رابطه اقتصاد قوی و اقتصاد اسلامی/ سیستم ربوی مبتنی بر بازی برد ـ باخت است

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد مبشری‌عارف، استاد فقه‌الاقتصاد، پژوهشگر اقتصاد اسلامی و عضو اول شورای دبیرخانه مجمع اساتید استان تهران، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره رابطه اقتصاد قوی و اقتصاد اسلامی گفت: برای داشتن اقتصاد قوی طبیعتاً باید زیربنای آن را خودمان ایجاد کنیم. اینکه رهبر معظم انقلاب سال‌هاست نامگذاری سال‌ها را به اقتصاد گره زده و به مسئولان درباره اقتصاد مقاومتی تذکر می‌دهند نشان‌دهنده آن است که باید زیرساخت‌های اقتصاد قوی فراهم شود.

اهمیت توجه به تأمین مالی اسلامی

وی ادامه داد: در رابطه رابطه اقتصاد قوی و اقتصاد اسلامی باید توجه داشت که اگر تأمین مالی اسلامی پیاده شود بسیاری از بسترهای داخلی توانایی این را دارند که ایجاد اشتغال و رفع مشکل نقدینگی را برطرف کنند. در بسیاری از منابع مالی همانند زمین‌های موات و انفال و معادن همانند صنعت فولاد و آهن، اگر حجم نقدینگی را به سمت تولید ببریم به راحتی می‌توانیم حجم نقدینگی را مدیریت کنیم.

مبشری‌عارف افزود: در اقتصاد اسلامی، آنچه که برای شارع اهمیت دارد این است که قدرت خرید مکلف حفظ شود. حفظ شدن قدرت خرید مکلف به معنای « لَا تَظْلِمُونَ وَلَا تُظْلَمُونَ» است که در آیه 279 سوره مبارکه بقره به آن اشاره شده است. خداوند در این آیه فرموده است: «فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَإِنْ تُبْتُمْ فَلَكُمْ رُءُوسُ أَمْوَالِكُمْ لَا تَظْلِمُونَ وَلَا تُظْلَمُونَ؛ و اگر چنين نكرديد، بدانيد به جنگ با خدا و فرستاده وى‏، برخاسته‏‌ايد؛ و اگر توبه كنيد، سرمايه‌‏هاى شما از خودتان است‏. نه ستم مى‌‏كنيد و نه ستم مى‌‏بينيد». ما باید مدیریتی ایجاد کنیم که برای هر ایرانی، به ویژه کسانی‌که نقدینگی یا مالی دارند که می‌خواهند از آن استفاده کرده و سود ببرند خیال‌شان راحت باشد که قدرت خرید آنها مورد حمایت قرار می‌گیرد.

این کارشناس اقتصاد اسلامی بیان کرد: الان پول‌هایی که در جیب یا سپرده‌های بانکی مردم قرار دارد به خاطر سوءمدیریتی که در پول اعتباری وجود دارد مدام در حال تنزل است، لذا روز به روز این قدرت خرید کاهش پیدا می‌کند. شارع در مقابل این عمل می‌ایستد و می‌گوید باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنید که قدرت خرید مردم حفظ شود. به عبارت دیگر، اقتصاد مقاوم، آن اقتصادی است که تحریم‌پذیر نباشد، لذا باید آن را بر اساس منطقه جغرافیایی و منابع خودمان بومی‌سازی کنیم.

رهبر معظم انقلاب هم تأکید کردند که ما نباید اختلاف طبقاتی داشته باشیم. لذا اگر می‌خواهیم نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران تبدیل به یک نظام ایده‌آل شود باید از این ظرفیت‌های اقتصاد اسلامی به نحو احس استفاده کنیم

استاد فقه‌الاقتصاد یادآور شد: خوشبختانه سیستم‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری ما در این زمینه به همت افراد متخصص فراهم شده و این آمادگی وجود دارد که این منابع به خدمت اشتغال و تولید در آید. اگر شرکت‌های کوچک در هر محله و هر شهر با توجه به فرهنگ مردمان آن مناطق به کار گرفته شده و مورد حمایت قرار گیرند، قطعاً نقش مهمی در قوی شدن اقتصاد ایفا خواهد کرد.

