هنر پیامبر(ص) تبدیل دشمن به دوست بود

به گزارش ایکنا، مراسم سوگواری رحلت پیامبر اکرم(ص) و امام حسن مجتبی(ع) شب گذشته 13 مهرماه با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمود ابطحی در صفحه اینستاگرام کانون توحید برگزار شد.

گزیده متن سخنان او را بخوانید؛

قرآن کریم در آیه 103 سوره آل‌‌عمران می‌‌فرماید: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ». بعد از اینکه توصیه می‌‌کند با چنگ زدن به حبل الاهی از پراکندگی پرهیز کنید می‌‌فرماید فراموش نکنید زمانی با هم دشمن بودید ولی خدای متعال بین شما انس و الفت ایجاد کرد و به واسطه بعثت خاتم انبیاء دشمنی‌‌ها رفت و کار به انس و الفت و بلکه برادری کشید. هنر پیامبر(ص) این بود که اعدا را اخوان کرد؛ یعنی در جامعه‌‌ای که پیامبر(ص) در آن ظهور کرد، آدم‌‌ها با هم عداوت و دشمنی داشتند ولی این عداوت به اخوت تبدیل شد.

آنچه امروز به نام اسلام و به نام پیامبر(ص) مطرح می‌‌شود ظلم‌‌ستیزی است؛ به این معنا که باید مقابل ظالمان ایستاد و مشت محکم بر دهانشان کوبید ولی پیامبر(ص) طبیب بود و به طبابت جامعه پرداخت. باور کنیم کسانی که در حق ما ظلم کردند بیمار هستند چنانکه قرآن می‌‌فرماید: «فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَهُمُ اللَّهُ مَرَضًا» مداوای اینگونه امراض مجاهدت سنگینی را می‌‌طلبد به دلیل اینکه حقیقتا باید آدم‌‌ها را دوست داشت. دلیلش این است که خداوند فرموده: «إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ» یعنی خدای متعال نسبت به همه مردم رئوف و رحیم است.

خدا در این آیه با چند تأکید می‌‌فرماید که خدا نسبت به تمام مردم و نه فقط نسبت به مومنان رئوف و رحیم است، یعنی خدا همه مخلوقاتش را دوست دارد. حتی در جایی که قرآن می‌‌فرماید: «لایحب الظالمین» یا «لایحب الفاسقین» با ادبیات خودمان با ما حرف زده است. وقتی مادری به فرزندش می‌‌گوید تو را دوست ندارم، معنایش این نیست که دیگر دوستت ندارم، بلکه کار تو را دوست ندارم. این تعبیرها در محاوره رایج است. خداوند ارحم الراحمین است، وقتی ارحم الراحمین می‌‌گوید که انسان ظالم را دوست ندارم معنایش این نیست که حقیقتا چنین کسی را دوست ندارد، بلکه ظلم را دوست ندارد. خدای متعال تک‌تک مردم را با هر مسلک و مذهب و هر پرونده‌‌ای دوست دارد ولو فرعون باشد. ما تأکید کردیم که خداوند نسبت به فرعونی که طاغوت بود سفارش می‌‌کند: «فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَيِّنًا لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشَى» یعنی با او به نرمی سخن بگویید. خدای متعال مخلوقات خودش را دوست دارد و نسبت به همه رئوف و رحیم است.

امام سجاد(ع) در مناجات‌‌های پانزده‌‌گانه خودش به خدای متعال می‌‌فرماید؛ تو کسی هستی که نسبت به کسانی که از تو غافل هستند رحیم و رئوف هستی و از عمق وجودت آنها را دوست داری و نسبت به آنها عطوفت داری. پیامبر(ص) آمد چنین خدایی را به مردم معرفی کرد که نسبت به یک‌یک بندگانش یک دریا رحمت دارد. پیام پیامبر اکرم(ص) پیام رحمت است و ایشان پیام رحمت پروردگار را به کل جامعه بشری ابلاغ کرد.

پیامبر(ص) اینگونه توانست با حال، منش، رأفت و رحمتی که در وجودش بود و با همان نرمی که بافت وجودی پیامبر(ص) را تشکیل داده بود، پیام رحمت پروردگار را ابلاغ کند. خدای متعال در قرآن اصرار دارد که پیامبر اکرم(ص) حرف‌‌هایش را توضیح بدهد، چون پیامبر(ص) رئوف و مهربان بود. تعبیر قرآن این است: «وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ»، یعنی ای پیامبر، تو باید آنچه نازل شده است را برای مردم تبیین کنی چون خیلی‌‌ها نمی‌‌توانند پیام ارحم‌‌الراحمین را به مردم برسانند. باید کسی این کار را بکند که دریای رافت و رحمت باشد. با رأفت و رحمت می‌‌شود پیام رحمت خدای متعال را به مردم ابلاغ کرد. یک آدم تندخو نمی‌‌تواند پیام رحمت خدا را به مردم برساند و کسی که مظهر رحمانیت و رحیمیت پروردگار است باید پیام رحمت الهی را به مردم ابلاغ کند. مهم گفتن چهار کلمه حرف نیست و با غیر زبان باید حقایق را رساند. حقایق اسلام یک دریا مهر و محبت است و کسی که وجودش لطف و رأفت و رفعت است می‌‌تواند در همه حرکات و سکناتش این پیام را ابلاغ کند.

دشمنی را ریشه‌کن کنید

نتیجه این همه نرمی و مهر و محبت از ناحیه پیامبر(ص) این شد که دشمنی‌‌ها رفت و جای خودش رابه انس و الفت و برادری داد. خداوند در سوره فصلت، آیه 34 می‌‌فرماید: «وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ». در حقیقت خداوند می‌‌خواهد بفرماید که ریشه دشمنی‌‌ها را بکنید، نه اینکه ریشه دشمن را بکنید. به عبارت دیگر از دشمنانتان دوست بسازید و اگر کسی با شما دشمنی کرد، می‌‌توانید او را به دوستی صمیمی تبدیل کنید. راهش چیست؟ بدی‌‌های او را با خوبی پاسخ دهید و دفع کنید و همین کار جواب سیئه را با حسنات دادن است.

امیرالمؤمنین(ع) در نهج‌‌البلاغه می‌‌فرمایند که اگر کسی به شما ظلم کرد، ظلم او را برای خودتان بزرگ نکنید، زیرا در غیر این صورت نمی‌‌توانید رفتار او را مدیریت کنید. اگر بخواهید ظالم را مدیریت کنید، اولین قدم این است که ظلم او را برای خودتان بزرگ نکنید. ظلم از چه برمی‌‌خیزد؟ از ناراحتی و بیماری درونی. باید آن بیماری درونی را معالجه کرد، راه معالجه این است که ظلم او را برای خودتان بزرگ نکنید.