به‌یاد استادی با ۷۰ سال خدمت معنوی
گروه اندیشه: آیت‌الله غلامرضا مولانا بروجردی از مفاخر شهرستان بروجرد است که به پاس ارج نهادن بر بیش از ۷۰ سال تلاش و خدمات معنوی و علمی وی، شهر بروجرد شب گذشته، ۱۵ اسفند شاهد مراسم تکریم و تجلیلی برای این شخصیت جلیل‌القدر بود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از لرستان، شهرستان بروجرد در شامگاه نیمه اسفند جاری شاهد برگزاری مراسم نکوداشتی برای آیت‌الله مولانا بروجردی از مفاخر بروجرد به پاس بیش از 70 سال خدمات ارزنده این استان بود.
استادی که با گذشت سال‌ها از عمر مبارکش برخی بر این باورند که تواضع و فروتنی بیش از اندازه‌اش اجازه نداد این روحانی جلیل‌القدر آن‌چنان که شایسته مقام وی است به مردم معرفی شود.
با گذری از کوچه‌های قدیمی بروجرد از خانه‌هایی گذر می‌کنیم که متعلق به علمایی مثل آیت‌الله‌العظمی بروجردی(ره)، آیت‌الهی شیخ علی محمد نجفی بروجردی(ره)، خانه صاحب مواهب و ... است که صاحبان و اهل این خانه‌ها روزگاری با مردم در غم و شادی و کامیابی و ناکامی زندگی می‌کردند و مردم زندگی آنان را از نزدیک دیده‌اند.
از نسل گذشته عالمان و روحانیان این شهر شاید اندک افرادی به نسل جدید ملحق شده باشند و پیوسته توانسته باشند با نسل جدید ارتباط برقرار کنند. اما در رابطه با مولانای بروجردی مسجدی که اکنون در بروجرد به نام مسجد حضرت ولیعصر(عج) که ایشان توفیق اقامه نماز جماعت و سخنرانی در آن را دارد از نادر مساجدی است که به نسل جدید متصل و جوانان زیادی را به خود جذب کرده است.
این‌که فردی بتواند با نسل حاضر و جوان جامعه خود ارتباط برقرار کند، نشان دهنده یک شخصیت انعطاف‌پذیر، تأثیرگذار در فرهنگ و درک کننده اقتضائات زمانه خودش است و آیت‌الله مولانای بروجردی از جمله این شخصیت‌هاست.
حاشیه‌ای که مولانا در کتاب «عقبات‌الانوار» از میرحامد حسین هندی کهنوی نوشته‌اند بسیار برجسته است. این اثر از آثار ماندگار کلامی دو قرن پیش است و یکی از منابع دفاع از حریم تشییع به حساب می‌آید با گستردگی که در‌نظر گرفته، حکایت از تتبع، جست‌وجوگری و نگاه محققانه و عالمانه ایشان است.
معروف است که مولانای بروجرد ارتباطی تنگاتنگ با کتاب دارند و نقل می‌شود، زمانی‌که برای ایراد سخنرانی و یا منبر از خانه می‌رفتند، عبا بر سر می‌کشند و زیر عبا کتاب به‌دست می‌گرفتند تا در این مسیر وقت استفاده کرده باشند.
ناگفته‌های فراوانی در رابطه با ایشان وجود دارد و همیشه باید نگران باشیم که داشته‌ها و میراث نسل پیشین ما، قبل از این‌که به نسل بعدی سپرده شود به فراموشی سپرده نشود.
برخی بر این باورند که حاج آقا مولانای‌بروجردی از جهات علمی جایگاه بالایی دارند و اگر در تهران و قم بودند، جایگاهی همچون شهید مرتضی مطهری برای فضای دانشگاهی و علمی داشتند.
مولانا از لحاظ ادبیات عرب در سطح بالایی است و شاید کم‌نظیر باشد. از لحاظ فقه، اصول، فلسفه و تا حدی کلام، تفسیر و حدیث و ... دروس متداول حوزه‌ها در سطح بالایی هستند و به‌خاطر مطالعاتی که داشت در دروس نفر اول بودند و مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی(ره) عنایت خاص به ایشان داشتند.
