زمانی برای بیداری قرآنی در دنیای رسانه‌ای

در دنیای پیچیده و پرتنوع رسانه‌ها، آن‌هایی که توانسته‌اند با حفظ صداقت و پایبندی به اصول اخلاقی، مسیر خود را طی کنند و در کنار مخاطبان‌شان بایستند، انگشت‌شمارند. امروز، ۲٠ آبان‌ماه و همزمان با سالروز تأسیس ایکنا (خبرگزاری بین‌المللی قرآن کریم)، فرصت مناسبی است تا به عملکرد این رسانه از نگاه جامعه هدف بپردازیم. ایکنا نه تنها به‌مثابه مرجعی خبری در حوزه مسائل قرآنی شناخته می‌شود، بلکه توانسته است با طرح اخبار دقیق و تحلیل‌های عمیق، جایگاه ویژه‌ای در دل مخاطبان خود پیدا کند. از روز نخست تأسیس تا به امروز، ایکنا به‌مثابه چراغی روشن در عرصه رسانه‌های دینی و قرآنی، مسیری پرچالش پیموده و همواره تلاش کرده است تا با پایبندی به اصول حرفه‌ای، به ارائه خبری صحیح، به‌موقع و شفاف بپردازد. گزارش پیش‌ رو به بررسی عملکرد ایکنا و راهکارهایی برای گسترش ضریب نفوذ این رسانه می‌پردازد.

در نخستین بخش گزارش، نظر حمید بخشی، مدیر امور قرآنی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان را درباره خبرگزاری ایکنا جویا شدیم. وی اظهار کرد: ایکنا از رسانه‌هایی است که به‌طور قوی و به‌روز، موضوعات را دنبال و اخبار نمایندگانی را که در بخش‌های اداری و دولتی دارد، به خوبی منتشر می‌کند؛ برای مثال ما شاهد تماس‌ها، پیگیری‌ها و دغدغه‌مندی‌ها برای پوشش برنامه‌ها و اخبار حوزه اداره امور قرآنی استان از سوی دست‌اندرکاران این رسانه هستیم. 

پیشنهاد می‌دهم جدولی آماده شود و دستگاه‌هایی که فعالیت قرآنی انجام می‌دهند، یک روزشمار و تقویم اجرایی مشخص داشته باشند و در اختیار این خبرگزاری قرآنی نیز قرار دهند تا برای مبادله اطلاعات و هماهنگی بیشتر در خصوص پوشش اخبار از آن استفاده شود. 

اگر اطلاع‌رسانی در بخش‌های عمومی اتفاق بیفتد، قطعاً در تأثیرگذاری فعالیت ایکنا نقش مهمی ایفا خواهد کرد؛ برای مثال اداره اوقاف در ایکنا یک کانال موقوفات راه‌اندازی کند یا دیگر دستگاه‌ها هر کدام در حیطه کاری که انجام می‌دهند، به راه‌اندازی یک کانال اقدام کنند تا به گسترش تبلیغات برای این واحد خبری کمک شود.

مقبولیت و مرجعیت ایکنا در جمع قرآنی‌ها

در ادامه به سراغ حجت‌الاسلام والمسلمین محمد لوایی، مدیر امور قرآنی اداره‌کل تبلیغات اسلامی استان اصفهان رفتیم. وی اصل وجود رسانه‌ای که فعالیت قرآنی را سرلوحه کار خبری خود قرار داده است، از مهم‌ترین امتیازات ایکنا برشمرد و بیان کرد: ما به رسانه‌هایی که در عرصه قرآنی به‌صورت گسترده، کار خبری انجام دهند و فعالیت‌های قرآنی را در سطح شهر، استان و کشور اطلاع‌رسانی کنند، نیاز داریم. 

بین‌المللی‌بودن، دومین نقطه قوت ایکناست. قرآن کریم، کتاب آسمانی همه بشریت است؛ پس همه بشریت باید از تمام اخباری که حول محور قرآن است، مطلع شوند و دارای چنان ضریب نفوذی باشد که بتواند خبرهای سراسر دنیا را در این زمینه مخابره کند. 

ترجمه خبرها از زبان فارسی به زبان‌های دیگر، سومین نقطه قوت این خبرگزاری است؛ همچنین مقبولیت خبری و مرجع اخبار قرآنی بودن از دیگر نقاط قوت آن به‌شمار می‌رود. این خبرگزاری در جمع اهالی قرآن مرجعیت و مقبولیت دارد. من تقاضا می‌کنم دست‌اندرکاران ایکنا تلاش کنند تا این مقبولیت روزبه‌روز افزون‌تر شود. مرجعیت اخبار هم بسیار مهم است؛ چرا که هرکس بخواهد از صحت موضوعی قرآنی مطلع شود، می‌تواند آن را از ایکنا پیگیری کند.

نقطه ضعفی که این خبرگزاری دارد و بیشتر در بخش استانی مشاهده می‌شود، این است که تعداد خبرهای غیرقرآنی آن بر اخبار قرآنی چیرگی دارد. شاید استدلال شود که چون خبر قرآنی کم است؛ اما به نظر من خبر قرآنی کم نیست و تعداد زیاد مؤسسات، خانه‌های قرآن و مجموعه‌های گوناگون در عرصه قرآنی گواهی بر این مدعاست.

