پیامبر اکرم(ص)؛ طبیب روح و جان انسان‌ها
یک استاد حوزه و دانشگاه گفت: پیامبر اکرم(ص) به تعبیر امیرالمؤمنین(ع)، مانند طبیبی دوره‌گرد بود که خود به سراغ بیماران می‌رفت و آن‌ها را درمان می‌کرد، ما نیز اگر می‌خواهیم حقیقت اسلام و آموزه‌های آن را به دیگران انتقال دهیم، در هر جایگاهی که هستیم، باید طبیب روح و جان انسان‌ها شویم.
در شب‌های پرنور و مبارک ربیع‌الاول، دو گوهر تابناک در آسمان اسلام درخشیدند؛ پیامبر رحمت، حضرت محمد مصطفی(ص) و امام جعفر صادق(ع). پیامبر اکرم(ص) با اخلاق نیکو و رفتار مهربانانه‌اش، دل‌های بسیاری را به سوی نور هدایت کرد و با آوردن پیام وحی، انسان‌ها را به سوی سعادت و کمال رهنمون ساخت. امام جعفر صادق(ع) نیز با دانش گسترده و بینش عمیق خود، مکتب جعفری را پایه‌گذاری کرد و با تربیت شاگردان برجسته، علوم اسلامی را به اوج رساند.
به‌مناسبت سالروز ولادت این دو گوهر تابناک، خبرنگار ایکنا از اصفهان در گفت‌وگویی با مجید زجاجی، استاد حوزه و دانشگاه به بررسی تأثیرات فرهنگی و اجتماعی این دو شخصیت، چگونگی تقویت وحدت با بهره‌گیری از سیره رسول خدا(ص) و روش انتقال آموزه‌های ایشان به جوانان می‌پردازد که در ادامه متن آن را می‌خوانید.
ایکنا ـ با توجه به اهمیت سالروز ولادت پیامبر اکرم(ص)، چگونه می‌توان تأثیرات فرهنگی و اجتماعی این رویداد را بر جوامع اسلامی تحلیل کرد؟
جامعه امروز شامل افراد، بدنه و ارکان آن نیازمند حقیقتی‌ست که محور می‌خواهد و محورش پیامبر(ص) و امام صادق(ع) هستند. نبی اکرم(ص) پیامبر نیکی‌ها، ارزش‌ها و خوبی‌هاست. در دستور کار ایشان هیچ‌گونه شری وجود ندارد. حتی وقتی از احکام قضایی اسلام صحبت می‌کنیم، می‌بینیم که در بطن آن‌ها شر وجود ندارد. همچون پزشکی که حتماً باید بیمار را جراحی کند، گرچه بدن بیمار در این جراحی صدمه می‌بیند، اما این صدمه ظاهری، شر نیست، بلکه خدمت به بیمار محسوب می‌شود و اگر جراحی نمی‌شد، مرگ او را در پی داشت. همین‌طور هم احکام جزایی اسلام برای حفظ حیات جامعه ضروری است.
پرسش این است که چگونه می‌توانیم این تشنگی را برطرف کنیم؟ کار با شعار حل نمی‌شود. هرچند نفس شعار می‌تواند از مصادیق شعائر الهی قرار گیرد، اما به عمل نیاز دارد. ما از طریق رسانه و کارآمدی‌های آن نظیر ساخت فیلم، تئاتر، سرود و...، نهادینه کردن در بدنه دانشگاه و آموزش و پرورش و توجه به آموزش خانواده و مادر، می‌توانیم حقیقت اسلام را به دیگران انتقال دهیم.
حال این نهادینه کردن چگونه انجام می‌شود؟ امیرالمؤمنین(ع) درباره پیامبر(ص) می‌فرماید: «طَبيبٌ دَوَّارٌ بِطِبِّه؛ رسول خدا طبیبی‌ست دوره‌گرد همراه طبش.» اگر بخواهیم دستورات اسلام را پیاده کنیم، باید طبیب شویم. یک معلم، یک مادر و... باید پزشک روح و جان انسان شود. عقل انسان حکم می‌کند که برای رفع بیماری به متخصص مراجعه کند. پیامبر(ص) طبیب است؛ طبیی که دسترسی به او آسان است و به عبارتی مکان خاصی ندارد، شبانه‌روز نمی‌شناسد، در تمام برنامه‌ها می‌تواند کار طبابت انجام دهد، به خدا وصل است، دروغ نمی‌گوید، غرور و تکبر ندارد، با مستضعفین نشست و برخاست دارد، حقوق همه را رعایت می‌کند، نسیان ندارد و در آخر اینکه خداوند هنر او را تضمین کرده که یعنی عصمت دارد و صادق مصدَّق است.