ایشان در زمان حیات آیت‌الله شیخ علمی محمد نجفی بروجردی(ره) که در بروجرد تدریس می‌کردند، نفر اول بحث ایشان بوده و بسیارخوش‌بیان بود و مطلب را شسته و رفته تحویل می‌داد. چون خودش می‌فهمید و تبیین می‌کرد از همه علوم متداول بهره‌مند و در بعضی هم صاحب‌نظر بود.
حاج آقا مولانا حتی در علوم غریبه مثل علم(جفر) و امثالهم با کتاب‌های گوناگون سر و کار داشت و مطالعه می‌کرد.
شاگردانش می‌گویند: ایشان در کلاس درس روی زیلوی شاید نمور حجره می‌نشستند و درس می‌دادند با وجود این‌که زندگی ایشان بهتر از آن حجره بود ولی عاری نداشتند و به‌خاطر تواضع و علاقه در کنار بقیه می‌نشست.
مولانا به زبانی دیگر درویش و ساده‌زیست بود و در تدریس مشتاقانه درس می‌دادند. وی به مانند طباطبایی در مقابل برخوردهای دیگران اهل برخورد نبود و اهل حلم و بردباری بود که بسیار قابل توجه است.
بنا‌بر این گزارش، غلامرضا مولانا بروجردی در سال ۱۳۰۶ شمسی در خانوادهای اهل علم و فضیلت در شهر زیبای بروجرد متولد شد.
از شش سالگی خواندن و نوشتن و بخشی از مقدمات را نزد پدر فاضلشان ملا‌علی‌اکبر مولانا فرا‌گرفت، وی دروس مقدماتی حوزه را در زادگاهش و در محضر بزرگانی چون شیخ علی جواهری، شیخ جواد اسلامی و سید‌عبدالحسین خندانی فرا‌گرفت.
سپس در دروس سطح شرکت کرد و از خرمن دانش حضرات شیخ بهاءالدین حجتی، حجت‌الاسلام والمسلمین حاج آقا سید‌محسن شریعتمداری بروجردی و میرزا لطف‌الله فقیهی خوشه چید.
آیت‌الله مولانا همچنین، از محضر آقایان حجت‌الاسلام حاج سید‌اسماعیل گلپایگانی که در زمان آیت‌الله‌العظمی بروجردی مجتهد مسلم و حاکم شرع بود و حجت‌الاسلام فیضی و مرحوم حجت‌الاسلام حاج شیخ علی‌محمد خرمآبادی و مرحوم حجت‌الاسلام حاج شیخ محمد غروی استفاده کردند.
نزدیک به 18 سال از محضر مرحوم آیت‌الله العظمی حاج شیخ‌علی محمد نجفی بروجردی استفاده کردند و چند سالی هم در فصل تابستان از محضر آیت‌الله حاج سید‌علی بهبهانی رامهرمزی که ایام تابستان برای استراحت به بروجرد میآمدند، بهره‌مند شدند.
وی در قم به ادامه تحصیل پرداخت و در آنجا از محضر حضرات آیات عظام سیدمحمدرضا گلپایگانی و سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی استفاده کرد.
این فقیه فرزانه که تحصیلات دینی را در حد اجتهاد ادامه دادهاند، ضمن تحصیل علوم دینی از تدریس و تألیف غافل نبود و در این رهگذر شاگردان بسیاری ترتیب کرد.
ایشان دارای اجازه روایی از مرحوم شیخ آقا بزرگ تهرانی و اجازات متعدده از مراجع عالیقدر شیعه همچون آیات عظام میلانی، شاهرودی، گلپایگانی و مرعشی هستند، استاد مولانا در سال 1384 عنوان برترین مبلغ استان لرستان را از حوزه علمیه قم دریافت کردند.
استاد مولانا علاوه بر تألیفات عالمانه در حوزه دین در زمینه بروجردشناسی نیز دارای تألیفات و آثار فراوانی است که منبع تحقیق ارزشمندی برای پژوهشگران گردیده است.
ایشان همچنین، برای تبلیغ به کشورهای چین، کویت، مسافرت کرده و برای تحقیق و جمعآوری مدارک و منابع ارزشمند مذهبی کتاب گرانسنگ(عبقات الانوار) مرحوم علامه میرحامد حسین هندی که بالغ بر صد جلد می‌شود به کشور هند سفر کردند که 10 جلد آن در سایه سال‌ها تلاش و تحقیقات ایشان در ایران به چاپ رسیده است.
