طهارت باطنی؛ کلید ورود به بارگاه قدسی
یک پژوهشگر قرآنی گفت: طهارت قلب، روح و ذهن از گناه و افکار گناه‌آلود از مهمترین شرایط باطنی استجابت دعاست.
به‌مناسبت ماه مبارک رمضان، خبرنگار ایکنا از اصفهان در گفت‌وگو با علی‌اکبر توحیدیان، دکترای علوم قرآن و حدیث و پژوهشگر قرآن در سلسله گفت‌وگوهای قرآنی ویژه این ماه به موضوع «آب و نیایش» می‌پردازد. در ادامه، متن شماره یازدهم این گفت‌وگو را می‌خوانیم.
ایکنا ـ از نظر شما مهمترین اثر دعاکردن چیست؟
رجا، یعنی امیدواری و درواقع ایجاد امید، مهمترین رهاورد دعا محسوب می‌شود و البته مهمترین نیاز فردی و اجتماعی ما هم به‌شمار می‌رود. نکته بسیار مهم و اساسی در خصوص دعا این است که مخاطب در دعای ما خدایی است که همه چیز را در همه ابعاد زمانی، مکانی و ماهیتی می‌داند. علیم، خبیر، سمیع، بصیر، شاهد و شهید است. انتظار از چنین خدایی با وجود شرایط استجابت دعا و فقدان موانع آن، برآورده‌شدن حاجت و استجابت عینی دعاست.
بیشتر بخوانید:
- اهمیت طهارت روح و قلب در استجابت دعا
- دلایل مستجاب نشدن دعا
- دعا برای انسان حیات‌بخش و نشاط‌آور است
- مصادیق «آل‌محمد» منحصر به ۱۳ معصوم پس از پیامبر(ص) است
- چگونه صلوات در زمان‌های خطیر و حساس نجات‌بخش است
- آیه صلوات؛ تجلی عنایات الهی از ازل تا ابد
- صلوات؛ اکسیر اعظم
- ذکر صلوات؛ آبی مضاف به عطر مبارک بهشتی
- آب و نیایش از یک حقیقت سرچشمه می‌گیرند
- آب و نیایش؛ دو پدیده ازلی و ابدی
ایکنا ـ برای تسریع در تحقق دعا چه توصیه‌هایی شده است؟
۱ ـ رعایت آداب ظاهری دعا: به‌طور کلی و به اصطلاح باید مقتضیات اجابت، موجود و موانع آن مفقود شود. از مقتضیات اجابت دعا، رعایت آداب ظاهری آن است. از جمله آداب ظاهری دعا صدقه‌دادن، مخفیانه و در خلوت دعاکردن، نظافت و طهارت جسمی از طریق غسل یا وضو است.
نیایشگر ابتدا باید با آب ظاهری، جسم و دهانش را پاک و طاهر کند. امام صادق(ع) می‌فرماید: «چون قصد وضو می‌کنید، به آب طوری نزدیک شوید مانند کسی که می‌خواهد خود را به رحمت پروردگار متعال نزدیک کند؛ زیرا خداوند آب را وسیله مناجات و قرب خود قرار داده است.»
در روایت داریم که وضو، نور است. جمع طهارت و نور در ظاهر و باطن دعای انسان تأثیری شگفت و شگرف دارد. دعاکننده شایسته است که رو سوی قبله داشته باشد و دست‌ها را به‌سوی آسمان بلند کند: «وَفِي السَّمَاءِ رِزْقُكُمْ وَمَا تُوعَدُونَ؛ و رزق شما و آنچه به آن وعده داده می‌شوید، در آسمان است.» (ذاریات/ ۲۲)
پس از خواندن دعا، دست‌های خود را بر سر و صورت بکشد. دعا را با صلوات، استعاذه، بسمله، حمد و ثنای خداوند متعال، اعتراف به گناهان و نقایص خود و درخواست عفو و استغفار شروع کند و اگر دعای مأثور یا منقول از معصومین(ع) می‌خواند، متنش را صحیح، شمرده، با تأمل و حتی‌الامکان زیبا بخواند تا هم به معانی آن عنایت داشته باشد و هم از ترکیب زیبا، آهنگ دلنشین و موسیقی حکیمانه مستتر در متن و بطن دعا بهره‌مند شود، به‌طوری که تأثیر آن را بر جان و قلب خودش احساس کند.
متمرکز بر دعا و تمام ذرات وجودش نیز مظهر خواستن، طلب و توجه کامل قلبی، فکری و عملی باشد؛ زیرا آن کسی که به دعا توجه ندارد، شایستگی توجه را هم ندارد.
۲ ـ شرایط استجابت دعا علاوه بر آدابی که گفته شد، باید رعایت شود. منظور شرایطی است که در گفت‌وگوی قبل برشمردیم.
