آیا ایران معماری اسلامی دارد

به گزارش ایکنا از اصفهان، نشست علمی «عقیق عتیق؛ گذری بر تاریخ معماری ایران در آیینه مسجد جامع» عصر روز گذشته، ۱۸ تیرماه به همت مرکز اصفهان‌شناسی و خانه ملل، در عمارت هنرمند واقع در خیابان ابن‌سینا برگزار شد.

جواد وهاب‌نژاد، مدرس و پژوهشگر تاریخ هنر در این نشست اظهار کرد: ما مسجد جامع را موزه هنرهای اسلامی ایران می‌نامیم. موزه یعنی تلفیقی از تمام اتفاقاتی که در طول تاريخ معماری با آن مواجهیم.

وی افزود: فضاهای آیینی اولین بار در منطقه سیلک مشاهده شد. دیوارنگاره‌های آشوری کمی ترسناک است؛ زیرا یا صحنه‌های شکار دارد و یا صحنه پیروزی بر اقوام اطرافشان. اولین نشانه‌های وجود ایران در نوشته‌های باقی‌مانده از کتاب‌های زرتشتی‌ست.

این پژوهشگر تاریخ هنر ادامه داد: به نظر می‌رسد در اين‌گونه نوشته‌ها به جای آنکه به سرزمین مشخصی اشاره شود، به نسل آریایی و محل زندگی‌شان پرداخته شده است.

وی با اشاره به قوم ماد و آریایی بیان کرد: مادها و آریایی‌ها برای نخستین بار کاخ‌سازی را به شکل شاخص ابداع کردند. گفته می‌شود کاخی در نوشیجان‌تپه که اطراف همدان قرار داشته، دارای هفت حصار گوناگون بوده است، به این معنا که افراد برای رسیدن به این کاخ باید از هفت حصار عبور می‌کردند و هر حصار به رنگ خاصی بوده است.

وهاب‌نژاد گفت: اشکانیان حکومت متمرکز فردگرا نداشتند؛ اما در حکومت هخامنشیان، مقام پادشاه با خداوند برابری می‌کرد و یک نفر قدرت مطلق دا‌‌شت. در معماری اشکانیان می‌توان به طاق‌سازی و در معماری هخامنشیان به باغ‌سازی به روش چهارباغ اشاره کرد.

وی ادامه داد: اخیراً وقتی از معماری اسلامی ایرانی صحبت به میان می‌آید، چنین گفته می‌شود که ایران معماری اسلامی ندارد و هرچه بوده، از قبل وجود داشته و پس از ورود اسلام نیز همان فرم‌های قبلی استفاده شده، در حالی‌ که ایران معماری اسلامی دارد؛ اما آن را از اعراب نگرفته است.

این پژوهشگر تاریخ هنر گفت: این معماری ویژگی‌هایی دارد که اسلام می‌خواست آن‌ها را ارائه دهد. ایرانیان با جذب این ویژگی‌ها، آن‌ها را در کالبد معماری قدیمی خود گنجاندند. معماری اسلامی حاصل ترکیب اندیشه اسلامی با انواع گوناگون سبک‌های معماری‌ست.

یادآور می‌شود، تحلیل میدانی موضوع این نشست با حضور بهنام سلطان‌پور، فردا ۲۰ تیرماه از ساعت ۹ در ورودی مسجد جامع عتیق انجام می‌شود.

زهرا مظفری‌فرد