بسیج دانش‌آموزی در مدارس؛ از شعار تا عمل
در حالی که روز بسیج دانش‌آموزی با هدف ترویج فرهنگ بسیجی و ارزش‌های انقلابی در میان نسل نوجوان گرامی داشته می‌شود و فرصتی فراهم می‌کند تا دانش‌آموزان با مفاهیم والای ایثار، مقاومت و مسئولیت‌پذیری آشنا شوند؛ اما بعضاً در سطح مدارس، رهیافتی برای تحقق این اهداف نمی‌بینیم و مدارس با چالش‌ها و محدودیت‌هایی در این زمینه روبه‌رو هستند.
هشتم آبان‌ماه، روز بسیج دانش‌آموزی در تقویم جمهوری اسلامی ایران، نقش برجسته‌ای در تقویت هویت دینی و ملی دانش‌آموزان دارد. در حالی که این روز با هدف ترویج فرهنگ بسیجی و ارزش‌های انقلابی در میان نسل نوجوان گرامی داشته می‌شود و فرصتی فراهم می‌کند تا دانش‌آموزان با مفاهیم والای ایثار، مقاومت و مسئولیت‌پذیری آشنا شوند؛ اما بعضاً در سطح مدارس، رهیافتی برای تحقق این اهداف نمی‌بینیم. در یادداشت پیش رو، به تبیین اهمیت این روز، چگونگی ترویج فرهنگ بسیجی میان دانش‌آموزان و روش‌های جلب مشارکت بیشتر این قشر در برنامه‌های بسیج دانش‌آموزی می‌پردازیم. اهمیت گرامیداشت روز بسیج دانش‌آموزی از چند منظر قابل ملاحظه است:
ـ تقویت هویت دینی و ملی: روز بسیج دانش‌آموزی به‌مثابه رویدادی فرهنگی دینی، به تقویت هویت دینی و ملی دانش‌آموزان کمک می‌کند. در این روز، دانش‌آموزان با شرکت در برنامه‌های گوناگون با آموزه‌های دینی و ارزش‌های انقلابی آشنا می‌شوند و احساس تعهد و مسئولیت بیشتری نسبت به میهن و دین خود پیدا می‌کنند.
ـ ترویج فرهنگ ایثار و مقاومت: یکی از مهم‌ترین اهداف گرامیداشت روز بسیج دانش‌آموزی، ترویج فرهنگ ایثار و مقاومت در میان دانش‌آموزان است. با برگزاری مسابقات، نمایشگاه‌ها و جلسات آموزشی، دانش‌آموزان با مفاهیم والای ایثار و مقاومت آشنا می‌شوند و به اهمیت این ارزش‌ها در زندگی فردی و اجتماعی خود پی می‌برند.
ـ افزایش آگاهی و بصیرت سیاسی: روز بسیج دانش‌آموزی فرصتی برای افزایش آگاهی و بصیرت سیاسی دانش‌آموزان است. در این روز با برپایی نشست‌های سخنرانی و جلسات آموزشی، دانش‌آموزان با مسائل روز جامعه و اهمیت نقش خود در تحولات سیاسی و اجتماعی آشنا و به فردی مسئول و آگاه تبدیل می‌شوند.
ـ تقویت روحیه همبستگی و همکاری: روز بسیج دانش‌آموزی با برگزاری برنامه‌های گروهی، به تقویت روحیه همبستگی و همکاری میان دانش‌آموزان کمک می‌کند. این برنامه‌ها فرصتی به‌وجود می‌آورد تا دانش‌آموزان با همکاران و دوستان خود در فعالیت‌های گوناگون شرکت و احساس همبستگی و همکاری را تجربه کنند.
ـ ایجاد انگیزه و انگیزش: گرامیداشت روز بسیج دانش‌آموزی با اهدای جوایز و تقدیر از دانش‌آموزان برتر به ایجاد انگیزه و انگیزش در میان آن‌ها کمک می‌کند. این امر باعث می‌شود تا دانش‌آموزان با شور و شوق بیشتری در فعالیت‌های گوناگون شرکت کنند و به دنبال پیشرفت و بهبود در زمینه‌های مختلف باشند.
ـ ترویج ارزش‌های اخلاقی و دینی: این روز فرصتی است تا ارزش‌های اخلاقی و دینی به دانش‌آموزان آموزش داده شود. با برگزاری جلسات آموزشی و ترویجی، دانش‌آموزان با مفاهیم دینی و اخلاقی آشنا و به ارزش‌های والای انسانی پایبند می‌شوند.
با این همه، مدارس برای ترویج روز بسیج دانش‌آموزی در میان دانش‌آموزان با چالش‌ها و محدودیت‌هایی نظیر کمبود منابع مالی و تجهیزات، نبود هماهنگی و همکاری بین نهادهای متعدد، کمبود نیروی انسانی متخصص، استقبال‌نکردن برخی والدین و دانش‌آموزان و مشکلات اجرایی و بوروکراتیک روبه‌رو هستند.
