چین رویکرد استعماری به ایران ندارد
عضو هیئت علمی گروه روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان گفت: برخی از سیاست‌های چین مثل همراهی با تحریم‌های آمریکا ناخوشایند است، اما شواهدی وجود ندارد که نشان دهد این کشور رویکرد استعماری به ایران دارد.
علی امیدی، عضو هیئت علمی گروه روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان، در گفت‌وگو با ایکنا اصفهان، درباره جایگاه چین در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، اظهار کرد: قدرت‌های بزرگ سیاسی، اقتصادی و نظامی جهان همواره برای قدرت‌های متوسط، کوچک و منطقه‌ای به لحاظ برقراری توازن قوا در سطح کلان بین‌المللی و حفاظت از منافع ملی به خصوص امنیت یک کشور حائز اهمیت‌اند و این ضرورت‌ها، تعامل با قدرت‌های بزرگ را ایجاب می‌کند. کشورها به خصوص در عصر جهانی شدن دائماً با یکدیگر در حال ارتباط و تعامل هستند و کشورهایی که مخالف وضع موجود بوده و جزء کشورهای تجدیدنظرطلب هستند، برای ارتباط با یکدیگر تمایل بیشتری دارند.
وی افزود: شاید قدرت اقتصادی چین به لحاظ ارزش اسمی دلار، در سطح پایین‌تری از قدرت اقتصادی آمریکا قرار داشته باشد، اما به لحاظ قدرت برابری خرید از آمریکا بالاتر است. طبق معادلات رسمی و جریان سنتی و غالب، چین بعد از آمریکا بزرگترین قدرت اقتصادی جهان محسوب می‌شود و به زودی به قدرت برتر اقتصادی جهان تبدیل خواهد شد. از طرف دیگر، کشوری مخالف وضع موجود و مخالف یک‌جانبه‌گرایی و زورگویی آمریکا در عرصه بین‌المللی بوده و سیاست جهان‌شمول‌گرایی این کشور، سنتی دیرینه است. علاوه بر این، چین سابقه استعماری ندارد، خودش تجربه استعمار و استثمار داشته است و در نتیجه، کشورهای تحت فشار و استعمار را به خوبی درک می‌کند. این متغیرها در کنار هم باعث می‌شود تا کشورهای متوسط به لحاظ قدرت، تمایل به ارتباط، تعامل و اتحاد با چین داشته باشند.
عضو هیئت علمی گروه روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان اضافه کرد: این متغیرها را اضافه کنید به کشوری که شدیداً تحت فشار تحریم‌های ظالمانه و خلاف منشور ملل متحد قرار دارد و از میان قدرت‌های بزرگ فقط چین می‌تواند به لحاظ قدرت اقتصادی، فشارهای وارده بر ایران را تا حدودی تعدیل و نه برطرف کند.
چین؛ شریک تجاری بالقوه ایران
امیدی با بیان اینکه چین اقتصادی رو به رشد دارد و یکی از مصرف‌کنندگان بزرگ انرژی در جهان است، گفت: ایران همواره به دنبال یافتن شریک تجاری برای فروش نفت و گاز خود بوده و کشورهایی مثل چین و هند پتانسیل خوبی دارند تا شریک تجاری ایران باشند و نفت و گاز آن را خریداری کنند و ایران نیز کالاهای مورد نیاز را از این کشورها وارد کرده یا پول حاصل از فروش نفت و گاز را در پروژه‌های عمرانی کشور هزینه کند.
وی ادامه داد: علاوه بر ابعاد سیاسی و اقتصادی به لحاظ فرهنگی نیز ایران رابطه‌ای چند هزار ساله با چین دارد و این رابطه تقریباً همیشه حسنه بوده و تبادلات فرهنگی قابل توجهی وجود داشته است. علاوه بر این، چین و ایران کشورهای شرقی محسوب می‌شوند و این کشورها همپوشانی فرهنگی بالایی دارند. مجموعه این متغیرها دست به دست هم می‌دهد تا چین جایگاه ویژه‌ای در سیاست خارجی ایران داشته باشد.
