چالش‌های حفاظت از بافت تاریخی اصفهان چیست
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان گفت: محدودیت منابع، مسئولیت‌های گسترده و ضعف هماهنگی میان دستگاه‌ها، شهرداری اصفهان را در انجام پروژه‌های مرمتی دچار مشکل کرده؛ با این حال تلاش‌ها و دستاوردهای این نهاد در حوزه حفاظت قابل توجه است.
به گزارش ایکنا و به نقل از روابط عمومی سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان، محمدعلی ایزدخواستی، مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی و مسئول بافت تاریخی شهر اصفهان در تشریح رویکرد شهرداری اصفهان در حفاظت از بافت تاریخی اظهار کرد: نیم‌قرن از تأسیس سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان می‌گذرد. این سازمان اولین نهاد تخصصی کشور در زمینه بهسازی و حفاظت از بافت‌های تاریخی است که در سال ۱۳۵۴ فعالیت خود را آغاز کرد. در طول این سال‌ها، شهرداری اصفهان، به‌ویژه در سه دهه گذشته، صدها پروژه مرمتی اجرا کرده است که شامل مرمت مناره‌ها، کاروانسراها، بازارها، خانه‌ها، حمام‌ها و مساجد تاریخی می‌شود.
وی تأکید کرد: این اقدامات باعث شده تا بافت تاریخی اصفهان از نابودی نجات یابد و در بعضی از پهنه‌ها به بافتی زنده و پررونق تبدیل شود، مانند خانه‌های تاریخی محله جلفا که امروز به‌دلیل پروژه‌های مرمتی شهرداری بسیار فعال و پویا هستند.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان افزود: اگر این اقدامات انجام نشده بود، امروز با چه تصویری از اصفهان روبه‌رو بودیم؛ مناره‌های فروریخته، بازارهای مخروبه و مساجد و حسینیه‌های آسیب‌دیده و بسیاری از خانه‌های تاریخی که دیگر نبودند.
وی تصریح کرد: کیفیت و گستره پروژه‌های مرمتی سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان در مقایسه با سایر شهرهای تاریخی کشور فاصله قابل توجهی دارد و این سازمان سعی داشته تا بهترین شیوه‌های مرمت را به‌کار گیرد.
رویکرد اصلاحی شهرداری به حفاظت از بافت تاریخی
با وجود این سوابق، بخشی از پروژه‌های تخریب‌محور همچون حمام تاریخی خسروآقا باعث نگرانی و انتقاد افکار عمومی شده است. ایزدخواستی در پاسخ به این موضوع توضیح داد: شهرداری نهادی بزرگ با مأموریت‌های متنوع است که گاه میان این مأموریت‌ها تضاد اهداف و رویکردها ایجاد می‌شود. پرونده‌هایی مانند حمام خسروآقا که در گذشته دچار آسیب شده بودند، اکنون تحت مرمت و حفاظت هستند که این خود نشان‌دهنده رویکرد اصلاحی مدیریت شهری‌ست.
وی یادآور شد: عملکرد چهار سال گذشته شهرداری ترکیبی از نظر شهردار، شورای شهر و سازمان نوسازی‌ست و رویکردی پیشرو در حوزه حفاظت از بافت تاریخی محسوب می‌شود.
به گفته مسئول بافت تاریخی شهر اصفهان، سرمایه‌گذاری‌های قابل توجه در محوطه‌های باستان‌شناسی مانند گذر کمر زرین، نشانه‌ای از تغییر نگاه مدیریتی به بافت تاریخی اصفهان به‌شمار می‌رود که به دنبال افزایش سرمایه‌گذاری و ارتقای کیفیت حفاظت در این عرصه است.
محدودیت‌های شهرداری در حفاظت از میراث ملی
وی در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت نامناسب بعضی از بناها و محلات تاریخی مانند خانه‌های ابواسحاقیه، پل‌های تاریخی و میدان نقش جهان تأکید کرد: حفاظت از این بناها فقط بر عهده شهرداری نیست، بلکه نقش اصلی متوجه نهادهای ملی مانند سازمان میراث فرهنگی‌ست. شهرداری فقط یک حلقه از زنجیره حفاظت است و متأسفانه دستگاه‌های دیگر در ایفای نقش خود کمتر فعال بوده‌اند.
