تجربه یک سفر و تفرج معنوی در مسابقه قرآن

به گزارش ایکنا، بیست‌وهشتمین دوره مسابقات سراسری قرآن و عترت سازمان بسیج مستضعفین طی روزهای گذشته در بخش‌ها و رشته‌های مختلف برگزار شد. مسابقاتی که اگر آن را متفاوت‌ترین رویداد قرآنی کشور در بخش رقابتی قلمداد نکنیم، شاید نسبت به آن کم‌لطفی‌ شده باشد.

یکی از اصلی‌ترین بخش‌های این رویداد بخش‌ انفرادی آن بود، این بخش شامل رشته‌های معمول مسابقات، همچون قرائت و حفظ کل قرآن بوده و معمولاً هم چهره‌هایی که در اکثر مسابقات حضور دارند در آن به رقابت با یکدیگر می‌پردازند.

اما تفاوت این رویداد با رویدادهای قرآنی دیگر، برپایی مسابقات به شکل‌های گروهی و خانوادگی بود؛ شکل جدیدی که اگرچه در دوره اول و با توجه به معمول اولین‌ دوره‌ها، با استقبال چشمگیری همراه نبود، اما با کار رسانه‌ای بیشتر و بسط دادن آن به سازمان‌ها و ارگان‌های دیگر می‌توان در سال‌های آتی شاهد حضور باشکوه‌‌تر خانواده‌ها و گروه‌های قرآنی مختلف در این نوع از مسابقات شد.

تقریباً اکثر فعالان قرآنی بر این موضوع که رویداد مسابقات قرآن در کشور به طور اخص و فعالیت‌های قرآنی به طور اعم از بحران مخاطب رنج می‌برد، اذعان داشته و نشست‌های متعددی برای بررسی این آسیب‌ تقریباً نوظهور در عرصه فعالیت‌های قرآنی هم برگزار شده است. در اینجا نیازی به نام بردن از یک رقابت خاص برای نشان دادن در اوج بودن این بحران احساس نمی‌شود، چرا که با نگاهی به میزان ثبت‌نام مخاطبان در مسابقات مختلفی که در طول سال از سوی نهادهای مختلف برگزار می‌شود، واژه بحرانِ مخاطب به عریان‌ترین شکل ممکن نشان می‌دهد.

همواره یکی از راه‌های خروج از این بحران، جذابیت‌بخشی به رویدادهای قرآنی از طریق خلق روش‌های نوین برگزاری مسابقات و گسترده کردن دایره مخاطبان فعالیت‌های این حوزه عنوان شده است و بی‌راه نیست اگر انتظار داشته باشیم، دستگاه‌های متولی امور قرآنی و نیز نهادهایی که دستی بر برپایی مسابقات قرآن دارند، فکری اساسی برای استفاده از روش‌ها و شیوه‌های نوین داشته باشند.

به نظر می‌رسد سازمان بسیج مستضعفین اولین گام‌های خود برای برون‌رفت از بحران مخاطب و جذابیت‌بخشی به مسابقات از طریق طراحی رشته‌های جدید را برداشته باشد. برای بررسی میزان اثرگذاری این شیوه برگزاری مسابقات بر توسعه فرهنگ قرآنی در خانواده‌ها، گفت‌وگوهایی با داوران و شرکت‌کنندگان این بخش از مسابقات انجام گرفته که در ادامه آمده است.

محمدمهدی بحرالعلوم، داور بخش خانوادگی بیست و هشتمین دوره مسابقات سراسری قرآن و عترت بسیج و از چهره‌های شناخته شده عرصه حفظ قرآن در کشور، در مورد برگزاری این رویداد گفت: برپایی مسابقات در چنین بخش‌هایی جای قدردانی دارد و برگزاری آن در هر سطحی مطلوب است، البته با توجه به اینکه بخش خانوادگی برای اولین بار بود برگزار می‌شد، دارای نواقصی نیز بود که باید تذکر داده شود تا در مراحل بعد یا دستگاه‌های دیگری که می‌خواهند برگزار کنند، این نواقص مرتفع شود.

