رفع معضلات اجتماعی مستلزم تفکر خلاق و انتقادی است
گروه معارف: رئیس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با بیان اینکه ستون خیمه یک نظام آموزشی را معلم و استاد تشکیل می‌دهد، گفت: یک معلم خوب کسی است که مخاطب خود را با تفکر خلاق و انتقادی تربیت کند تا او بتواند برای رفع معضلات اجتماعی چاره‌اندیشی کرده و در لایه‌های وسیعی از جامعه تأثیرگذار باشد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از اصفهان،حجت‌الاسلام والمسلمین محمد قطبی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان در آیین اختتامیه دومین المپیاد علمی مبلغان زباندان سراسر کشور که شامگاه چهارشنبه سیزدهم اردیبهشت‌ماه در تالار شهروند اصفهان، برگزار شد، با بیان اینکه در منظومه آموزش، یاددهی و یادگیری مؤلفه‌های مختلفی دخیل است، اظهار کرد: اگرچه مؤلفه‌های سخت‌افزاری نظیر مکان و ابزار و ادوات در این منظومه مؤثر و نقش‌آفرین است، اما به لحاظ رتبه‌بندی، در جایگاه نخست قرار نمی‌گیرد.
وی افزود: مؤلفه‌های نرم‌افزاری نظیر برنامه درسی، نظام و قواعد آموزشی، سرفصل‌ها و منابع نیز می‌تواند نقش مستقیم و سازنده‌ای در رشد و تعالی دانشجو و مخاطب ایفا کند. سومین مورد که از مهم‌ترین مؤلفه‌های نظام آموزشی محسوب می‌شود، مؤلفه‌های انسانی است که از مدیران تا کادر آموزشی را دربرمی‌گیرد؛ ولی در رأس آنها، معلم و استاد به عنوان استوانه اصلی و ستون خیمه نظام آموزشی قرار دارد.
حجت‌الاسلام قطبی ادامه داد: یک استاد خوب می‌تواند ضعف‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری را تا حد زیادی جبران کند و هرچه خلاق‌تر، خالصانه‌تر، صادقانه‌تر، با نظام فکری منطقی و منسجم، دانش بالاتر و مهارت بیشتر بتواند مداخله بیشتری در امر آموزش انجام دهد، فرایند یاددهی و یادگیری رشد می‌کند.
وی اضافه کرد: وظیفه ما به عنوان معلم و استاد این است که وقتی تعدادی طلبه خالص و صادق و طالب رشد و تعالی در اختیار ما قرار می‌گیرند، با تمام توان به میدان آمده و کمک کنیم تا آن طلبه بتواند آنچه را که لازم است، فراگرفته و اهداف خود را در زندگی شخصی و حیات اجتماعی دنبال کند. اگر استاد بتواند در فرایند آموزش از برترین شیوه‌ها و بهترین الگوها با یک نظام فکری خلاقانه استفاده کند، تأثیر کار او بر اساس معادلات امروزی تا هفت برابر افزایش یافته و برعکس اگر استادی ضعیف عمل کند، تأثیر کار او تا هفت برابر کاهش خواهد یافت.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان بیان کرد: به لحاظ اینکه دفتر تبلیغات به تعبیر زیبای مقام معظم رهبری، نماد روشنفکری دینی حوزه علمیه بوده و پیشتاز در مسئله‌شناسی و مسئله‌محوری، محیط‌شناسی و هوشمندی محیطی، یافتن روش‌ها و راهبردهای حل مسئله است؛ تلاش می‌کند تا به صورت فعال و خلاق در میدان حضور داشته باشد، بنابراین در چنین نهادی با چنین مشخصاتی، منظومه آموزشی نیز باید از چنین ویژگی‌هایی برخوردار باشد. بخشی از این امر متوجه ما مسئولین است تا تلاش کنیم امکانات برتر و تجهیزات نوین را در اختیار شما قرار دهیم، ولی به لحاظ جایگاه استاد در این منظومه، انتظار بر این است تا اساتید تلاش کنند به صورت فعال و خلاق در میدان حضور داشته باشند.
وی با اشاره به اهمیت تفکر خلاق و انتقادی در منظومه آموزشی گفت: تفکر خلاق یعنی اینکه دانشجو و مخاطب بتواند برای حل مسئله راه‌های متعددی را بیابد. در تفکر انتقادی که قدم بعد از تفکر خلاق است، دانشجو این قابلیت را می‌یابد که با بررسی راه‌های متعددی که برای حل مسئله یافته، بهترین راه را انتخاب کرده و اقدام کند. در فرایند آموزش، نگرش استاد باید به گونه‌ای باشد که طلبه آرام آرام بتواند به تفکر خلاق و انتقادی دست پیدا کند.
حجت‌الاسلام قطبی با بیان اینکه در رابطه با چگونگی آموزش تفکر خلاق و انتقادی دو نگرش وجود دارد، افزود: در نگرش اول، یک محدوده علمی با سرفصل‌ها و محتوای مشخص وجود دارد و اگر نظام آموزشی به دنبال ایجاد خلاقیت در دانشجویان است، می‌تواند در کنار دروس اصلی، چند واحد درسی روش تفکر خلاق و انتقادی را در نظر بگیرد که روشی مرسوم بوده و عده‌ای از آن دفاع می‌کنند.