عضو هیئت علمی گروه روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان بیان کرد: چین کشوری اقتصادی و تجاری است و در تعاملات بین‌المللی، ملاحظات اقتصادی شدیدی دارد. از طرف دیگر، اقتضائات نظریه وابستگی متقابل ایجاب می‌کند که این کشور در عرصه بین‌المللی ملاحظات تجاری خودش را داشته باشد. چین با آمریکا، ۷۰۰ میلیارد دلار رابطه تجاری دارد و با ایران در سال ۲۰۱۹، کمتر از ۳۰ میلیارد دلار تجارت خارجی داشته است. به هر حال، عقل سلیم در اینجا می‌گوید که باید در روابط خارجی تعادلی ایجاد کند، به همین دلیل ما باید محذورات چین در عرصه بین‌المللی را به لحاظ جهانی شدن اقتصاد، وابستگی متقابل و بازارهایی که این کشور برای خود ایجاد کرده است، در نظر داشته باشیم. علاوه بر این، در حال حاضر آمریکا، اروپا و ژاپن قطب تکنولوژی جهان هستند، چین نیز به دنبال توسعه و پیشرفت بوده و هزینه‌های تحقیق و توسعه در کشورهای یاد شده از چین بیشتر است؛ در نتیجه چین برای روزآمد کردن توان تکنولوژیک خود سعی می‌کند در روابط اقتصادی و دیپلماتیک خود از جمله در ارتباط با ایران، توازن برقرار کند.
حاکمیت چندجانبه‌گرایی در عرصه بین‌المللی
وی تصریح کرد: با تحلیل‌هایی که قائل به رویکرد استعماری چین نسبت به ایران هستند، کاملاً مخالفم. چین تمایل دارد که پشتیبان ایران در شرایط تحریم و فشارهای آمریکا و غرب باشد، اما توان سیاسی و اقتصادی‌اش را ندارد. معتقدم چین کشوری تجدیدنظرطلب بوده و به دنبال حاکمیت چندجانبه‌گرایی در عرصه بین‌المللی است، یک‌جانبه‌گرایی آمریکا را نفی می‌کند و با وتوی قطعنامه‌های یک‌جانبه آمریکا در شورای امنیت و مخالفت با سیاست‌های آمریکا در قبال سوریه، ایران، ونزوئلا و ... نشان می‌دهد که به دنبال سیستم چندجانبه‌گرایی در عرصه بین‌المللی است.
امیدی افزود: در شرایطی که کشورها گزینه‌های محدودی در عرصه بین‌المللی دارند، ممکن است رابطه دوجانبه از هر جهت متوازن نباشد، اما اجتناب‌ناپذیر باشد. فعلاً نشانه‌ای در خصوص استعماری بودن سیاست چین وجود ندارد، ولی برخی از سیاست‌های چین مثل همراهی با تحریم‌های آمریکا که می‌گویند ناخواسته و از سر ناچاری است، باعث شده تا خرید نفت ایران را به شدت محدود کنند، با بانک‌های ایرانی رابطه برقرار نکنند و پول‌های ایران بلوکه شود. این سیاست‌ها خوشایند نیست، اما من آن را نه از جنبه استعماری و راضی بودن چین به تحت فشار قرار داشتن ایران، بلکه از این زاویه می‌بینم که چین با توجه به تجارت ۷۰۰ میلیارد دلاری با آمریکا، مجبور است ملاحظات سیاسی این کشور را نیز در نظر داشته باشد تا اهداف سیاست خارجی‌اش یا رویای چینی که یک کشور کاملاً توسعه‌یافته و بدون فقیر است، محقق شود و بر اساس سنت کنفوسیوسی، سیاست تعامل و تعادل را در روابط خارجی در پیش گرفته است.
وی ادامه داد: اگرچه برخی از سیاست‌های چین ناخوشایند است، ولی باید ببینیم که آیا ایران گزینه بهتری دارد؟ به هر حال، فروش نفت و گاز و برقراری این تعاملات تجاری شاهرگ حیاتی کشور ماست. در شرایطی که همه شرکت‌های غربی ما را تحریم کرده‌اند و با ایران رابطه ندارند، نیازهای اساسی‌مان را باید از کجا تأمین کنیم؟ در تحریم‌های دوران اوباما، هند با ایران همکاری می‌کرد، ولی متأسفانه در دوره ترامپ، هند هم دیگر با ایران همکاری نمی‌کند و تکلیف کشورهایی مثل ژاپن و کره جنوبی هم که مشخص است.
