شهریار؛ شاعر جامعه‌گرایی که شاعرانه زیست

غلامحسین شریفی، استاد سابق گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، درباره شعر شهریار، اظهار کرد: برخی ویژگی‌های شخصیتی شهریار در شعر او نیز متجلی است، از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به صداقت این شاعر اشاره کرد. در واقع، شهریار شاعری است که با خودش صادق بود و همان‌طور که احساس می‌کرد، به بیان آن می‌پرداخت و شاعرانه زندگی می‌کرد، برخلاف برخی شاعران که طبع شعر دارند، ولی شاعرانه زندگی نمی‌کنند و زندگی آنها با شعرشان متفاوت است، در حالی که شهریار همان‌طور بود که در شعرش وجود داشت.

وی افزود: شهریار شخصیتی ایثارگر و به عبارت دیگر، قانع بود، از دنیا چیزی نمی‌خواست و دنبال مال‌اندوزی نبود. از طرف دیگر، علاقه زیادی به زبان فارسی داشت و اگرچه به زبان آذری صحبت می‌کرد، ولی شیفته زبان فارسی بود و 80 درصد آثارش به زبان فارسی است، اگرچه اشعار آذری هم دارد و به‌خصوص مجموعه «حیدر بابایه سلام» او یکی از شاهکارهای این زبان محسوب می‌شود.

استاد سابق دانشگاه اصفهان اضافه کرد: شهریار در انواع قالب‌های شعری اعم از کلاسیک و نیمایی دستی بر آتش داشت و آثار درخشانی پدید آورد، البته در قالب‌های کلاسیک موفق‌تر بود و همین قالب‌ها را دنبال کرد، به‌ویژه در غزل توفیق زیادی داشت و اشعارش در این قالب، ممتازتر از بقیه محسوب می‌شود.

شریفی تصریح کرد: شاعر کسی است که هر چه را در لحظه می‌بیند، به زبان شعر درآورد، یعنی به دنبال مضمون نمی‌گردد و برای آن فکر نمی‌کند، بلکه مضمون از هر جایی به سراغش می‌آید. شهریار نیز همین‌طور بود و به‌خصوص، به جامعه توجه زیادی نشان می‌داد و بسیاری از مضامینی که در شعر خود به‌کار برده، مضامین اجتماعی است، حتی به مضامین مذهبی نیز از زاویه اجتماعی می‌پرداخت. در واقع، شهریار جامعه‌گرا بود، اگرچه خلوت‌گزیده نیز محسوب می‌شد، ولی از اوضاع و شرایط جامعه به هیچ وجه غافل نبود.

وی ادامه داد: برخی تلاش می‌کنند مضمونی را به شعر تحمیل کنند، اعم از مضامین مذهبی، عاشقانه، اجتماعی و...، ولی شهریار به دنبال تحمیل مضمون به شعر نبود، بلکه برای مثال همان مضامین مذهبی را که به آنها می‌اندیشید، در شعر بیان می‌کرد، مثل شعر «علی ای همای رحمت» که البته تحت تأثیر شعر یکی از شاعران نه چندان معروف اصفهانی سروده شده، ولی شهریار به زیبایی آن را پرورانده و ارتقا داده است. در واقع، به مضامین مذهبی کاملاً طبیعی و از روی اعتقاد و نه تصنع و ریاکاری، می‌پرداخت و به همین دلیل است که اشعار مذهبی‌اش نیز به دل می‌نشیند. شهریار علاوه بر مضامین مذهبی، به مضامین ملی نیز پرداخته است و با اینکه شاعری ایده‌آلیست بود، ولی مضامین اجتماعی در شعر او غلبه دارد.

این استاد سابق دانشگاه اصفهان اظهار کرد: شهریار از شعرای مطرح معاصر محسوب می‌شود و هیچ شاعری را نمی‌توان فاقد تأثیرگذاری دانست، ولی اینکه میزان اثرگذاری هر شاعر چقدر بوده، نیاز به تأمل دارد و محل بحث و بررسی است. در قدیم، شاعران آذری‌زبان زیادی بودند که به فارسی شعر سرودند و شاعران برجسته‌ای محسوب می‌شوند، مثل نظامی گنجوی، خاقانی شروانی، فلکی شروانی، همام تبریزی و...، ولی چون احتمالاً تاریخ ولادت آنها دقیقاً مشخص نیست و شهریار، شاعر آذری‌زبانی بود که به فارسی شعر سروده و تاریخ ولادت او مشخص است، این روز با عنوان شعر و ادب فارسی نامیده شده، تا حاوی این پیام باشد که زبان فارسی متعلق به تمام اقوام ایرانی است.