وی ادامه داد: در روش دوم که امروزه تقریبا در نظام آموزشی کشورهای توسعه یافته و پیشرفته حاکم بوده و برایند و نتایجش مشخص است، یعنی کشورهایی که توانسته‌اند به جایگاه بالایی دست پیدا کنند، از این روش استفاده نموده‌اند؛ هر استادی که موضوعی را تدریس می‌کند، اگر نظام تفکر خلاق و انتقادی را رعایت نموده و در فرایند تدریس دخالت دهد، بدون اینکه نیاز به طراحی دروس جانبی در کنار دروس اصلی باشد، مخاطب به صورت طبیعی به عنوان یک دانشجوی خلاق همراه با تفکر انتقادی تربیت می‌شود و انتظار ما نیز استفاده از روش دوم است.
رئیس میز توسعه و تعمیق فرهنگ قرآن اظهار کرد: بهترین راه برای ایجاد خلاقیت و تفکر انتقادی در مخاطب، میدان دادن به دانشجوست، اینکه او را فرد فعال خلاق نوآور در نظر گرفته و زمانی که ناتوان می‌شود، به او کمک کنیم. کمک نه به این معنا که چکیده دانش و تجربه خود را در اختیار او قرار دهیم، بلکه تلاش کنیم تا او نیز به این دانش دست یافته و مسیر یافتن علم و فرایند حل مسئله را یاد بگیرد و برایش نهادینه شود. بنابراین تلاش می‌کنیم از اساتیدی که این نوع نگرش را در فرایند تدریس خود نهادینه می‌سازند، بهره ببریم و اگر استادی این مسیر را طی نکرد و فرد خلاق دیگری وجود داشت، او را جایگزین می‌کنیم.
وی تصریح کرد: این امر اقتضای امروز جامعه است، نه صرفا مطالبه یک نهاد آموزشی. اگر طلبه توانایی حل مسئله نداشته باشد، اگر متوجه نشود که پیرامون او و در دنیا چه اتفاقاتی در حال رخ دادن است، اگر متوجه نشود که چه کسانی برای فرهنگ ما تصمیم‌گیری کرده و از درون و بیرون جامعه را هدایت می‌کنند و اگر نتواند برای حل یک مشکل در جامعه چاره‌اندیشی کند؛ می‌توان گفت او نفس می‌کشد، ولی در واقع مرده است، یا به تعبیر مقام معظم رهبری در جمع طلاب حوزه علمیه قم، اگر دیر بجنبیم، خواهیم مرد.
حجت‌الاسلام قطبی بیان کرد: امروز در جهان با یک نظام فکری آشفته مواجه هستیم. جریان‌های فکری که بر رفتار و سبک زندگی مردم دنیا تأثیر می‌گذارند، جریان‌های آلوده‌ای هستند. بنابراین ضرورت دارد طلابی را تربیت کنیم که اگر قرار باشد در هر جای دنیا به نمایندگی از حوزه علمیه حضور یافته و فرهنگ آنجا را مدیریت کنند، از توان لازم برخوردار باشند.
وی افزود: امروزه تعاملات جهانی لزوما فیزیکی نیست و می‌تواند با امکانات ساده هوشمند شکل بگیرد. در فضای سایبری می‌توان با دنیا ارتباط برقرار کرد، همان‌طور که دنیا در این فضا با ما ارتباط برقرار کرده، متأسفانه در تحلیل‌های کارشناسان گفته می‌شود که امروز فضای مجازی ما را در ظاهر با یک اشتراک عمومی، ولی در باطن در سلول‌های انفرادی زندانی کرده است؛ یعنی ما به یک سری اطلاعاتی که دیگران می‌فرستند، محدود شده‌ایم.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان ادامه داد: اکنون در دنیا اتفاقات بدی در حال رخ دادن است. امروز نگرش‌های جنسی منفی جدی در بعضی از کشورها در حال رسوخ است و متأسفانه گاهی در کشور ما نیز سرشاخه‌هایی از آن هویدا می‌شود. امروز تفکر دین در برابر سیاست یا تفرقه میان دین و سیاست در جوامع مختلف دنیا در حال تثبیت است. اما ما در این شرایط باید پیام اسلام را به دنیا ابلاغ کرده و معارف دینی را در جامعه ترویج دهیم و این کار لزوما فهم بالا و توان فوق‌العاده نیاز دارد.
وی خاطرنشان کرد: ما وظیفه داریم در حوزه مدیریتی اقداماتی انجام داده و زمینه را فراهم کنیم، اما محور اصلی، معلم و استاد است. ممکن است ما قدر ندانیم، این از باب نادانی ماست، ولی استاد می‌تواند دانشجوی خود را فعال کند، بر ذهن او تأثیر بگذارد و مهارت‌هایی را به او بیاموزد که بتواند تفکرش را از یک محیط بسته کوچک به دنیا توسعه دهد. هر دانشجو می‌تواند یک شخصیت بزرگ جهانی باشد و در لایه‌های وسیعی از جامعه تأثیر بگذارد.
مطالب مرتبط