وی در ادامه به روال برگزاری بخش خانوادگی مسابقات قرآن در بسیج اشاره و اظهار کرد: روال برگزاری به این صورت بود که مرحله اول به صورت مجازی برگزار شد و آنجا نیز من داور این بخش بودم. در این بخش یک خانواده شامل پدر، مادر و فرزندان دارای رده‌های سنی مختلف که بتوانند حداقل چند سوره از قرآن کریم را حفظ کنند در مسابقات حضور یافتند. برای پدر خانواده مفاهیم سوره مبارکه یوسف، برای مادر خانواده حفظ و مفاهیم سوره مبارکه نور و برای فرزندان خردسال حفظ پنج سوره پایانی قرآن و فرزندان بزرگتر مفاهیم‌نامه 31 نهج‌البلاغه در نظر گرفته شده بود.

بحرالعلوم افزود: مزیت این شیوه مسابقات پای کار بودن تمام اعضای خانواده است. در این روش قرآن و فعالیت‌های قرآنی طی یک بازه زمانی خاص به موضوع اصلی در آن خانواده تبدیل می‌شود. در حال حاضر خلاء مباحث قرآنی در بین خانواده‌ها وجود دارد؛‌ یعنی خانواده‌ها در مورد مباحث بسیار زیادی از مسائل اقتصادی تا اجتماعی و بهداشتی بحث، برنامه‌ریزی و مشارکت می‌کنند، اما کمتر در مورد قرآن گفت‌وگو و برنامه‌ریزی دارند. بخش خانوادگی مسابقات قرآن بسیج حرکت به سمت رفع این خلاء است.

این حافظ کل قرآن با تأکید بر اینکه برگزاری مسابقات به صورت خانوادگی حداقل برای مدت مشخصی قرآن را به بحث اول خانواده تبدیل می‌کند و این جذابیت‌های خاص خود را دارد، گفت: البته مسابقات تا جای خاصی قدرت نفوذ دارد و نباید همه بار توسعه فرهنگ قرآنی در خانواده‌ها را بر دوش مسابقات بگذاریم.

داور بخش خانوادگی بیست و هشتمین دوره مسابقات سراسری قرآن و عترت بسیج با اشاره به اینکه نهاد برگزارکننده مسابقه نباید برای توسعه فرهنگ قرآنی به برگزاری مسابقه اکتفا کند، گفت: لازم است دستگاه‌ها بعد از اجرای مسابقات نیز برای خانواده‌ها برنامه داشته باشد تا این ارتباط و این مشارکت به صورت مداوم و پیوسته ادامه داشته باشد. مسابقه بخشی از یک کلیت در نظام توسعه فرهنگ قرآنی است، بخش‌های دیگر برای تکمیل این کلیت بر عهده خانواده، نهاد برگزارکننده و سازمان‌های برنامه‌ریز و تصمیم‌ساز در حوزه قرآن است.

بحرالعلوم با اشاره به اینکه با برگزاری یک رقابت صِرف نمی‌شود فرهنگ قرآنی را در خانواده‌ها توسعه داد، به برخی نواقص این بخش از مسابقات پرداخت و گفت: با توجه به اینکه تجربه برگزاری مسابقات به صورت خانوادگی بسیار کم است، لذا برخی اشکالات بدیهی به نظر می‌رسد. یکی از این اشکالات ناهمگون بودن تعداد یا سن و سال فرزندان خانواده‌های حاضر در این رویداد است به عنوان مثال در یک خانواده فرزند شش ساله است، در خانواده دیگر 12 ساله یا بیشتر و بر اساس آیین‌نامه مسابقات، این فرزندان چون در دو رده سنی هستند یکی قرآن را حفظ کرده و دیگری نهج‌البلاغه را و هر دو هم باید با یکدیگر سنجیده شوند، مشکل این است که این رشته‌ها با هم قابل قیاس نیست، یعنی یک نوع ناهمگونی در تعداد افراد خانواده‌ها وجود داشت که مشکل‌آفرین می‌شد و باید آن را برطرف کنند.

داور بخش خانوادگی بیست و هشتمین دوره مسابقات سراسری قرآن بسیج در پاسخ به این سوال که آیا مسابقات قرآن در بخش خانوادگی این ظرفیت را دارد که به مسابقات سایر دستگاه‌ها نیز اضافه شود، بیان کرد: نه تنها در بین دستگاه‌هایی که در حوزه دین کار می‌کنند و مخاطبان آنها افراد فعال در این حوزه هستند، بلکه دستگاه‌های دیگری که در حوزه‌های دیگر به صورت تخصصی فعالیت می‌کنند، مانند وزارت بهداشت، وزارت ورزش و جوانان و ... نیز می‌توانند چنین بخش‌هایی را به مسابقات خود اضافه و از این طریق قرآن را به بحث روز در بین خانواده کارکنان و مخاطبان خود تبدیل کنند.

