İmam Hasan Askerî tefsiri; değerli bir miras
Bu te’vîllerin çoğu Peygamber Efendimiz (s.a.v) ve Şii imamların mucizeleri hakkındadır.
İmam Hasan Askerî’ye (a.s) isnat edilen tefsir hicri 3. yy dayanmaktadır. Bu tefsirin İmam Hasan Askerî’ye (a.s) nipet edilmesinin doğru olup olmadığı konusunda pek çok tartışma vardır.
İmam Hasan Askerî lakaplı Ebu Muhammed Hasan bin Ali bin Muhammed 846’da Medine’de doğdu ve 874’te Samarra’da şehit oldu. O 11. Şii İmamı ve vaat edilen Kurtarıcı İmam Mehdi’nin babasıdır.
Kitap, İmam Hasan Askerî'nin (a.s) emriyle, İmam'ın talebelerinden olan Ebu Yakub Yusuf ibn Muhammed ibn Ziyad ve Ebul Hasan Ali ibn Muhammed ibn Yasar isimli iki kişi tarafından yedi yıl boyunca yazılmıştır.
Dagha sonra Muhammed bin Kasım Esterabadi de rivayet etmiştir.
Bu tefsir, Kur’an’ın tamamının tefsiri değildir. Tefsir Fatiha Suresi ile başlar ve Bakara Suresi’nin 282. ayetinde biter. Bu tefsir rivayet tefsiri türünden olup Kur’an-ı Kerim’in faziletleri, te’vîl ve Kur’an okumanın adabı hakkında açıklamalarla başlamıştır. Ve Ehl-i Beyt’in (as) faziletlerini içeren hadisleri zikrederek devam etmektedir.
Bu tefsirde bazı ayetler Te’vîl edilir (kelimelerin zahirinden uzak bir manayı ifade eden bir tefsir türü). Te’vîllerin çoğu Peygamber (as) ve Şii imamların mucizeleri hakkındadır.
Bu tefsirde adı geçen 379 Hadis’in çoğu uzun ve ayrıntılıdır ve bazıları birkaç sayfadır. Şeyh es-Saduk (381 vefat) bu kitaptan çokça alıntı yapan ilk Müslüman alimdir, ancak gerçekliğinden bahsetmemiştir.
Çağdaş bir fakih olan Ayetullah Seyfi Mazandarani, Şeyh es-Saduk’un bu tefsirden hadisleri alıntılamasına değinir ve bunun, özellikle Şeyh es-Saduk'un İmam (a.s) ve onun zamanına yakın olması nedeniyle, sahihliğini kanıtlayan sebeplerden biri olarak kabul eder. Babası İmam Hasan Askerî’nin has sahabelerinden idi. Kitap rivâyetleri zinciri incelendiğinde de bu tefsir rivâyetinin dördüncü ve beşinci asırlarda İran’ın Kum kentinde sakin alim ve fakihler arasında yaygın kullanımı olduğu görülmektedir.
Diğer yandan üniversitede öğretim görevlisi ve hadis araştırmacısı Hüccetül İslam Abdül Hadi Mesudi, kitabı İmam Hasan Askarî’den (a.s) nakleden iki kişinin tarihte bilinmediğine inanıyor. Ayrıca bu tefsirde tarihi rivayetler, deliller ve bilgilerle bağdaşmayan hadisler olduğunu söyler.
Şeyh es-Saduk’tan sonra Ebu Mansur Ahmed ibn Ali Tabarsi, İhticac adlı kitabında kaynaklarını tanıtırken İmam Hasan Askerî'nin tefsirinden bahsetmiş, ancak pek bilinmediğini söylemiştir.
Bu Tefsir’in önemine rağmen, bu eserle ilgili çalışmalar henüz başlangıç aşamasındadır. Şii dünyasında, özellikle İran’da bu konuda yapılmış en kapsamlı ve derin araştırmalar ansiklopediler için yazılanlardır.
En çok konuşulan başlıklar 