Tamamlanamayan Kur’an tefsiri
Fatiha ve Bakara suresinin ilk ayetlerinin tefsirini 5 cilt halinde açıklayan bir dahiydi.
Kur’an’ın tüm ayetlerinin tefsirini yazmak, tamamlanması uzun yıllar süren önemli bir araştırmadır. Bu nedenle bazı müfessirler görevi başlatmış, ancak bitiremeden vefat etmişlerdir. Bunlar arasında İmam Humeyni’nin (Kur’an tercümanı, Fakih ve İran İslam Cumhuriyeti’nin kurucusu) oğlu Seyid Mustafa Humeyni de yer almaktadır. İlim ve eğitim alanında bir dahi olan Seyyid Mustafa Humeyni, “Tefsîr-i el-Kur'an el-Kerim” olarak bilinen tefsirinde Hamd Suresi’ni ve Bakara Suresi’nin ilk ayetlerini açıklama fırsatı bulmuştur.
Seyyid Mustafa (1930-1977), İmam Humeyni’nin en büyük oğluydu. Şii bir Müctehid aynı zamanda İslam Devrimi’nin zaferi için savaşanlar arasındaydı. İmam Humeyni, Ayetullah Burucerdi, Seyyid Muhammed Muhakkık Damad, Seyyid Muhammed Hüccet Kuhkumrei ve Ayetullah Huyi gibi büyük alimlerle çalıştı ve 27 yaşında içtihad mertebesine ulaştı.
İslam devleti fikrini pratikte hayata geçirmeye çalışmış ve bu bağlamda “El-İslâm ve’l-Hukume” (İslam ve Yönetim) başlığı altında bir risale yazmıştır. Fıkıh ve Usul ile birlikte felsefe, hikmet, kelâm, irfan, astronomi, tarih ve Kur’an tefsiri okudu. Seyyid Mustafa’nın ilmî özelliklerinden biri de İslâmî ilimler sahasındaki eleştirel bakış açısı ve ruhudur.
Seyyid Muhammed Musevi Bucnurdi bu şerhin yazılmasının tamamlanması halinde Şiilik dünyasında benzersiz olacağı inancındaydı. Bu eseri diğer tefsirlerden ayıran özellik kapsamlı olmasıdır. Babası gibi ilmî açıdan yetkin ve kapsamlı olan Seyyid Mustafa Humeyni de şerhini aynı yaklaşımla yazmış ve her ayeti çeşitli ilimler açısından incelemiştir.
Yazar, Kur’an ayetlerini çeşitli bilimlerde kanıtlanmış kuralları kullanarak ele almış ve tefsir etmiştir. Yazarın çeşitli ilimlere hâkimiyeti ve ayetler ile ilimler arasında bağ kurma kabiliyeti açıkça görülmektedir. Hamd suresi ve Bakara surenin ilk 46 ayeti 5 cilt halinde yayınlanmıştır.
Yazar, ayetlerde felsefî ve kelâm konuları ve genel olarak fikrî konuları ele almışsa da, aynı zamanda her bir ayetle ilgili rivayeti beyan ederek bazılarını açıklamaktadır.
Tefsir alimlerine göre Seyyid Mustafa Humeyni bu tefsirinde içtihad yöntemini kullanmıştır. Kur’an tefsirinde yazarın esas aldığı temellerden biri de araştırma ve içtihattır. Fıkıhta ve ilkelerde hareket ettirdiği içtihadın aynı belirleyici gücü ile tefsir alanına da girmiştir.
Bu nedenle ne zaman araştırmaların aksine ün kazanmış bir fikirle karşılaşsa, onu eleştirir ve kesin gerekçelerle ona ışık tutar. Bilindiği gibi farklı tefsirlerde Hamd ve Şükr’ün aynı anlama geldiği söylenmiş olup Seyyid Mustafa Humeyni bu konuyu “garip” olarak adlandırır ve farklı açılardan inceler.
En çok konuşulan başlıklar 