جهاددانشگاهی بهعنوان نهادی انقلابی و برخاسته از انقلاب فرهنگی در 16 مرداد 1359 با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی تأسیس و بهعنوان پل ارتباطی میان دانشگاه و بخش صنعتی و خدماتی کشور معرفی شد. دو وظیفه عمده این نهاد، انجام تحقیقات علمی و فعالیتهای فرهنگی است و علاوه بر دفتر مرکزی، 102 واحد سازمانی در سراسر کشور دارد که شامل سازمانها و واحدهای استانی، مجتمعهای تحقیقاتی، پژوهشگاهها، پژوهشکدهها، دانشگاهها، مؤسسات آموزش عالی، پارکهای علم و فناوری و... میشود. پژوهشگاه علوم سلولی رویان، خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) و مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران(ایسپا)، از شناخته شدهترین مراکز تابعه جهاددانشگاهی بهشمار میروند. این نهاد همچنین با دورههای آموزشی تخصصی و کوتاهمدتی که برگزار میکند، شناخته میشود. بهمناسبت سالروز تأسیس جهاددانشگاهی، خبرنگار ایکنا در اصفهان گفتوگویی با مهدی ژیانپور، رئیس جهاددانشگاهی واحد اصفهان انجام داده است که متن آن را در ادامه میخوانید:
ایکنا ـ به نظر شما مهمترین اولویتها و مأموریتهای جهاددانشگاهی در این مقطع تاریخی که کشور با مسائل و تنگناهای مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مواجه است، چیست؟
همانطور که میدانید، شعار امسال ما با عنوان «جهاددانشگاهی؛ نماد عبور از موانع با باور توان ایرانی» است و قطعاً مهمترین نیاز کشور در این مقطع، القای واقعی این باور بهشمار میرود. نیاز جدی کشور، سازمانهایی هستند که بدون حاشیه و با تعهد به فعالیت حرفهای، مشغول کار خود باشند. با مدد از زنهار حافظ که «وعده تو کردی و او بجا آورد»، باید قدر مجموعههایی را که بدون هیاهو، کار واقعی انجام میدهند، بدانیم. جهاددانشگاهی اینگونه است.
ایکنا ـ برخی معتقدند جهاددانشگاهی با توجه به اینکه برخاسته از متن انقلاب فرهنگی است و در ابتدای تأسیس، ماهیت فرهنگی داشت، امروز از آن رویکرد، اهداف و هویت فرهنگی خود فاصله گرفته، عمدتاً به حوزههای آموزشی و پژوهشی سوق پیدا کرده و وجه فرهنگی آن کمرنگ شده است، شما تا چه اندازه با این مطلب موافق هستید؟
با احترام با این نقد مخالفم، بهدلیل آنکه تصویری بزرگتر از فرهنگ دارم. معتقدم فعالیت جهاددانشگاهی در عرصههای مختلف نوعی «عاملیت فرهنگی» است. ایستادن به پای پژوهش، میدان دادن به جوانان و ترویج روحیه کنشگری (شجاعت همراه با فراست) تلاشی فرهنگی برای تغییر ارزشها و نگرشهاست. این نگاه وقتی ارزشمندتر میشود که ما با نوعی عجله، کمحوصلگی و تمایل به ارائه دستاورد با هر کیفیتی، در راهبری سازمانها مواجهیم. در مقابل، جهاددانشگاهی در طی تطور تاریخی خود از جنس کارهای مهم و فوری به سمت بر عهده گرفتن فعالیتهای مهم و غیرفوری عزیمت کرده است. این تغییر از آن نظر هوشمندانه محسوب میشود که هم نظام ما ثبات پیدا کرده و هم سازمانها عمدتاً این جنس از فعالیتها را که نیازمند برنامهریزی و سرمایهگذاری بلندمدت است، کنار میگذارند.
ایکنا ـ به نظر شما جهاددانشگاهی در پیوند جامعه با دانشگاه تا چه اندازه موفق بوده است؟
در یکی دو نوشته، دانشگاه را به قلعه قدیمی و زیبای بودیام تشبیه کردم. این قلعه بهواسطه خندق بزرگی مملو از آب، از خشکی جدا شده است. دانشگاههای ما نیز با تمام قدمت و شکوه اگر بهواسطه پلهایی نظیر جهاددانشگاهی، مناطق رشد و نوآوری و شهرکهای علمی تحقیقاتی با محیطهای واقعی پیوند نیابند، پدیدهای ناتمام خواهند بود. در این چهار دهه، جهاددانشگاهی به مثابه یکی از این پلهای مستحکم بین دانشگاه و جامعه عمل کرده است.
شاید بزرگترین کارویژه جهاد که بهطور مستمر جریان داشته، تبدیل آدمهای مستعد به کارشناسان و مدیران مبرّز و متعهد و معرفیشان به حوزههای دولتی، عمومی و خصوصی بوده است. این مأموریت به شکلهای مختلف در پر کردن شکاف میان دانشگاه و جامعه انجام شده؛ یعنی از یک سو، در حوزه آموزش با تمرکز بر روی مهارتآموزی فراگیران و از سوی دیگر، با مهیا کردن میدان تجربه و عمل در بخشهای مختلف جهاددانشگاهی این مهم به انجام رسیده است.
ایکنا ـ شما بهعنوان یک مدیر جهادی، نقاط قوت و ضعف جهاددانشگاهی را در چه محورهایی میبینید و در عین حال، چه راهکارهایی برای برونرفت از نقاط ضعف موجود آن ارائه میدهید؟
از نگاه من برجستهترین امتیازات جهاد، استقلال حرفهای و ویژگیهایی نظیر تسهیلگری، یادگیری و شجاعت مدبرانه است و البته بزرگترین دغدغه نیز حفظ این ویژگیهاست. همچنین ساختار شبکهای جهاددانشگاهی هم امکان ارائه خدمات در سطح ملی را فراهم میآورد و هم شیوه اداره این نهاد را منعطفتر میکند. از سوی دیگر، سرعت بالای تغییر و تطور این نهاد باعث احساس نوعی سردرگمی در جهتیابی شده است. به نظر میرسد، با بازخوانی مشترک اهداف اولیه، ویژگیهای بنیادین و روح زمانه، لازم است که آرمان مشترک این نهاد تدوین و ترویج شود. به نظر میرسد، این اقدام بنیادین در حل برخی چالشهای دیگر نظیر حفظ و ارتقای منابع انسانی، تشخیص مأموریت و ناشناختگی نسبی نیز یاریگر خواهد بود.
انتهای پیام