خود كمبینی؛ سدی در مسیر کمال
آیت‌الله‌العظمی حسین مظاهری گفت: انسان خود کم‌بین هرگز درصدد خروج از عالم حیوانی و در پی رسیدن به مراتب كمال انسانی نیست؛ از این‌رو استعدادهای خود را به فعلیت نمی‌رساند و عاقبتی جز جهنم نخواهد داشت.
به گزارش ایکنا از اصفهان، آیت‌الله‌العظمی حسین مظاهری در سلسله گفتارهایی، به شرح ۴۰ رذیلت اخلاقی پرداخته است که از سوی پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر معظم‌له منتشر و در سایت خبرگزاری ایکنا بازنشر می‌شود. شماره پانزدهم این مجموعه به رذیله اخلاقی «خود کمبینی» اختصاص دارد.
از جمله صفات رذیله، خود كمبینی است. در اثر این ملکه ناپسند، آدمی از استعدادهای خود غافل می‌شود و خویشتن را در ترقی و پیشرفت، ناتوان می‌پندارد. باید توجه داشت که خود کمبینی، صفت تواضع نیست که مطلوب باشد، بلکه مرحله تفریطی تكبر و عُجب است و نوعی رذیلت به حساب می‌آید؛ چراکه افراد متكبر و خودشیفته، عظمت و شوكتی غیرواقعی برای خود و اعمال خود قائلند و از سوی دیگر، اشخاص خود كمبین، خویش را در جایگاهی بسیار نازل‌تر از جایگاه حقیقی فرض میكنند.
بیشتر بخوانید:
- عُجب؛ حماقت و نادانی محض
- تكبر؛ کلید درهای دوزخ
- كینهتوزی؛ به زنجیر کشیدن قلب
- غضب؛ شعبه‌ای از جنون
- بدگمانی؛ جلوه‌ای از پلیدی باطن
- غرور؛ طوق شیطان بر گردن انسان
- جهل و نادانی؛ قله همه بدی‌ها
- حسد؛ زشت‌ترین صفت رذیله
- عجله؛ مانع تقرب به خدا
- بی‌تابی و سبک‌سری؛ رذیلت ذاتی انسان
- مکر و فریب؛ جلوه‌ای از نفاق و دورویی
- غفلت؛ عامل کوری و زنگار قلب
- شرک؛ عامل محرومیت از رحمت خدا
- بی‌ثباتی؛ مایه زیان‌کاری در دنیا و آخرت
این رذیله اخلاقی نیز مراتبی دارد؛ اولین مرتبه آن، غفلت از توانایی‌های شخصی است. پذیرش ذلت و فرمان‌برداری بی‌چون و چرا از افراد گوناگون نیز در شمار مراتب این رذیلت قرار دارد. آخرین و شدیدترین مراتب که برای این صفت ناپسند ذکر شده، در آیه 179 سوره اعراف ترسیم شده است: «وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ كَثيراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا يَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا يَسْمَعُونَ بِها أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِكَ هُمُ الْغافِلُونَ؛ و در حقیقت، بسیاری از جنیان و آدمیان را برای دوزخ آفریدهایم، چراكه دل‌هایی دارند كه با آن حقایق را دریافت نمیكنند و چشمانی دارند كه با آن‌ها نمیبینند و گوش‌هایی دارند كه با آن‌ها نمیشنوند. آنان همانند چهارپایان بلكه گمراهترند. آری، آن‌ها همان غافلماندگانند.»
بر این اساس، انسان خود کم‌بین، فهم و بصیرت خود را از دست می‌دهد و به حیوان و حتی کمتر از آن تبدیل می‌شود. او هرگز درصدد خروج از عالم حیوانی و در پی رسیدن به مراتب كمال انسانی نیست؛ از این‌رو استعدادهای خود را به فعلیت نمی‌رساند و عاقبتی جز جهنم نخواهد داشت.
مستكبران تاریخ با سوءاستفاده از رسوخ همین ملکه ناشایست در برخی ملت‌ها، بر آنان مسلط شده‌اند. از بین بردن نسل‌ها از سوی مستکبران، «يُهْلِكَ الْحَرْثَ وَ النَّسْلَ؛ كشت و نسل را نابود سازد.» (بقره، 205) و نیز ذبح پسران و باقیگذاردن دختران و زنان، «يُذَبِّحُ أَبْناءَهُمْ وَ يَسْتَحْيي نِساءَهُم؛ پسرانشان را سر میبرید و زنانشان را برای بهرهكشی زنده بر جای میگذاشت.» (قصص، 4) به خشکانیدن ریشه غیرت در مردان و حیا در زنان اشاره دارد. مستکبران با این دسیسه، افراد و ملت‌ها را به رذیله خود كمبینی دچار می‌سازند، توان رشد و كمال را در آنان می‌سوزانند و در نتیجه آن‌ها را به استضعاف می‌کشند و محتاج خود کرده و می‌کنند.
از جمله پیامدها و تبعات خود کمبینی، این است که انسان نسبت به قدر و منزلت و جایگاه ملکوتی و معنوی خود غفلت می‌ورزد، فراموش می‌کند که مسجود فرشتگان است (حجر،30)، نمی‌بیند که خداوند متعال، عالم وجود را تسخیر و رام او کرده است (لقمان،20) و از یاد می‌برد که حق‌تعالی او را خلیفه و جانشین خود در زمین قرار داده است (بقره،30)؛ در نتیجه، خود را به دنیای پست میفروشد، بندگی شیطان، هوای نفس و دیگر بت‌ها را میپذیرد و ناگزیر مقامات بلند معنوی و عرفانی و در پی آن بهشت و لقای حق را ترک می‌گوید و به سوی جهنم می‌‌شتابد.
راهکار رفع این صفت رذیله، توجه به استعدادها و توانایی‌های شخصی و به‌کارگرفتن صحیح آن‌هاست. انسان باید جایگاه حقیقی معنوی و مادی خود را بشناسد و در راستای کمال و تقرب اخروی و نیز موفقیت در امور دنیوی گام بردارد؛ البته باید دقت شود که خروج از حالت تفریطی خود کمبینی، به ورود به ورطه افراطی تکبر و عُجب منجر نشود.
انتهای پیام