ایزدخواستی افزود: بودجه‌های ملی و جهانی باید به سمت این بناها هدایت شود؛ اما متأسفانه پیگیری لازم صورت نگرفته و هزینه‌های حفاظت به‌صورت ناعادلانه بر دوش شهرداری و مردم شهر قرار گرفته است.
وی درباره محدودیت‌های منابع و اعتبارات شهرداری اظهار کرد: هزینه‌های اداره شهر بسیار زیاد و منابع آن عمدتاً از عوارض شهروندان تأمین می‌شود؛ بنابراین فشار مالی بر شهرداری زیاد است. در مقابل، بسیاری از وظایف حفاظت بر دوش دستگاه‌های دیگر قرار دارد که متأسفانه مشارکت کافی از سوی آن‌ها دیده نمی‌شود.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان به نقش اداره‌کل اوقاف در حفاظت از بناهای تاریخی تحت مالکیت خود اشاره کرد و ادامه داد: بسیاری از نفایس میراثی این شهر به اوقاف تعلق دارد که با تغییر مدیریت استان که در این دستگاه ایجاد شده است، امیدهای زیادی داریم تا حفاظت و مرمت این آثار در دستور کار قرار گیرد.
وی در همین راستا پیشنهاد داد: دستگاه‌های حاکمیتی باید مسئولیت خود را بپذیرند و بخش خصوصی، به‌ویژه صنایع آلاینده باید در حفاظت از بافت تاریخی مشارکت مالی داشته باشند.
چرایی طولانی‌شدن پروژه‌های مرمتی
ایزدخواستی در خصوص انتقادهایی درباره طولانی‌شدن بعضی از پروژه‌های مرمتی شهرداری اصفهان و گلایه‌مندبودن شهروندان نسبت به این موضوع، همچون پروژه فاز نخست گذر کمرزرین توضیح داد: در کشور ما نمی‌توان پروژه‌ها را با استانداردهای کشورهای توسعه‌یافته مقایسه کرد. اگر مرمت گنبد مسجد جامع عباسی را که نزدیک به ۴۰ سال طول کشیده، در نظر بگیریم، شهرداری در همین مدت صدها پروژه مرمتی را به پایان رسانده است.
وی اضافه کرد: بعضی تأخیرها ناشی از نقش دیگر دستگاه‌های خدمات‌رسان مانند آب، برق و گاز است که باید سرعت عمل بهتری در اجرای پروژه‌ها ایجاد شود. پروژه‌های کف‌سازی معابر تاریخی نیز با توجه به تأثیر مستقیم بر زندگی شهروندان، معمولاً زمان بیشتری می‌طلبد؛ اما شهرداری تمام تلاش خود را برای کاهش زمان انجام داده است.
مسئول بافت تاریخی شهر اصفهان گفت: با وجود افزایش حساسیت شهرداران مناطق نسبت به بافت تاریخی از ۲۰ سال پیش، هنوز بعضی از پروژه‌ها بدون هماهنگی کافی با بافت تاریخی اجرا می‌شود که بخشی ناشی از اشتباه و بی‌اطلاعی‌ست. شورای سیاست‌گذاری طرح‌های عمرانی شهرداری پروژه‌های مخرب را رد می‌کند و شورای اسلامی شهر نیز برخورد جدی با آن‌ها دارد.
وی درباره اقدام به تخریب صورت‌گرفته در فاز دوم گذر تاریخی کمرزرین بیان کرد: شهرداری در این زمینه نقشی نداشته و مشکلات بیشتر ناشی از خطای بخش خصوصی بوده است، هرچند درواقع اتفاقی رخ نداد و قبل از اینکه تخریبی صورت بگیرد، کار متوقف شده بود.
ایزدخواستی عملکرد شورای عالی بافت تاریخی را مثبت ارزیابی کرد و ادامه داد: این شورا به ریاست شهردار و با حضور مدیران ارشد شهرداری و دستگاه‌های مرتبط، چهار سال پیش به پیشنهاد سازمان نوسازی و موافقت شهردار تشکیل شد و تاکنون بیش از ۴۰ جلسه داشته و تصمیمات مهمی برای حفاظت از بافت اتخاذ کرده است.
وی گفت: اگر پروژه‌ای برای بافت تاریخی مخرب تشخیص داده شود، اصلاح یا متوقف می‌شود و مصوبات شورا بر دیگر بخش‌های شهرداری نیز تأثیرگذار بوده است.
انتهای پیام