همچنین پیگیری فعالیت‌های قرآنی مهم استان، کمتر اتفاق می‌افتد. اگر ایکنا با مجموعه‌های گوناگون که خبرهای قرآنی تولید می‌کنند، ارتباط بگیرد، می‌تواند این اخبار را صید کند. اکنون در عصر رسانه هستیم و برای اینکه جامعه ما به سمت قرآنی‌شدن پیش برود، باید هر چقدر در توان داریم، به شور و هیجان کار قرآنی در رسانه‌ها بدمیم.

استفاده از خبرنگاران متخصص قرآنی یا در صورتی که متخصص نیستند، حداقل شمه‌ای از زمینه قرآنی را داشته باشند، در پیشرفت کار و تأثیرگذاری آن نقش دارد. گاهی علاقه یک خبرنگار به غیرقرآن است و چون ذوقی در این عرصه ندارد، نمی‌تواند کار قرآنی را به بهترین شکل انجام دهد؛ پس با لحاظ‌کردن این شرط، کیفیت خبر افزایش پیدا می‌کند. 

همچنین خبرنگاران ایکنا باید در همه شهرستان‌ها پراکنده باشند، یا اینکه از خبرنگاران افتخاری در جای جای شهرها استفاده شود. به همین ترتیب، اخبار خبرگزاری متنوع می‌شود و در نتیجه مخاطب افزایش پیدا می‌کند. ما قرآنی‌های زیادی داریم که اگر اخبار قرآنی مورد نیاز خود را در ایکنا بیایند، حتماً مخاطب آن می‌شوند.

مخاطبان را در پوشش اخبار دخیل کنیم

همچنین با سیدمحمد قلمکاریان، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های فرهنگی مردمی قرآن و عترت استان اصفهان نیز به گفت‌وگو نشستیم. وی ضمن تبریک سالروز تأسیس ایکنا بیان کرد: یکی از خدمات منحصر به‌فردی که جهاددانشگاهی عرضه کرده، راه‌اندازی خبرگزاری تخصصی ایکناست که در عرصه قرآن فعالیت می‌کند و توانسته جایگاه خود را از بعد رسانه‌ای و تخصصی در جامعه بیابد. از نقاط قوت ایکنا ارتباط خوب با مجموعه‌های قرآنی، خانه‌های قرآن، اداره‌ فرهنگ و ارشاد اسلامی، اداره اوقاف و امور خیریه، اداره‌ تبلیغات اسلامی و... است.

ایکنا از بُعد مصاحبه، خبر و گزارش در زمینه قرآنی پیشتاز محسوب می‌شود و فعالیت‌ها را در کمترین زمان و به بهترین شکل در جامعه نشر می‌دهد. بسیاری از مجموعه‌های قرآنی و مردم با این خبرگزاری آشنا هستند؛ اما نیاز است تا ارتباط بیشتری با مؤسسات و مجموعه‌هایی برقرار شود که به‌صورت خاص به مباحث مرتبط با قرآن می‌پردازند؛ مانند مؤسساتی که در زمینه نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه فعالیت می‌کنند یا مؤسساتی که به‌طور خاص در زمینه ترویج معارف اهل‌ بیت(ع) فعالیت دارند و یا مجموعه‌هایی که در زمینه مفاهیم قرآن و پژوهش‌های قرآنی فعالیت می‌کنند؛ به عبارتی لازم است نوعی شبکه‌سازی صورت گیرد تا هم افراد و فعالیتشان معرفی شود و هم گزارش‌های خوبی در جامعه نشر پیدا کند. 

یکی از مواردی که لازم است تلاش بیشتری درباره آن انجام شود، ارتباط با دانشگاه‌ها در سطح استان‌ و شهرستان‌هاست؛ همچنین ارتباط با مجموعه‌های قرآنی که در شهرستان‌ها مستقر هستند؛ چراکه برنامه‌های بسیار خوبی دارند؛ ولی عملاً این برنامه‌ها انعکاس خوبی پیدا نمی‌کند.

خلاقیت هنری در زمینه قرآنی، موضوع مهم دیگری است که باید در این خبرگزاری دنبال شود. شناسایی هنرمندانی که در زمینه قرآنی فعالیت می‌کنند و ایده‌های قرآنی ارزشمندی دارند، کار بسیار بزرگی است و خبرگزاری باید بستری فراهم کند تا از این ابتکارات استفاده شود. به علاوه، ایکنا می‌تواند به معرفی افراد شایسته قرآنی در کسوت مهندس، دکتر، متخصص، مخترع و... در عرصه‌های گوناگون قرآنی نظیر حفظ و قرائت بپردازد.

یکی از راهکارهای افزایش مخاطبان ایکنا این است که افراد در پوشش اخبار دخیل شوند و اخبار به اسم خودشان منتشر شود. همکاری قرآنی‌ها در نقش خبرنگار دانشجو، خبرنگار قاری، خبرنگار حافظ و خبرنگار فعال قرآنی بسیار مؤثر است. در این صورت، شبکه‌ای از مبلغین وجود خواهند داشت که هم کار می‌کنند و هم به نوعی به معرفی خود و ایکنا می‌پردازند.

در پایان باید بگویم که مجموعه‌های قرآنی هم باید تلاش کنند تا این خبرگزاری را معرفی کنند و پیش از برگزاری یک برنامه، حین و بعد از آن با اطلاع‌رسانی و هماهنگی با خبرنگار این مجموعه در پوشش خبری برنامه‌ها همکاری داشته باشند.

زهراسادات محمدی