مصائب ۸ سال گذشته حوزه نشر بی‌سابقه بود/ نظارت بر چاپ قرآن ضعیف است
گروه ادب: مدیر انتشارات دارالفکر با اشاره به مشکلات بی‌سابقه حوزه نشر در طول ۸ سال گذشته گفت: در رابطه با چاپ و صحافی قرآن‌ها وضعیت خوبی نداریم و این مایه تأسف است که در کشور اسلامی ما قرآن‌هایی با این کیفیت چاپ می‌شود.
سیدمهدی مولانا مدیر انتشارات دارالفکر است که در بیست و دومین نمایشگاه بین‌المللی قرآن به عنوان خادم‌القرآن از وی تجلیل شد. پدرش مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعبدالحمید مولانا، مؤسس این انتشارات و از روحانیان مبارز قبل از پیروزی انقلاب اسلامی بود. مرحوم مولانا پیش از پیروزی انقلاب، کتاب‌های بسیاری را از امام خمینی(ره) چاپ کرد و به سبب همین امر، تبعید و زندان‌های بسیاری را تحمل کرد.
خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با عنایت به بیش از 60 سال فعالیت این انتشارات در زمینه چاپ کتاب‌های علوم قرآنی گفت‌وگویی را با سیدمهدی مولانا، مدیر انتشارات، انجام داده است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
ـ آقای مولانا، ابتدا در رابطه با سابقه فعالیت انتشارات دارالفکر بگویید.
مؤسسه دارالفکر که توسط مرحوم پدرم حجت‌الاسلام مولانا تأسیس شده، کارش را از حدود سال 1330 آغاز کرده است و از همان ابتدا در زمینه چاپ کتاب‌های علوم قرآنی و دینی فعالیت داشته و تاکنون بیش از 1200 عنوان کتاب توسط این انتشارات چاپ شده است.
ـ در زمینه چاپ قرآن هم فعالیت داشتید؟
در زمینه چاپ و انتشار قرآن فعالیت داشتیم اما این فعالیت محدود بود و بیشتر به چاپ کتاب‌های دینی می‌پرداختیم، البته قبل از پیروزی انقلاب یک بار قرآن به خط نیریزی چاپ کردیم و پس از پیروزی انقلاب نیز دو بار قرآن به خط نیریزی و عثمان طه چاپ کردیم.
ـ چرا در زمینه چاپ قرآن فعالیت نمی‌کنید؟
به نظر من، همه ناشران از عهده چاپ قرآن برمی‌آیند اما کتاب خوب در زمینه علوم قرآنی کم است و ناشران کمتری به این موضوع می‌پردازند؛ در حالی که باید به آن اهمیت داده شود.
شما شخصاً کار انتشاراتی خود را از چه زمانی آغاز کردید؟
من از 15 سالگی وارد کار نشر شدم و پس از آن نیز مرحوم پدرم امور نشر را به من سپرد و در واقع از سال 55 مدیریت انتشارات را بر عهده گرفته‌ام.
ـ قبل از پیروزی انقلاب انتشارات دارالفکر چگونه فعالیت می‌کرد، چه محدودیت‌هایی برای این انتشارات وجود داشت؟
پدرم پیش از پیروزی انقلاب، برخی از کتاب‌های فقهی و سیاسی امام خمینی(ره) را چاپ می کرد و در آن زمان حدود 15 عنوان کتاب از ایشان چاپ کردند و چند سال پیش هم به خاطر همین موضوع از انتشارات دارالفکر تقدیر شد.
ـ کتاب‌های امام خمینی(ره) چگونه چاپ می شد و چه محدودیت‌هایی برایتان وجود داشت؟
اگر مأموران شاه می‌فهمیدند، آزار و اذیت زیادی می‌کردند و با توجه به اینکه پدرم یکی از مبارزان آن دوران بود، چندین بار به دلیل چاپ چنین کتاب‌هایی تبعید شده و به زندان رفته بود و در شمار روحانیون ممنوع‌المنبر نیز بود و ساواک چند بار به کتابخانه حمله کرد و با توجه به این که حدود 4 هزار جلد کتاب در کتابخانه شخصی وی وجود داشت، آنها را به کتابخانه آیت‌الله‌العظمی سیدشهاب‌الدین مرعشی‌نجفی وقف کرد.
ـ اولین قرآنی که توسط دارالفکر چاپ شد، چه ویژگی‌هایی داشت؟
قبل از انقلاب یک بار قرآن چاپ کردیم که با ترجمه بود. البته ما بیشتر راغب بوده‌ایم کتاب‌های قرآنی و حدیثی چاپ کنیم چون قرآن را اغلب ناشران قرآنی چاپ می‌کنند.
