَهُوَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ. وَ هُوَ الْقاهِرُ فَوْقَ عِبادِهِ وَ هُوَ الْحَكِيمُ الْخَبِيرُ؛ و اگر خدا تو را آسیب و گزندی رساند، کسی جز او برطرف‌کننده آن نیست و اگر تو را خیری رساند، حفظ و دوامش فقط به دست اوست، پس او بر هر کاری تواناست. اوست که بر بندگانش چیره و غالب است و او حکیم و آگاه است.» (انعام/ ۱۷ و ۱۸)
«وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلاَّ عَلَى اللَّهِ رِزْقُها وَ يَعْلَمُ مُسْتَقَرَّها وَ مُسْتَوْدَعَها كُلٌّ فِي كِتابٍ مُبِينٍ؛ و هیچ جنبنده‌ای در زمین نیست، مگر اینکه روزی او بر خداست و او قرارگاه واقعی و جایگاه موقت آنان را می‌داند، همه در کتابی روشن ثبت است.» (هود/ ۶)
«وَ كَأَيِّنْ مِنْ دَابَّةٍ لا تَحْمِلُ رِزْقَهَا اللَّهُ يَرْزُقُها وَ إِيَّاكُمْ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ؛ چه بسيار جنبندگانى كه قدرت ندارند روزى خود را حمل كنند، خداوند آن‌ها را و شما را روزى مىدهد و اوست شنوا و دانا.» (عنکبوت/ ۶۰)
«ما يَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِنْ رَحْمَةٍ فَلا مُمْسِكَ لَها وَ ما يُمْسِكْ فَلا مُرْسِلَ لَهُ مِنْ بَعْدِهِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ؛ چون خدا رحمتی برای مردم بگشاید، بازدارنده‌ای برای آن نیست و چون بازدارد، بعد از او فرستنده‌ای برایش وجود ندارد و او توانای شکست‌ناپذیر و حکیم است.» (فاطر/ ۲)
«وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ قُلْ أَ فَرَأَيْتُمْ ما تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ أَرادَنِيَ اللَّهُ بِضُرٍّ هَلْ هُنَّ كاشِفاتُ ضُرِّهِ أَوْ أَرادَنِي بِرَحْمَةٍ هَلْ هُنَّ مُمْسِكاتُ رَحْمَتِهِ قُلْ حَسْبِيَ اللَّهُ عَلَيْهِ يَتَوَكَّلُ الْمُتَوَكِّلُونَ؛ اگر از آنان بپرسی: چه کسی آسمان‌ها و زمین را آفرید؟ بی‌تردید می‌گویند: خدا. بگو: پس مرا درباره معبودانی که به جای خدا می‌پرستید، خبر دهید که اگر خدا آسیبی برای من بخواهد، آیا آن‌ها می‌توانند آسیب او را از من برطرف کنند؟ یا اگر رحمتی برای من بخواهد، آیا می‌توانند رحمتش را بازدارند؟ بگو: خدا مرا کافی است. توکل‌کنندگان فقط بر او توکل می‌کنند.» (زمر/ ۳۸)
«فَاِن تَوَلَّوا فَقُل حَسْبِيَ اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ؛ پس اگر منافقان از حق روی گرداندند، بگو: خدا مرا بس است، هیچ معبودی جز او نیست، فقط بر او توکل کردم و او پروردگار عرش بزرگ است.» (توبه/ ۱۲۹)
ایکنا ـ آیا در قرآن کریم، آیاتی وجود دارد که از امداد و نصرت‌های غیبی برای جبهه حق علیه باطل خبر دهد؟
دسته‌ای دیگر از آیات قرآن، آیاتی است که دستور قتال، صبر و استقامت را با بشارت پاداش‌های دنیوی و اخروی و حتی امدادهای غیبی و یاری فرشتگان مطرح کرده و مسلمانان را به مجاهده و مقاتله، تشویق، ترغیب و تحریض می‌کند و در عین حال، بسیار امیدبخش و تقویت‌کننده است.