بحرالعلوم در پایان بیان کرد: خوب است که ستاد عالی هماهنگی مسابقات قرآن کشور در بازتعریف نوع و شیوه برگزاری مسابقات از این تجربه استفاده کند. این ستاد می‌تواند طراحی‌هایی در مورد این نوع مسابقات داشته باشد و در سبد رشته‌های مسابقات تنوع لازم را ایجاد کند.

بر اساس گزارش ایکنا، در بخش خانوادگی مسابقات قرآن بسیج مجموعاً 10 خانواده به مرحله کشوری راه یافتند که از بین آنها سه خانواده از استان‌های مرکزی، خراسان شمالی و خراسان رضوی به عنوان خانواده‌های برتر رتبه‌های اول تا سوم را کسب کردند.

محمدرضا کمالی، به همراه همسر و فرزندش از شهر سنخواست از توابع شهرستان جاجرم خراسان شمالی از جمله خانواده‌های شرکت‌کننده در این دوره بود که در نهایت موفق به کسب رتبه دوم شده‌اند.

وی به واسطه فعالیت‌های قرآنی همسر خود در چند سال اخیر به صورت حرفه‌ای وارد عرصه قرآن کریم شده است. کمالی از کارکنان اداره آب و فاضلاب شهر سنخواست، 45 ساله دارای سه فرزند و همسرش نیز مدیر موسسه «عطر ملکوت» این شهر است.

محمدرضا کمالی در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا با اشاره به اینکه تا کنون در مسابقات مختلف و در بخش تفسیر حضور داشته است، گفت: ما خانواده پنج‌نفره هستیم، من در رشته تفسیر، همسرم در رشته حفظ و مفاهیم سوره نور و دخترم نیز در رشته نامه 31 نهج‌البلاغه در بخش خانوادگی مسابقات بسیج حضور یافتیم. البته یک دوقلو نیز داریم که حافظ پنج جزء قرآن هستند، اما به دلیل حضور در کنکور امکان حضور در مسابقات را نداشتند.

کمالی با اشاره به اینکه حضور یافتن در یک رویداد آن هم به صورت خانوادگی یک لذت و هیجان وصف‌ناشدنی دارد، بیان کرد: اینکه در یک رویداد اعضای خانواده در کنار هم هستند و تلاش گروهی آنها هست که نتیجه نهایی را مشخص می‌کند، واقعاً لذت‌بخش است و اینکه این تلاش در عرصه قرآن و آشنایی با مفاهیم کلام وحی باشد، لذت مضاعفی دارد.

وی اظهار کرد: مسابقات بسیج برای ما رقابت نبود، بلکه بیشتر شبیه به یک تفرج و مسافرت معنوی بود؛ مطمئن هستم خاطره خوب این مسابقه سال‌های سال در ذهن خانواده ما باقی خواهد ماند. قبل از شروع مسابقه تمریناتی که به صورت گروهی انجام می‌دادیم، لذت‌بخش بود.

دارنده رتبه دوم بخش خانوادگی بیست و هشتمین دوره مسابقات سراسری قرآن و عترت بسیج با تأکید بر اینکه هدف ما از حضور در این رویداد فقط رقابت نبود، بیان کرد: آشنایی بیشتر با مفاهیم قرآن و حضور اعضای خانواده در کنار یکدیگر آن هم در یک رویداد رقابتی، تجربه جدیدی بود که تا کمتر شاهد آن بوده‌ایم. تا پیش از برگزاری مسابقات به صورت خانوادگی، همسرش به تنهایی در مسابقات حضور می‌یافت و این اولین تجربه ما از حضور گروهی در مسابقات بود.

کمالی در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به این سوال که آیا جذابیت بخش خانوادگی در حدی هست که بتواند خانواده‌های زیادی را جذب مسابقات کند، گفت: اگر از این نوع مسابقات بیشتر شود و خانواده‌ها درگیر فعالیت‌های قرآنی شوند، بسیار مفید خواهد بود و می‌تواند منجر به توسعه فرهنگ قرآنی در خانواده‌ها شود.