همچنین آنچه را تمام پیامبران از آن برخوردارند، یک‌جا دارد. به علاوه چیزی دارد که او را خاتم پیغمبران کرده است. نیازی نیست که شما به مطب او مراجعه کنید. او خودش می‌آید. دوّار است و همه کره زمین را می‌گردد. مقام او بالاست؛ ولی کارش در کف جامعه دیده می‌شود.
مقدمه نهادینه کردن هم شناخت است. ما باید به جوان‌هایمان بگوییم، چه برای پیشگیری و چه برای رشد و درمان، بهترین دارو پیامبر(ص) است؛ پس باید در میلادشان شاد باشیم؛ چون ایشان محور شادی است؛ هم خودشان شاد هستند و هم شادی را به ارمغان آورده‌اند؛ آن شادی که مطابق با انسانیت انسان است.
تمام کسانی که دست‌اندرکار امور فرهنگی هستند، باید کاری کنند که آموزه‌های قرآنِ پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) که مفسر قرآن هستند، در جامعه نهادینه شود. ما باید به جوانانمان بگوییم دارویی که رسول خدا(ص) می‌دهد، مختص زمان خاصی نیست، تشخیص خود اسلام است و در هر دوره و زمانی جوابگوست. در یک کلام، نهادینه کردن به این معناست که به لفظ و معنا باید عاشق پیامبر(ص) باشیم.
پیروان تمام ادیان الهی وقتی زندگی‌نامه پیامبر(ص) را مطالعه می‌کنند، می‌بینند که زندگی آن حضرت واقعاً مصداق «وَإِنَّكَ لَعَلَىٰ خُلُقٍ عَظِيم» و ایشان، پیامبر رحمت، ارزش، خوبی و شادی است.
ایکنا ـ با توجه به نقش پیامبر اکرم(ص) در مقام یک رهبر دینی و اجتماعی، چگونه می‌توان از زندگی و سیره ایشان برای تقویت وحدت و همبستگی در جوامع اسلامی بهره برد؟
اسلام حوزه‌های گوناگونی دارد. فِرَق و گرایش‌های گوناگونی نیز در جهان وجود دارد؛ ولی وقتی بررسی می‌کنیم، می‌بینیم در میان این فرق، موارد مشترک زیادی موجود است؛ برای مثال قرآن، حج، کعبه، اعتقاد به مبدأ و معاد و پیامبر(ص) از مشترکات همه فرقه‌های اسلامی است.
اسلام یک حوزه داخلی و یک حوزه خارجی دارد. حوزه خارجی همان جهان‌شمولی اسلام است. وقتی سخن از جهان‌شمولی می‌شود، دیگر جزئیات مطرح نیست. همه مسلمانان در یک راه قرار دارند. امروز وقتی مشاهده می‌کنیم که عده‌ای زورگو با نام آمریکا، انگلیس و... عروسکی به نام صهیونیسم و اسرائیل را درست کرده‌اند، حمایتش می‌کنند و مردم مظلوم غزه را زیر فشار قرار می‌دهند، همه دارند حرکت می‌کنند. در اینجا حوزه جهان‌شمولی اسلام، مبارزه با ظلم است.
این مبارزه زمان، مکان، رنگ پوست و... نمی‌شناسد. امام خمینی(ره) فرمود: «اگر مسلمانان یک سطل آب بردارند بریزند، اسرائیل را آب می‌برد» و این سخن، کنایه از وحدت است. ما باید در حوزه جهان‌شمولی متحد باشیم. گفته شده: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا» و هر کس وارد حوزه «لا اله الّا الله، محمد رسول الله، علیاً ولی الله» می‌شود، قطعاً باید اعتصام داشته باشد.
اما معنای وحدت این نیست که ما فشار وارد کنیم تا سایر فرق از عقیده جزئی خود دست بردارند. مسلمانان جهان در حوزه جهان‌شمولی باید متحد باشند و اجازه ندهند دشمن به شیوه‌های گوناگون وارد دژ مستحکم اسلام شود و وحدت آنان را به هم بریزد. برای مبارزه با این تفکرات و تحقق وحدت، پیامبر(ص)، مکتب، آیین و دستوراتش محور هستند.
پیامبر گرامی اسلام همیشه با وحدت موافق بود و هیچ‌گاه خود به‌صورت مستقل، آغازکننده جنگی نبود و فقط در مقابل دشمنان دفاع می‌کرد. ما باید با گفت‌وگوی صحیح، استدلال درست و محبت بتوانیم وحدت را حفظ کنیم. حضرت نوح(ع) ۹۵٠ سال پیامبر بود. بعد از آن چند نفر به ایشان ایمان آوردند؟ ولی پیامبر ما در طول ۲۳ سال، اسلام را به‌گونه‌ای پایه‌ریزی کرد که بعد از ۱۴ قرن، بیش از دو میلیارد انسان به اسلام گرویدند.
