جشنواره زاینده‌رود تنوع و تکثر فرهنگی را به رسمیت بشناسد

ابراهیم سلیمی، دانشیار ادبیات تطبیقی دانشگاه اصفهان و داور چهارمین دوره جشنواره دانشجویی داستان کوتاه زاینده‌رود، در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، با اشاره به جوان‌گرایی در مدیریت و شورای تصمیم‌سازی این جشنواره، درباره بن‌مایه‌های فکری و رویکردهای آن، اظهار کرد: با توجه به اینکه تنوع و تشتت اندیشه در میان جوانان زیاد است، اگر جشنواره این تنوع فرهنگی و اجتماعی را در انتخاب درون‌مایه‌ها و نیز پذیرش آثار در نظر بگیرد، گام بزرگی برداشته است. البته این اتفاق در کوتاه مدت رخ نمی‌دهد و همیشه موانعی در راه احترام به سلیقه‌های متنوع و متفاوت وجود دارد.

وی افزود: به نظر من، جشنواره زاینده‌رود تا حدی توانسته این گام را بردارد و احترام به اندیشه‌ها و سلیقه‌های مختلف در چارچوب قانون و عرف و عادات اجتماعی، از دوره اول جشنواره رعایت شده است و آرام آرام به سمت و سویی می‌رود که شاید بتواند با برخی جشنواره‌های بین‌المللی نیز رقابت کند، به این معنا که بپذیریم افرادی با اندیشه‌های تا حدی متفاوت هستند که با مضمون‌های سنتی، پذیرفته شده، نخ‌نما و تکراری زاویه دارند. در واقع حرکت جشنواره به سمت پذیرش این تنوع در چارچوب قانون و عرف، اتفاق خجسته‌ای است و اتفاقاً برگ برنده آن نیز محسوب می‌شود.

داور چهارمین دوره جشنواره داستان کوتاه زاینده‌رود ادامه داد: اگر در میان جوانان و ادب‌دوستان این کلیشه نهادینه شود که جشنواره زاینده‌رود، جشنواره‌ای دولتی است و این کلی‌‌گویی به این ختم شود که متصدیان جشنواره نیز تعدادی کارمند و میرزابنویس با تفکری خاص هستند، آن وقت یک جوان بیست ساله که می‌خواهد داستانی چالشی با چاشنی انتقاد بنویسد، تصور می‌کند که راهی به جشنواره ندارد. در نتیجه، تعداد زیادی از افرادی که اندیشه تولید می‌کنند و حرفی برای گفتن دارند، از گردونه بیرون می‌افتند، در صورتی که هیچ کس خواستار این وضعیت نیست و برای بالندگی و تاب‌آوری در جهانی که سرعت تحولات در آن بسیار بالا است، نیازمند تجربیات و پرسش‌های متفاوت هستیم.

جشنواره زاینده‌رود به سمت اعتمادسازی حرکت کند

سلیمی تصریح کرد: جشنواره زاینده‌رود برای اینکه بتواند دوام بیاورد و ریشه بدواند، یکی از مسائلی که باید به سمت آن حرکت کند، به‌ رسمیت شناختن تنوع قومی، فرهنگی، زبانی، اجتماعی و سیاسی نسل جوان است و اینکه تلاش کند تا هر کس هر چه برای گفتن دارد، در چارچوب قانون و عرف به میدان بیاورد. این خودش باعث اطمینان‌بخشی و اعتمادسازی می‌شود و با توجه به اینکه جوانان هم‌افزایی زیادی با یکدیگر دارند، درباره اتاق فکر جشنواره به همدیگر آگاهی می‌دهند و این خودش بازخورد مثبتی خواهد بود که بدون هیچ تبلیغ و سروصدایی به خصلت جشنواره تبدیل می‌شود و روز به روز بر اعتبار آن می‌افزاید و در دنیای امروز نیز هیچ چیز بالاتر از اعتبار و سرمایه اجتماعی نیست. معتقدم جشنواره زاینده‌رود تلاش خود را برای کسب اعتبار به‌کار برده و با تمام نقدهایی که می‌توان به پذیرش و ارزیابی آثار داشت، در همین راستا حرکت کرده است.