غلامرضا مولانا به کشورهای مصر و لبنان برای تحقیق و چاپ کتاب صراط‌المستقیم و(کتاب الخاتم لوصی الخاتم) رفته و تحقیقات گستردهای در این زمینه در این دو کشور به اتمام رساندهاند که کتاب(صراط‌المستقیم در تفسیر قرآن) در چهار نوبت در تهران، مصر، لبنان و قم به چاپ رسیده و(کتاب الخاتم لوصی الخاتم) در بیروت به چاپ رسیده است.
استاد مولانا درسال 1342 در خرم‌آباد در مدرسه مرحوم آیت‌الله کمالوند منبر رفته بود که پس از منبرمنزل آقای کریمپورمیزبان ایشان بودند که توسط نیروهای امنیتی خانه محاصره شد ولی آنروز موفق به دستگیری ایشان نشدند ولی پس از ده روز دستگیر و به جرم حمایت از امام خمینی(ره) به سقز تبعید شدند.
استاد غلامرضا مولانا در سالهایی که در کویت زندگی می‌کردند، کویت شدیداً تحت نفوذ حکومت بعث عراق قرار داشت و برای هواداران انقلاب اسلامی پروندههای قطوری تشکیل می‌دادند که یکی از این پروندهها علیه استاد بود که مهمترین مدرکی که علیه ایشان به آن استناد می‌کردند دیدار استاد و جمعی از روحانیان با امام خمینی(ره) و سخنرانی در مدرسه ایرانیان و سفارت ایران در کویت بود که منجر به اخراج استاد از کشور کویت شد.
آثار منتشر شده از ایشان، الخاتم لوصی الخاتم به زبان عربی (1403ق) با عنوان(الخاتم الوصی الخاتم تفسیر آیه الولایه)چاپ بیروت، درسهایی از توحید، تحقیق درباره حلیه الابرار، نوشته سیدهاشم بحرانی( 6جلدی)، تحقیق و تخریج کتاب شریف عبقات الانوار میر حامد حسین هندی(11 ج)، تحقیق کتاب حاشیه کفایه الاصول آیت الله بروجردی(2جلد)، تحقیق ، کتاب «محاضرات فی الدین و التاریخ و الادب» نوشته سیدجواد آل علی شاهرودی، تحقیق کتاب صراط المستقیم تألیف سیدحسین بروجردی، دو جلدی تاریخ بروجرد - ج 1(جغرافیا–حکام وحوادث) (1353) تاریخ بروجرد - ج 2، دانشمندان بروجرد(1354)، ترجمه منظوم(چهل حدیث از امام جواد(ع)، کتاب سخنوران بروجرد-جلد (1) شاعران گذشته و معاصر بروجرد، دانشمندان معاصر بروجرد(شرح حال نخبگان معاصر بروجرد در جهان)، تبلیغ اسلام و ترویج دین از طریق منبر، تذییل و تخریج و غنیه الطالب فی شرح المکاسب آیه اله اردکانی، المنظومه الفارسیه فی تفسیر القرآن، المنظومه العربیه فی فقه اللمعه الدمشقیه و کشکول است.
کتب آماده چاپ؛ زندگانی آیت‌اله العظمی بروجردی(ره) همراه با زندگی نامه اساتید و شاگردان ایشان(چاپ نشده)، فرهنگ سخن، الاوایل(نخستینها)، دانشنامه رجال، کشکول 2، دیوان شعر و ... است.
ایجاد کتابخانه مشارکتی حضرت ولیعصر(عج) با بیش از 20 هزار جلد کتاب(از سال 1375)، احداث مجتمع فرهنگی ـ دینی ولیعصر(عج) در چهارطبقه جهت فعالیتهای فرهنگی و دینی واقع در شهرک اندیشه بروجرد و انجام خدمات ارزنده در حوزه اشاعه فرهنگ دینی و انتخاب ایشان به‌عنوان مبلغ نمونه کشوری از خدمات ارزنده ایشان است.