ـ در حال حاضر هم قرآن چاپ می‌کنید یا تمرکزتان بر چاپ کتاب‌های علوم قرآنی است؟
نه، تمرکزمان بر روی همین کتاب‌هاست، البته قرآن هم چاپ می‌کنیم که با خط نیریزی و عثمان‌طه بوده است.
ـ شاخص‌ترین کتاب‌هایی که تاکنون چاپ کرده‌اید، چه آثاری بوده است؟
ترجمه «تفسیر‌المیزان» علامه طباطبایی(ره)، «سنن‌النبی» علامه طباطبایی، «تحف العقول»، «کامل الزیارات» و... .
ـ ارزیابی شما از کیفیت محتوا و کمیت کتاب‌های دینی چیست؟
متأسفانه وزارت ارشاد در این زمینه دقت نظر زیادی ندارد و در رابطه با قرآن هم ناشران یک بار از دارالقرآن مجوز می‌گیرند و به عنوان مثال پنج بار چاپ می‌کنند و ناشر کاری به این ندارد که قرآنش دارای غلط است یا نه. در رابطه با چاپ و صحافی قرآن‌ها هم وضعیت خوبی نداریم و صحافی قرآن‌ها بسیار بد است و این مایه تأسف است که در کشور اسلامی ما قرآن‌هایی با این کیفیت چاپ می‌شود.
ـ فکر می‌کنید چرا قرآن‌ها به این صورت چاپ می‌شوند و متولی این امر کیست؟
بیشتر ناشران به خاطر رقابت با سایر ناشران و سود اقتصادی و مالی آن اقدام به این کار می‌کنند. وزارت ارشاد باید از این کار جلوگیری کند.
ـ سازمان دارالقرآن در این زمینه چه نقشی دارد؟
دارالقرآن در زمینه محتوایی ورود می‌کند و فکر نمی‌کنم نقشی در این زمینه داشته باشد و باید وزارت ارشاد نسبت به این امر ورود کند.
دلیل چاپ چنین کتاب‌ها را در چه می‌دانید؟
متأسفانه در هشت سال گذشته پروانه نشر بدون حساب و کتاب داده شد و بنابراین بسیاری از آنها که تجربه نشر نداشتند و فعالیت انتشاراتی جزء شغل دوم یا سوم آنها محسوب می‌شد، وارد کار شدند. از این رو سود اقتصادی برای آنها اولویت دارد، از سوی دیگر برای اینکه پروانه نشر آنها باطل نشود، اقدام به چاپ کتاب کرده و به کیفیت آن اهمیت نمی‌دهند.
به عنوان مثال مؤسسه من شصت سال است فعالیت انتشاراتی می‌کند، این موضوع برای نشر ما یک برند محسوب می‌شود؛ بنابراین تحت هیچ شرایطی حاضر نمی‌شوم کتاب‌های بی‌کیفیتی چاپ کنم و سعی می‌کنم کار خوبی عرضه کنم.
ـ اوضاع نشر در کشور طی سال‌های اخیر چقدر انتشارات دارالفکر را تحت تأثیر قرار داد؟
این اوضاع کمر ما را شکست و هشت سالی که گذشت، بی‌سابقه بود. به عنوان مثال هشت سال پیش کاغذ را هشت میلیون تومان می‌گرفتیم و همان کاغذها را چند سال بعد از آن 80 میلیون تومان گرفتیم و این موضوع انتشارات را تحت فشار زیادی قرار داد.
ـ آیا رواج کتابسازی در حوزه دینی و قرآنی را قبول دارید؟
بله، اغلب همین گونه است. قبل از پیروزی انقلاب کتاب‌های خوب زیاد بود، اما در حال حاضر تعداد کتاب‌ها زیاد شده، اما کتاب خوبی که کسی نوشته باشد، کم است. الان جزوه‌های زیارت عاشورا، حدیث کساء و دعای توسل را هم جزء کتاب محسوب می‌کنند؛ بنابراین نه تنها در زمینه کیفیت و محتوای کتاب‌ها دچار مشکل هستیم، بله آمار تعداد کتاب‌ها در کشور نیز درست نیست.
ـ چه درخواستی از مسئولان وزارت ارشاد دارید؟
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید در راستای حمایت از ناشران دینی و قرآنی، بخشی از آثار منتشرشده را خریداری کند؛ البته خرید کتاب نیز باید به صورت کارشناسی‌شده باشد نه با اعمال سلیقه. همچنین انتظار داریم با مساعدت مسئولان، مشکل مالیاتی ناشران نیز به زودی مرتفع شود.