از جمله این آیات می‌توان به این موارد اشاره کرد: «فَلْيُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يَشْرُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا بِالْآخِرَةِ وَمَنْ يُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيُقْتَلْ أَوْ يَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا؛ باید کسانی که زندگی زودگذر دنیا را با سرای جاویدان آخرت مبادله می‌کنند، در راه خدا بجنگند و هر که در راه خدا بجنگد و کشته شود، یا بر دشمن پیروز گردد، پس پاداش بزرگی به او خواهیم داد.» (نساء/ ۷۴)
«وَلَا تَهِنُوا فِي ابْتِغَاءِ الْقَوْمِ إِنْ تَكُونُوا تَأْلَمُونَ فَإِنَّهُمْ يَأْلَمُونَ كَمَا تَأْلَمُونَ وَتَرْجُونَ مِنَ اللَّهِ مَا لَا يَرْجُونَ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا؛ و در تعقیب و جست‌وجوی دشمن سستی نکنید. اگر شما در رویارویی با دشمن درد و رنج می‌بینید، آنان نیز چون شما درد و رنج می‌بینند و شما چیزی را چون پیروزی و پاداش از خدا امید دارید که آنان امید ندارند و خدا همواره دانا و حکیم است.» (نساء/ ۱٠۴)
«إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ؛ بی‌تردید کسانی که گفتند: پروردگار ما خداست، سپس در میدان عمل بر این حقیقت استقامت ورزیدند، فرشتگان بر آنان نازل می‌شوند و می‌گویند: نترسید و اندوهگین نباشید و شما را به بهشتی که وعده می‌دادند، بشارت باد.» (فصلت/۳۰)
«بَلَىٰ إِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا وَيَأْتُوكُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هَٰذَا يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُمْ بِخَمْسَةِ آلَافٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ مُسَوِّمِينَ؛ آری، اگر شکیبایی ورزید و پرهیزکاری کنید و دشمنان در همین لحظه، جوشان و خروشان بر شما بتازند، پروردگارتان شما را با پنج هزار فرشته نشان‌دار یاری می‌دهد.» (آل‌عمران/ ۱۲۵)
«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيرًا لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛ ای اهل ایمان، هنگامی که در میدان نبرد با گروهی از مشرکان و کافران برخورد کردید، ایستادگی ورزید و خدا را بسیار یاد کنید تا رستگار شوید.» (انفال/ ۴۵)
«أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ؛ به کسانی که ستم‌کارانه مورد جنگ و هجوم قرار می‌گیرند، چون به آنان ستم شده، اذن جنگ داده شده، مسلماً خدا بر یاری‌دادن آنان تواناست.» (حج/ ۳۹)
«فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَمَنْ تَابَ مَعَكَ وَلَا تَطْغَوْا إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ؛ پس همان‌گونه که فرمان یافته‌ای، ایستادگی کن و نیز آنان که همراهت به سوی خدا روی آورده‌اند، ایستادگی کنند و سرکشی نکنید که او به آنچه انجام می‌دهید، بیناست.» (هود/ ۱۱۲)
«فَلِذَٰلِكَ فَادْعُ وَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ ۖ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ وَقُلْ آمَنْتُ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنْ كِتَابٍ وَأُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَيْنَكُمُ اللَّهُ رَبُّنَا وَرَبُّكُمْ لَنَا أَعْمَالُنَا وَلَكُمْ أَعْمَالُكُمْ لَا حُجَّةَ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ اللَّهُ يَجْمَعُ بَيْنَنَا وَإِلَيْهِ الْمَصِيرُ؛ پس آنان را به سوی همان آیینی که به تو وحی شده است، دعوت کن و همان‌گونه که مأموری، بر این دعوت استقامت کن و از هواهای نفسانی آنان پیروی نکن و بگو: به هر کتابی که خدا نازل کرده است، ایمان آوردم و مأمورم که در میان شما به عدالت رفتار کنم. خدا پروردگار ما و شماست، اعمال ما برای خود ما و اعمال شما برای خود شماست، دیگر میان ما و شما پس از روشن‌شدن حقایق، هیچ حجت و برهانی نیست، خدا ما و شما را در عرصه قیامت جمع می‌کند و بازگشت همه به سوی اوست.» (شوری/ ۱۵)
ایکنا ـ نوع نگاه رزمندگان اسلام به موضوع مرگ و معاد چه تأثیری بر روحیه آنان در میدان رزم می‌گذارد؟
نکته قابل توجه در خصوص امیدبخشی، اطمینان و آرامش انسان دعاکننده موحد، نگاه به مرگ و جهان آخرت است. نگاه معادمحور در همه عرصه‌ها، حوادث را با حقیقت «اِحدَی الحسنیینی» قابل تحمل می‌کند. در این نگاه، چیزی به نام شکست وجود ندارد؛ هر خسارتی را جبران‌شده می‌بیند و حتی به پاداش قطعی در ازای خسارتی که بر جان، مال و اهل و عیال او وارد شده است، ایمان و یقین دارد.
نگرش آخرت‌محور، مرگ را به معنای انتقال و جابجایی نشئات حیات می‌داند و هرگز مرگ را پایان سرنوشت خود نمی‌داند و در صورت کشته‌شدن در راه هدفش که احیای دین خداست، خود را از مردگان نمی‌پندارد و تمرکزش بر محتوای پیام آسمانی قرآن است که می‌فرماید: «وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ؛ و هرگز گمان نبر آنان که در راه خدا کشته شدند، مرده‌اند، بلکه زنده‌اند و نزد پروردگارشان روزی داده می‌شوند.» (آل‌عمران/ ۱۶۹)
دعاکننده با این جهان‌بینی و معرفت توحیدی، دست نیاز و استمداد به سوی حضرت حی قیوم، خالق رازق، حق قادر و صمد قاهر دراز می‌کند و خواسته‌اش را بدون هیچ‌گونه ریب و رعبی از دل بر زبان می‌آورد.
زهراسادات محمدی
انتهای پیام