چین مانع تحقق سیاست فشار حداکثری است
عضو هیئت علمی گروه روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان در خصوص دلایل موج ضد چینی روزهای اخیر به دنبال پیام‌های ردوبدل شده میان سخنگوی وزارت بهداشت و سفیر چین، اظهار کرد: دلیل اول به سابقه فرهنگ سیاسی ایرانیان و توطئه‌انگاری برمی‌گردد، ما به دلیل تجربه ناخوشایندی که از دخالت بیگانگان در امور داخلی در قرن ۱۹ و نیمه اول قرن ۲۰ داشته‌ایم، نسبت به خارجی‌ها بدبین هستیم. دلیل دوم را باید در نقش خزنده غربی‌ها و عوامل آنها در این قضیه جست‌وجو کرد. به هر حال، آمریکا به دنبال فروپاشی نظام جمهوری اسلامی ایران است و جایگاه مردمی آن را در نظر نمی‌گیرد. یکی از دلایل عدم فروپاشی و عدم تحقق نتایج سیاست فشار حداکثری، حمایت کشورهایی مثل چین از ایران است و اتفاق روزهای اخیر، فرصتی بوده تا غرب و عوامل آن زهر خود را بریزند.
وی اضافه کرد: اگر توئیت‌های مربوطه را بررسی کنید، کسانی که طرفدار نظام پادشاهی و مخالف جمهوری اسلامی هستند، در این آتش ضد چینی بیشتر دمیده‌اند و آن‌هایی که به نظام جمهوری اسلامی ایران سمپاتی دارند، کمتر نگاه انتقادی داشته‌اند. دلیل سوم نیز به سوءتفاهم برمی‌گردد. نه در پاسخ سفیر چین به سخنگوی وزارت بهداشت اهانتی شده و نه سخنگوی وزارت بهداشت اهانتی کرده است، چون ایشان در توئیت‌های بعدی خود اعلام کردند که دشمنان خوشحال نباشند، رابطه ما محکم‌تر از این حرف و حدیث‌هاست. به هر حال در شبکه‌های اجتماعی، سیاست متاع عام است و همه اظهار نظر می‌کنند، اطلاعات عمیق ندارند و به دلیل الگوبرداری از اشخاص خاص، بیشتر تقلید می‌کنند.
امیدی تصریح کرد: سفیر چین در توئیت خود از کشورش دفاع و آمار ارائه شده از سوی آن را درست خواند. سخنگوی وزارت بهداشت نیز بر اساس آمارهای علم پزشکی معتقد بود که آمار نمی‌تواند در این حد باشد. شواهدی در دست است که هر دو نظر را تعدیل می‌کند، مثلاً در آلمان تعداد مبتلایان به کووید ۱۹، ۸۰ هزار نفر و تعداد متوفیان حدود ۱۰۰۰ نفر است. در ایتالیا، تعداد مبتلایان به ۱۰۰ هزار نفر می‌رسد و تعداد متوفیان نزدیک به ۲۰ هزار نفر است؛ یعنی میان تعداد جمعیت، تعداد مبتلایان و تعداد متوفیان رابطه منطقی وجود ندارد و نظر سخنگوی وزارت بهداشت این بود که در این میان باید رابطه‌ای منطقی وجود داشته باشد، ولی در عمل وجود ندارد. در شبکه‌های اجتماعی فرضیه‌ای مطرح شده که بر اساس آن، کشورهایی که رهبران‌شان زن بوده‌اند، مدیریت بهتری داشته و نتایج بهتری گرفته‌اند. من انتقاد آقای مطهری و آقای ابطحی را نیز مطالعه کرده‌ام، ولی به عنوان کارشناس این انتقادات را زیاد موجه نمی‌دانم.
انتهای پیام