در حوزه داخلی نیز درگیری نداریم و هر کسی استدلالی برای حقانیت دین خود دارد. ما هم اعتقاد داریم اسلام ناب محمدی که با تفسیر ائمه(ع) ایجاد شده، تنها راه نجات‌بخش و پشتوانه این معنا نیز غدیر خم است. مقام معظم رهبری زمانی در روز عید غدیر سخنرانی کرد و فرمود: «کار کنید، استدلال کنید و حقانیت غدیر را اثبات کنید. وقتی خوب استدلال شود، هر جوانی در هر کیش و آیینی حقیقت را بشنود، تشنه‌اش می‌شود و به سوی آن قدم برمی‌دارد.»
ایکنا ـ با توجه به تحولات علمی و فناوری در دنیای امروز، چگونه می‌توان آموزه‌های امام جعفر صادق(ع) را روزآمد کرد و به نسل جوان انتقال داد؟
باید جایگاه ائمه(ع) را بشناسیم. جایگاه امام، الهی است. ما معتقدیم که امام را خدا تعیین کرده است؛ بنابراین پیامبر(ص) در روز عید غدیر، پروژه رهبری را مشخص کرد که اولین آن، حضرت علی(ع) و آخرین‌شان، هم‌نام و هم‌کنیه پیامبر(ص) است؛ یعنی این ۱۲ امام، تنصیصی هستند و با رأی‌گیری و دموکراسی مشخص نمی‌شوند، بلکه از سوی خود خدا تعیین شده‌اند؛ اما نه به‌صورت پیغمبر(ص)، بلکه به‌صورت مفسر قرآن.
پس امام معصوم دانشی دارد که به بیت نبوت الهی وصل است. امام صادق(ع) هم که رئیس مکتب اسلام است و دیگر مذاهب اسلامی نیز از فرمایشات ایشان به‌صورت تقلیدی بهره برده‌اند. امام خلاف قرآن سخن نمی‌گوید. همان‌طور که قرآن ۷٠ بطن و هر بطن ۷٠ معنا دارد و روزبه‌روز با پیشرفت فناوری، زوایای علمی آن مشخص می‌شود، کلام معصوم نیز زوایای گوناگون دارد.
مثال این سخن هم در گفتار امیرالمؤمنین(ع) با طبیب هندی در تشریح اعضای چشم یا بررسی اجزای گوش در دعای عرفه امام حسین(ع) است. اگر امروز می‌بینیم که علوم تقسیم‌بندی شده‌اند، در زمان امام صادق(ع) نیز این اتفاق رقم خورد و علوم به فقه، شیمی، کلام، قرآن، پزشکی و... تقسیم شد و هرکس در رشته‌ای از آن به علم‌آموزی می‌پرداخت؛ در نتیجه ما می‌توانیم در تمام زمینه‌ها، امام را در جایگاه مرجع انتخاب کنیم.
ایکنا ـ با توجه به آموزه‌های پیامبر اکرم(ص) و امام صادق(ع)، چگونه می‌توان از آن‌ها برای حل مسائل و چالش‌های معاصر در جوامع اسلامی بهره برد؟
امروز نمی‌توانیم پیغمبر(ص) را جدا از امام یا بالعکس فرض کنیم. امام صادق(ع) می‌فرماید: «اولنا محمد و اوسطنا محمد و آخرنا محمد و کلنا محمد» یعنی همه آن‌ها یک شجره هستند. تنها راه نجات بشر از مشکلات، چنگ زدن به ریسمان ولایت است؛ ولایتی که به پشتوانه ولایت رسول‌الله(ص) و بر پایه پنج اصل توحید، امامت، نبوت، معاد و عدل باشد.
امروز سازمان ملل نهادی برای حفظ محیط‌زیست دارد. در ۱۴ قرن پیش، امام سجاد(ع) در رساله حقوق خود مطالبی مطرح کرده که به محیط‌زیست مربوط می‌شود. اگر جامعه بین‌الملل چند سال است که به این نتیجه رسیده، امام ما هزار و ۴٠٠ سال پیش این مباحث را مطرح کرد.
در پایان اینکه امروز آگاهان دریافته‌اند تنها راه نجات بشر، اسلام است؛ آن هم اسلام از نوع ولایت امیرالمؤمنین(ع). شما دیدید وقتی آن پلیس آمریکایی روی گردن شهروند سیاه‌پوست پا گذاشت و آن جنایت را آفرید، هیچ کس چیزی نگفت. عده‌ای گفتند تنها مذهبی که با منکر مبارزه می‌کند و اجازه نمی‌دهد ظالم مسلط شود، اسلام است که قانونی به نام امر به معروف و نهی از منکر دارد و این قانون از خانواده شروع و به جامعه منتهی می‌شود.
زهراسادات محمدی
انتهای پیام