ترویج فرهنگ بسیجی در میان دانش‌آموزان
در ادامه به منظور ترویج فرهنگ بسیجی در میان دانش‌آموزان، راهکارهای زیر پیشنهاد می‌شود:
ـ آموزش و اطلاع‌رسانی: یکی از مهم‌ترین روش‌های ترویج فرهنگ بسیجی در میان دانش‌آموزان، آموزش و اطلاع‌رسانی گسترده به آن‌هاست. برگزاری کلاس‌های آموزشی با محوریت ارزش‌های بسیجی، معرفی شهدای دانش‌آموز و تبیین نقش آنان در دفاع از کشور می‌تواند به افزایش آگاهی و علاقه‌مندی دانش‌آموزان در این زمینه کمک کند.
ـ اجرای برنامه‌های فرهنگی و هنری: چنین برنامه‌هایی با محوریت موضوعات مرتبط با فرهنگ بسیجی می‌تواند به ترویج این گفتمان کمک شایانی کند. نمایشگاه‌های عکس و پوستر، مسابقات نقاشی و ادبی با موضوعات مرتبط با بسیج و اجرای تئاتر و نمایش‌های خیابانی از فعالیت‌های مؤثر در این زمینه هستند.
ـ استفاده از رسانه‌های جمعی: رسانه‌های جمعی نقش مهمی در ترویج فرهنگ بسیجی دارند. تولید و پخش برنامه‌های تلویزیونی، رادیویی و محتوای دیجیتال با محوریت ارزش‌های بسیجی می‌تواند به جذب نسل جوان و افزایش آگاهی عمومی کمک کند. شبکه‌های اجتماعی نیز بستری مناسب برای انتشار محتوای فرهنگی و آموزشی هستند.
ـ برپایی اردوهای فرهنگی تربیتی: اردوهای فرهنگی تربیتی با محوریت ارزش‌های بسیجی می‌تواند تأثیرات مثبت فراوانی بر دانش‌آموزان داشته باشد. این اردوها با برنامه‌های متنوع آموزشی، ورزشی و تفریحی، فرصتی مناسب برای آشنایی دانش‌آموزان با مفاهیم بسیجی و تقویت روحیه همکاری و همبستگی ایجاد می‌کند.
ـ معرفی الگوهای موفق: معرفی الگوهای موفق بسیجی به دانش‌آموزان می‌تواند انگیزه‌ای قوی برای پیروی از این ارزش‌ها ایجاد کند. برگزاری نشست‌های سخنرانی با حضور افراد موفق و برجسته‌ای که از فرهنگ بسیجی بهره‌مند شده‌اند، می‌تواند به تقویت روحیه تلاش و کوشش در بین دانش‌آموزان کمک کند.
ـ تشویق و تقدیر: تشویق و تقدیر از دانش‌آموزانی که در فعالیت‌های بسیج شرکت می‌کنند، می‌تواند انگیزه آنان را برای ادامه مسیر تقویت کند؛ همچنین اهدای جوایز و لوح‌های تقدیر در مراسم گوناگون می‌تواند به افزایش انگیزه و ایجاد حس افتخار در بین دانش‌آموزان منجر شود.
ـ فعالیت‌های گروهی: انجام فعالیت‌های گروهی با محوریت ارزش‌های بسیجی می‌تواند به تقویت روحیه همکاری و همبستگی در بین دانش‌آموزان کمک کند. این فعالیت‌ها می‌تواند شامل پروژه‌های گروهی، اردوهای تیمی و مسابقات ورزشی باشد.
ـ تدوین برنامه‌های درسی: تدوین و اجرای برنامه‌های درسی با محوریت ارزش‌های بسیجی در مدارس، نقش مهمی در ترویج این فرهنگ دارد. این برنامه‌ها می‌تواند شامل درس‌های اختصاصی، کارگاه‌های آموزشی و فعالیت‌های فوق‌برنامه باشد.
جلب مشارکت دانش‌آموزان در بسیج دانش‌آموزی
در شرایط کنونی که بحران‌های فرهنگی و اجتماعی بر جامعه تأثیر گذاشته، جلب مشارکت دانش‌آموزان در برنامه‌های بسیج دانش‌آموزی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در ادامه به بررسی چالش‌هایی که در این زمینه وجود دارد و بیان راهکارهای مؤثر با استناد به آرای کارشناسان و صاحب‌نظران می‌پردازیم.
ـ شناخت دقیق مشکلات فرهنگی: به گفته دکتر علی‌اصغر مصلح، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، شناخت دقیق مشکلات فرهنگی جامعه و دانش‌آموزان اولین قدم در جلب مشارکت آنان است. او معتقد است مسئولان مدارس باید با تحلیل دقیق وضعیت فرهنگی و اجتماعی دانش‌آموزان، برنامه‌هایی متناسب با نیازهای آنان تدوین کنند.
