هنوز هم ناگفته‌هایی درباره مولانا باقی است
گروه ادب: مدرس زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران درباره مولانا و مثنوی‌معنوی گفت: با وجود تحقیقات و پژوهش‌های صورت گرفته، بعضی از مسائل روشن و شفاف نشده و در تحقیقات و پژوهش‌ها ناگزیر از سکوت هستیم یا به مواردی اشاره می‌کنیم که نقل قول بوده و چندان متقن و محکم نیست.
رضا اسماعیلی، شاعر و مدرس زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با اشاره به ناشناخته بودن شخصیت و اندیشه‌های مولانا گفت: ما در تاریخ ادبیات، پنج قله رفیع داریم که یکی از این قلل رفیع، مولاناست که شاعر و عارف ایرانی بوده و شهرت جهانی دارد و با خلق مثنوی‌معنوی و دیوان شمس که دربردارنده غزلیات عرفانی اخلاقی مولاناست، آوازه این شاعر مسلمان ایرانی در سراسر جهان پیچیده است.
وی افزود: در مورد شخصیت مولانا، حافظ و فردوسی نکات مبهمی وجود دارد؛ در واقع سایه‌روشن‌هایی هست که با وجود تحقیقات و پژوهش‌های صورت گرفته، بعضی از مسائل روشن و شفاف نشده و در تحقیقات و پژوهش‌ها ناگزیر از سکوت هستیم و یا به مواردی اشاره می‌کنیم که نقل قول بوده و چندان متقن و محکم نیست.
مریدان و شاگردان مولانا آثار وی را گردآوری کرده‌اند
اسماعیلی ادامه داد: در مورد مولانا هم که در ذهن و زبان مردم به افسانه و اسطوره تبدیل شده، این ابهامات فراوان است؛ از جمله تولد، رابطه وی با پیر و مراد خود، شمس‌تبریزی و سلوکی که با شمس داشته و نحوه سرایش مثنوی‌معنوی یا گردآوری شعرهای این اثر.
این شاعر در ادامه اظهار کرد: بسیاری از مولوی‌پژوهان به دلیل شوریدگی و شیدایی عرفانی مولوی و اینکه وی در وادی مسائل دنیوی نبوده که دیوانی از آثار خود جمع و منتشر کند یا یادداشت‌های خود را به چاپ برساند، اقدام به گردآوری و چاپ آثار وی کردند؛ در این راستا مریدان و شاگردان مولانا وقتی به جلسات درس وی راه می‌یافتند، نکات عرفانی سخنان مولانا را یادداشت‌برداری می‌کردند و پس از درگذشت وی به صرافت افتادند تا یادداشت‌ها، تقریرات، مواعظ و سخنرانی‌های وی را گردآوری کرده و در اختیار آیندگان قرار دهند.
نویسنده مجموعه شعر «حنجره سرخ عشق» درباره شخصیت مولانا گفت: اگر بخواهیم در حوزه شخصیت مولانا سخن بگوییم، نکات ابهام‌آمیز فراوان وجود دارد و در یک مجال گسترده باید به آن پرداخت؛ اما آنچه مسلم است، اینکه، مولانا به عنوان یک شاعر مسلمان فارسی‌زبان و اهل تسنن بوده و در قرن هفتم هجری متولد شده است.
غزلیات مولانا دارای سبک عراقی است
وی ادامه داد: مولانا همچنین با سعدی معاصر بوده و محل تولدش را بلخ اعلام کرده‌اند که زمان زندگی وی با حمله مغول به ایران مقارن بوده است و دوران تلخ و ناگواری را سپری کرده که هم سعدی، مولانا و هم حافظ به زبان شعر تصویری، شرایط اجتماعی و سیاسی زمان خود را ارائه کرده‌اند.
اسماعیلی گفت: وقتی در غزلیات و همچنین در مثنوی معنوی کنکاش می‌کنیم، درمی‌یابیم که به صورت مستقیم و غیرمستقیم، گاهی به شرایط زمان خود اشاره کرده و زمانه خود را نقد کرده‌اند و آن را با زبان شعر به تصویر کشیده‌اند.
نویسنده «ملکوت کلمات» درباره سبک شعری مولانا بیان کرد: سبک شعری وی عراقی بوده که البته با رگه‌هایی از سبک خراسانی همراه بوده. در غزلیات، سبک عراقی شاخص‌تر است و این شاعر با قرآن مأنوس بوده؛ از این رو مثنوی‌معنوی را قرآن فارسی می‌نامند که حتی جامی درباره آن گفته که «مثنوی‌معنوی مولوی/ هست قرآنی به لفظ پهلوی.»
مولانا با قرآن مأنوس بوده است
وی با بیان اینکه مثنوی‌معنوی گنجینه‌ای سرشار از مضامین آیات و روایات و احادیث است، تصریح کرد: مثنوی‌معنوی، کتاب معرفت و اخلاق است و مولانا در این اثر، ظرایف عرفانی را در قالب روایات و داستان‌های منظوم زیبا خلق کرده که دربردارنده نکات اخلاقی، حکمت و معرفت است و در تمام آن، مولانا به قرآن نظر داشته است.
اسماعیلی با بیان اینکه مولانا سعی کرده است تا تمام الهاماتی که از قرآن گرفته را به زبان شعر بیان کند، افزود: این نکته که مولانا به عنوان شاعری که در کنار کلاس‌ها و کرسی‌های تدریس خود، شاگردان بسیاری را تربیت کرده و به زبان شعر، اعتقادات خود و تأثیرپذیر‌ی از قرآن را در قالب مثنوی به نظم درآورده، از نکات بارز درباره مولاناست.
مثنوی‌معنوی الهام گرفته از قرآن است
وی تصریح کرد: شیدایی‌ها و شوریدگی‌های مولانا در دیوان شمس روایت شده و غیر از این دو کتاب، کتاب‌های دیگری نظیر «فیه ما فیه» داشته که دربردارنده یادداشت‌های عرفانی و اخلاقی مولاناست و این یادداشت‌ها اغلب توسط پسر وی، سلطان ولد و شاگردانش تدوین شده است.
اسماعیلی همچنین کتاب‌های دیگری نظیر «مجالس سبعه» که شامل سخنرانی‌ها، پندها و نصیحت‌های وی است و «مکتوبات» یا «مکاتیب» را نیز که نامه‌های مولانا به دوستان و نزدیکان وی بوده را به عنوان دیگر آثار این شاعر برشمرد.