مصادیق قرآنی توجه به اقتصاد قوی

وی افزود: در کشورهای دیگر طرحی با عنوان «فوکوس» اجرا می‌شود؛ بدین معنی که از زمان ارائه تسهیلات و تبدیل آن به کالا باید مدیریت لازم صورت گیرد، لذا اگر شرکت‌های کوچک را با همان ضابطه و حفظ قدرت خرید حمایت کرده و آن‌ها را به تولید کالا برسانیم و نگاه ما از پائین‌به بالا یعنی مبتنی بر مردم‌سالاری دینی باشد، نیازها را به شکل بهتری برطرف خواهیم کرد در غیر اینصورت قطعاً اقتصاد ما، نه مقاوم خواهد بود و نه مردم را از فقر و مشکلات نجات می‌دهد.

مبشری‌عارف بیان کرد: خداوند متعال در قرآن کریم فرموده است: «الَّذِينَ يَتَرَبَّصُونَ بِكُمْ فَإِنْ كَانَ لَكُمْ فَتْحٌ مِنَ اللَّهِ قَالُوا أَلَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ وَإِنْ كَانَ لِلْكَافِرِينَ نَصِيبٌ قَالُوا أَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَيْكُمْ وَنَمْنَعْكُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا؛ همانان كه مترصد شمايند پس اگر از جانب خدا به شما فتحى برسد مى‏‌گويند مگر ما با شما نبوديم و اگر براى كافران نصيبى باشد مى‏‌گويند مگر ما بر شما تسلط نداشتيم و شما را از ورود در جمع مؤمنان باز نمی‌داشتيم پس خداوند روز قيامت ميان شما داورى مى‌‏كند و خداوند هرگز بر زيان مؤمنان براى كافران راه تسلطى قرار نداده است» (النساء/ 141). «لن» در این آیه به معنای «نفی ابد» است؛ یعنی خداوند متعال هرگز تسلط آن‌ها بر شما را نپذیرفته است. این برای مسلمانان پیام دارد که باید جهاد علمی انجام دهید.

این کارشناس اقتصاد اسلامی تأکید کرد: بنده یک‌بار که بررسی می‌کردم به این نتیجه رسیدم که که ایران از لحاظ منابع و قدرت جغرافیایی اندازه هفت تا هشت کشور پیشرفته منابع دارد لذا اگر این منابع هدفمند شده و در مسیر تولید به کار گرفته شوند منافع همه تأمین می‌شود. ما در اقتصاد باید به فکر بازی برد ـ برد باشیم؛ این همان چیزی است که در اقتصاد اسلامی محقق می‌شود اما در اقتصاد ربوی بازی برد ـ باخت محقق می‌شود. یعنی به جای اینکه یک طرف معامله در تولید شریک شود به دنبال مفت‌خوری است و از افراد ضعیف برای سودآوری خودش سوءاستفاده می‌‌کند.

توجه به عدالت و رفاه در اقتصاد اسلامی

مبشری‌عارف افزود: لذا اگر در تمام امور اقتصادی به نظام مالی اسلام دقت داشته باشیم متوجه می‌شویم که اقتصاد اسلامی به دنبال یک نظام عادلانه همراه با تعاون و رفاه است. رهبر معظم انقلاب هم تأکید کردند که ما نباید اختلاف طبقاتی داشته باشیم. اگر می‌خواهیم نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران تبدیل به یک نظام ایده‌آل شود باید از این ظرفیت‌ها به نحو احس استفاده کنیم.

این کارشناس اقتصاد اسلامی بیان کرد: توصیه بنده این است که رسانه‌ها به گونه‌ای عمل کنند که مسئولان به خوبی به وظایف خود عمل کنند؛ در غیر اینصورت استعفا دهند. نباید کسانی‌که مقدورات مردم را در اختیار دارند نسبت به وظایف و مسئولیت خود بی‌تفاوت باشند. کشور  نیاز به یک انقلاب اقتصادی دارد و این انقلاب، جز با عزم داخلی و تحول زیربنایی محقق نخواهد شد.