۳ ـ برای دعا زمان‌های خاص و مقدس مانند لیالی قدر، اعیاد مذهبی و موالید معصومین(ع)، شب‌ها و روز جمعه، به هنگام بارش نزولات آسمانی و... انتخاب شود.
۴ ـ مکان‌های خاص و مقدس مانند مساجد، معابد، زیارتگاه‌ها و بقاع متبرکه برای دعاکردن ارجحیت دارد.
۵ ـ ارسال ذکر صلوات بر محمد(ص) و آل او قبل، حین و بعد از دعا توصیه شده است.
۶ ـ خواندن دعای فرج امام زمان(عج) همراه دعا، (اکثرالدعاء بتعجیل الفرج) به اجابت آن کمک می‌کند.
ایکنا ـ در روایات آمده است که پس از قرآن و نمازخواندن، دعا مستجاب می‌شود. در این‌باره هم توضیح دهید.
بله. امام حسن(ع) می‌فرماید: «کسی که قرآن بخواند، دیر یا زود دعایی مستجاب دارد.» همین مطلب را در هفتمین نکته شروط دعاکردن قرار می‌دهم. خواندن قرآن قلب را جلا می‌دهد و زبان انسان را به کلام الهی متبرک می‌کند. تلاوت کلام وحی لسان و روان انسان را با ملکوت عالم مأنوس و آشنا می‌کند. بدیهی است که چنین انسانی وقتی زبان به دعا می‌گشاید، هم زبانش برای فرشتگان آشناست و هم روح و روانش با آسمان و اهل آسمان غریبی نمی‌کند و نزدیک به آن‌هاست.
معروف است که هرگاه خواستید خداوند با شما تکلم کند، قرآن بخوانید و هرگاه شما خواستید با حضرتش سخن بگویید، نماز بخوانید. نماز، جامع ذکر و دعاست. بعد از هر نماز واجب روزانه براساس روایتی که داریم، نمازگزار دعایی مستجاب دارد.
۸ ـ به یاد دیگران بودن: یعنی برای جمع دعا کنیم.
۹ ـ دعای دسته‌جمعی: به این معنا که با هم دعا کنیم.
۱۰ ـ حتی‌الامکان دعاهای قرآنی یا ادعیه‌ای را که از معصومین(ع) به ما رسیده است، بخوانیم، به این دلیل که آن‌ها اولیای خاص الهی محسوب می‌شوند و زبان، بیان، ادب و ادبیات حرف‌زدن با پروردگار را بهتر از دیگران می‌دانند.
۱۱ ـ دعاهایی هم که با زبان و ادبیات خودمان می‌کنیم، باید همراه تصریح در حاجت، مشروع و معقول باشد؛ یعنی خلاف نظامات تشریع و تکوین نباشد. مؤدبانه، خاضعانه، بنده‌وار، همراه تذلل، تضرع، اضطرار و متضمن ایمان و یقین به اجابت و رحمت بی‌منتهای ذات احدیت باشد.
۱۲ ـ طهارت قلب، روح و ذهن از گناه و افکار گناه‌آلود از مهمترین شرایط باطنی استجابت دعاست. روح کثیف به بارگاه قدسی راه نمی‌یابد و نمی‌تواند با حریم کبریایی حضرت حق اتصالی برقرار کند.
۱۳ ـ کسب‌وکار نیایشگر باید مشروع و لقمه‌ای که تهیه می‌کند، حلال و دور از اموال شبهه‌ناک باشد و حق و حقوق مردم و به اصطلاح، مظالم بر ذمه نداشته باشد.
۱۴ ـ دوری از سحر، جادو، طلسم، رمالی و بازکردن سر کتاب و ستاره‌خوانی و کارهای خرافی دیگر که از ناحیه جهال صورت می‌گیرد. این کارها نه تنها مؤثر و کارآمد نیست، بلکه ورود به این حوزه‌های شرک‌آلود و انحرافی خلاف شرع مقدس و البته مخالف عقل سلیم، علوم قطعی و مبانی اصیل قرآن و سنت است.
۱۵ ـ لزوم انجام تلاش و مجاهدت تا سر حد امکان برای رفع حاجت؛ زیرا دعای انسان بی‌عمل که برای برآورده‌شدن حاجتش تلاش لازم را نکرده است، مستجاب نمی‌شود. به عبارت دیگر، در نظام خلقت، دعا جانشین کار و فعالیت نمی‌شود، بلکه پشتوانه و مکمل آن به‌شمار می‌رود، همچنان که دعا بیرون از حوزه قضا و قدر و حکمت، مشیت و اراده الهی و منافی آن‌ها نیست، بلکه در راستا و جزئی از آن‌هاست.
زهراسادات محمدی
انتهای پیام