ـ بهره‌گیری از کارشناسان فرهنگی و تربیتی: استفاده از نظرات و تجربیات کارشناسان فرهنگی می‌تواند به تدوین برنامه‌های مؤثرتر کمک کند. دکتر حسین کچوئیان، استاد دانشگاه علامه طباطبایی(ره) تأکید دارد که حضور مشاوران و کارشناسان فرهنگی در مدارس می‌تواند به درک بهتر دانش‌آموزان و بیان راهکارهای مناسب کمک کند. در این زمینه یکی از راهکارها، تشکیل گروه‌های مشاوره و راهنمایی با حضور بسیجیان موفق و فعال است که می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا سؤالات و دغدغه‌های خود را مطرح کنند. این گروه‌ها می‌توانند راهنما و پشتیبان دانش‌آموزان باشند.
ـ ایجاد محیط‌های انگیزشی و حمایتی: یکی از راه‌های مؤثر برای جلب مشارکت دانش‌آموزان در برنامه‌های بسیج دانش‌آموزی، برگزاری جلسات انگیزشی با حضور فرماندهان بسیجی، ایثارگران و شخصیت‌های موفق است. این جلسات می‌توانند الهام‌بخش دانش‌آموزان باشند و انگیزه آن‌ها را برای شرکت در برنامه‌ها افزایش دهند. زهرا ابوالفضلی، روانشناس تربیتی، بر اهمیت ایجاد محیط‌های انگیزشی و حمایتی برای دانش‌آموزان تأکید دارد. او معتقد است مدارس باید فضایی به‌وجود آورند که در آن دانش‌آموزان احساس حمایت داشته باشند و بتوانند با انگیزه و اشتیاق در برنامه‌های بسیج شرکت کنند.
ـ اجرای برنامه‌های متنوع و جذاب: به گفته محمدرضا رزاقی، استاد مدیریت آموزشی، تنوع و جذابیت برنامه‌ها نقش مهمی در جلب مشارکت دانش‌آموزان دارد. او پیشنهاد می‌دهد که مدارس برنامه‌هایی متنوع مانند کارگاه‌های آموزشی، اردوهای فرهنگی و مسابقات علمی و هنری برگزار کنند تا دانش‌آموزان با علاقه و انگیزه در این برنامه‌ها شرکت کنند؛ همچنین برنامه‌های بسیج دانش‌آموزی می‌تواند شامل فرصت‌های آموزش عملی و تجربی باشد. این نوع آموزش‌ها، دانش‌آموزان را با مهارت‌ها و تجربیات عملی آشنا و انگیزه آن‌ها را برای مشارکت بیشتر می‌کند. فعالیت‌های عملی می‌تواند شامل پروژه‌های اجرایی، کارگاه‌های عملی و اردوهای آموزشی باشد.
ـ تشویق دانش‌آموزان به بیان نظرات و ایده‌ها: علی‌اکبر سیف، روانشناس تربیتی، بر اهمیت تشویق دانش‌آموزان به بیان نظرات و ایده‌های خود تأکید دارد. او معتقد است ایجاد فضایی که در آن دانش‌آموزان بتوانند آزادانه نظرات و پیشنهادات خود را مطرح کنند، به تقویت احساس مسئولیت و تعلق آنان کمک می‌کند.
ـ استفاده از رسانه‌های جمعی و دیجیتال: استفاده از محتواهای آموزشی چندرسانه‌ای مانند فیلم‌ها، مستندها و انیمیشن‌های مرتبط با مفاهیم بسیجی، می‌تواند به علاقه‌مندی و مشارکت دانش‌آموزان کمک کند. این محتواها می‌تواند به‌صورت آنلاین یا در جلسات حضوری نمایش داده شود. به گفته مسعود ثقفی، متخصص ارتباطات، استفاده از رسانه‌های جمعی و دیجیتال می‌تواند به جلب مشارکت بیشتر دانش‌آموزان کمک کند. او پیشنهاد می‌دهد که مدارس با تولید محتوای دیجیتال متناسب و انتشار آن در شبکه‌های اجتماعی می‌توانند به جذب نسل جوان کمک کنند.
در پایان می‌توان به راهکارهایی چون ایجاد پایگاه‌های فرهنگی بسیج در مدارس که به‌مثابه مرکزی برای برگزاری جلسات، نمایشگاه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی مورد استفاده قرار گیرند، معرفی دستاوردها و موفقیت‌های برنامه‌های گذشته بسیج دانش‌آموزی، استفاده از تجربه‌های موفق دیگر مدارس و تبادل تجربیات اشاره کرد که می‌تواند در جلب مشارکت دانش‌آموزان و بهبود برنامه‌های بسیج دانش‌آموزی کمک کند.
زهراسادات محمدی
انتهای پیام