وی درباره بازتاب این جشنواره در میان جامعه هدف خود، بیان کرد: چنین گام‌هایی در زمینه تولید فرهنگی به‌وسیله افرادی که جوان هستند و انگیزه کافی برای خودابرازی و خوداظهاری دارند، حائز اهمیت بوده و حداقل کاری است که می‌توان انجام داد. به نظر من، جشنواره زاینده‌رود تاکنون در دستیابی به اهدافش توفیق نسبی داشته است و مثل هر پدیده دیگری که نیاز به سازماندهی دارد و برخی راه‌ها و کوره‌راه‌ها را باید طی کند تا ضعف‌ها، حفره‌ها و خلأهای آن مشخص شود، فکر می‌کنم بسیاری از ناکامی‌ها، نابسامانی‌ها و بی‌نظمی‌های دوره‌های قبل این جشنواره رفع شده و در دوره سوم و چهارم انتظام بیشتری داشته است و تا حد زیادی توانسته گروه هدف و مخاطبان خود را جذب کند. ضمن اینکه اطلاع‌رسانی خوبی درباره جشنواره از طریق رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی انجام شده است.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: با توجه به اینکه بسیاری از افراد در این عزلت اجباری ناشی از شیوع کرونا دست به قلم برده‌اند و از طرف دیگر، تمایل زیادی برای کوتاه‌نویسی و داستان‌های مینی‌مال وجود دارد، فکر می‌کنم استقبال از دوره چهارم جشنواره چه بسا بسیار بیشتر از دوره‌های قبل باشد. از طرف دیگر، فاصله گرفتن جشنواره از مضمون‌های سنتی و بخشی که به روزمره‌نویسی و جستارنویسی فضای زمانی و مکانی کنونی اختصاص دارد، همه علاقه‌مندان به هنر داستان‌نویسی را جذب می‌کند و با توجه به اینکه در چنین جشنواره‌هایی مخاطب عام وجود ندارد، کسی که دست به قلم می‌برد و می‌خواهد در جشنواره شرکت کند، عمدتاً اثر منتشر شده دارد، آن هم جشنواره‌ای که سرآمدترین جشنواره داستان کوتاه نویسی استان محسوب می‌شود. استان اصفهان دارای مکتب ادبی بوده و به‌صورت سنتی، بعد از انقلاب مشروطه تاکنون در زمینه داستان کوتاه حرف‌هایی برای گفتن داشته است. به نظر من، مخاطبانی که باید از برگزاری این جشنواره آگاهی پیدا می‌کردند، مطلع شده‌اند و حدس من این است که استقبال گسترده‌ای از این دوره صورت می‌گیرد.

زاینده‌رود، قصه‌ای جاری است

وی درباره عنوان جشنواره و تأثیرات اجتماعی آن، گفت: انتخاب نام بلند این رودخانه تمدن‌ساز که از وسط شهر تاریخی و با قدمت تمدنی اصفهان می‌گذرد، هم هوشمندانه محسوب می‌شود و هم زنگ خطری را به صدا درآورده است، به این معنا که سرمایه‌های اجتماعی و فکری مثل جوانان دست به قلم، در پیرامون این رود زندگی می‌کنند و چه بسا با تداوم خشکی این رود و بی‌توجهی به آن، نسلی از یک تمدن نیز به خطر بیفتد. شخصاً دلبسته این رود هستم و مثل هر رود نامداری در جهان، زاینده‌رود فقط رشته آبی که از وسط شهری می‌گذرد و نیازهای کشاورزی و شرب آن را تأمین می‌کند نیست، بلکه یک فضای فرهنگی و قصه‌ای است که جریان دارد. در واقع صحبت از داستانی است که از میان مردم دلیر و مهمان‌نواز بختیاری سرچشمه می‌گیرد، تا به میان شهری می‌رسد که در طول تاریخ به حرمت هنر و داستان و قصه‌گویی تاب آورده است و در صنایع دستی این شهر نیز روایت و قصه‌ای وجود دارد.

سلیمی تصریح کرد: زاینده‌رود در جشنواره زاینده‌رود به‌مثابه یک قصه طولانی تمدنی است که از دل این شهر می‌گذرد و ما با انتخاب این عنوان می‌خواهیم بگوییم که مهم‌ترین جریان قصه ما با خشکسالی تهدید می‌شود و از میان رفتن این رود به‌معنای کشتار دسته‌جمعی استعداد، فکر و صنایع و هنرهای مستظرفه است.

وی ادامه داد: زاینده‌رود با جوانی نیز تطبیق معناشناختی دارد؛ رود به‌معنای رفتن، سر به سنگ کوبیدن، جست‌وجو کردن، خسته نشدن، نهراسیدن و ادامه دادن به‌نوعی مضمون جوانی و استعاره از رفتن، جست‌وجو و آشنا شدن است. زاینده‌رود فرهنگ‌های درون و برون استانی زیادی را به هم متصل کرده، مثل جوانی که شور ملاقات و دیدار، شناختن و همدم شدن است. بنابراین انتخاب این عنوان برای جشنواره می‌تواند زنگ خطری باشد مبنی بر اینکه اجازه ندهیم بستر قصه‌ها و گفت‌وگوی ما با فرهنگ‌های دیگر از دست برود.

به گزارش ایکنا، چهارمین دوره جشنواره دانشجویی داستان کوتاه زاینده‌رود، خردادماه امسال، به‌همت جهاد دانشگاهی واحد اصفهان و با همکاری شهرداری اصفهان برگزار می‌شود.