افراد مذهبی سبک زندگی متعادل‌تری دارند

به گزارش ایکنا از اصفهان، نشست «طرح چالش‌های روزه در حیطه تن و روان» از سلسله‌نشست‌های دوشنبه‌های زندگی، روز گذشته، 28 فروردین‌ماه در کتابخانه مرکزی شهرداری اصفهان برگزار شد.

غلامرضا نیکراهان، استادیار گروه روانشناسی دانشگاه فرهنگیان تهران در این نشست اظهار کرد: پروفسور لیوبو میرسکی، محقق حوزه شادی در یکی از کتاب‌های خود به نام «روش شاد زیستن»، شواهد علمی را که باعث شادی در انسان می‌شود، نام می‌برد. وی در فصل مربوط به مذهب و معنویت این کتاب می‌گوید: من به هیچ‌ عنوان مذهبی نیستم، ولی ناچارم در این‌باره صحبت کنم، زیرا پژوهش‌های زیادی نشان داده که مذهب بر میزان شادی در زندگی بسیار مؤثر است. در آزمایش‌های دانشمند دیگری به نام آلبورت نیز آمده که افراد مذهبی درون‌سو در مقایسه با افراد برون‌سو شادترند.

وی ادامه داد: در کتاب «روش شاد زیستن» آمده که به چند دلیل، سبک زندگی افراد مذهبی متفاوت است که ما به هشت مورد آنها اشاره می‌کنیم. اولا، طول عمر افراد مذهبی بیشتر است که یکی از دلایل آن دینداری‌ست. دوما، این افراد از زیر تیغ جراحی به‌ویژه جراحی قلب سالم‌تر بیرون می‌آیند و خود من در این زمینه تجربه دارم. سوما، افراد مذهبی شادترند؛ اگر در ماه یک بار به کلیسا بروید، امکان شاد توصیف کردن خودتان 28 درصد است و اگر در هفته یک بار به کلیسا یا معبد یا مسجد بروید، 47 درصد خود را فردی شاد توصیف می‌کنید.

استادیار گروه روانشناسی دانشگاه فرهنگیان تهران درباره سبک زندگی متفاوت افراد مذهبی افزود: رفتارهای پرخطر مثل مصرف الکل یا مواد مخدر در افراد مذهبی کمتر است؛ از هر سه مادری که در دوران بارداری الکل مصرف می‌کند، یکی از آنها کودکی با سندروم الکل به دنیا می‌آورد و در کشورهایی که مصرف الکل مجاز شمرده شده، استفاده از این ماده در دوره بارداری ممنوع است.

افراد مذهبی کمتر احساس تنهایی می‌کنند

وی اضافه کرد: افراد مذهبی در زندگی حضور یک تکیه‌گاه را احساس و کمتر احساس تنهایی می‌کنند و از طرف دیگر، سبک زندگی متعادل‌تری دارند. برای مثال، مجبورند برای عبادات صبحگاهی زود بیدار شوند و تحقیقات علمی نشان داده است که بیداری در صبح زود، افسردگی را کاهش می‌دهد. همچنین، افراد دیندار نمی‌توانند با اقوام خود قطع ارتباط کنند که این عامل در سلامتی روان مؤثر است.

نیکراهان تصریح کرد: آمار طلاق و اختلافات زناشویی در گروه‌های مذهبی کمتر است؛ نتایج یک پژوهش 66 هزار نفری که در ایالات متحده انجام شده، نشان می‌دهد که افراد مذهبی در مقایسه با غیرمذهبی‌ها زودتر ازدواج می‌کنند و رضایت بهتری در روابط خود با همسرشان دارند. در نهایت اینکه سلامت جسمی در میان افراد مذهبی بیشتر است.

وی با طرح این پرسش که نظر عقل و علم درباره کسی که روزی ۱۶ ساعت به خود گرسنگی می‌دهد، چیست، به مطالبی از ScienceDirect journals & books، از سایت‌های قابل استناد مقالات علمی اشاره کرد و گفت: یک دسته ظرفیت‌های قابل بررسی و یک دسته ظرفیت‌های اثبات شده درباره روزه وجود دارد. برای نمونه، ظرفیت کنترل تکانه‌ها در افرادی که روزه می‌گیرند، بیشتر است. طی آزمایش‌هایی مشخص شده که روزه‌داری 10 درصد بر عملکرد دانش‌آموزان تأثیر مثبت دارد، مخصوصا کسانی که اطرافیان روزه‌دار دارند، ولی اگر تنها باشند، تأثیر روزه کمتر است.

تأثیر روزه بر شادی

این استاد دانشگاه درباره تأثیرات روزه بر شادی بیان کرد: زمان‌بندی در لذت‌ها باعث افزایش بهداشت روانی و شادی می‌شود؛ اگر 10 روز به‌طور مکرر بستنی خوردیم، بعد از چند روز لذت اولیه را تجربه نمی‌کنیم. در کیش کلیمیان، آدابی وجود دارد که بر اساس آن، کوچک‌ترین تماس جسمانی بین زن و شوهر در زمان قاعدگی زنان ممنوع است و بعد از این دوره، رضایت زناشویی زوج افزایش می‌یابد، زیرا کمی فاصله باعث تمایل بیشتر در افراد می‌شود و اگر آن را به همه زندگی تعمیم دهیم، لذت بیشتری تجربه می‌کنیم. برای مثال، افراد روزه‌دار بعد از افطار از خوردن غذا یا نوشیدن آب لذت بیشتری می‌برند.

وی در توضیح دلیل تأثیر روزه بر افزایش طول عمر گفت: یکی از مهمترین تأثیرات روزه در بدن، اتوفاژی است؛ به این معنا که بدن در صورت نبود انرژی برای مصرف، مواد بی‌فایده موجود در خود را می‌سوزاند. بنابراین، بخش‌ها و اندامک‌های پیر سلولی و سلول‌های سرطانی مورد حمله قرار می‌گیرند، پادتن‌های بدن قوی می‌شود و قدرت تولید مثل در فرد افزایش می‌یابد. همه این‌ها در مجموع به افزایش طول عمر می‌انجامد.

به گفته نیکراهان، گرسنگی بیش از 12 ساعت در انسان باعث تنظیم قند و چربی خون می‌شود و این موضوع ربطی به روزه ندارد. برای مثال، کسانی که آزمایش خون می‌دهند، نباید 12 ساعت قبل از آن چیزی خورده باشند و این یک سفارش پزشکی است. گرسنگی باید به‌صورت متناوب باشد؛ یعنی بعد از 10 تا 12 ساعت غذا خورده شود، نه اینکه چند روز گرسنگی تحمل شود، زیرا ضرر به همراه دارد.

روزه‌داری و کاهش فاکتورهای التهابی خون

وی درباره تأثیر ماه رمضان بر سلامتی تأکید کرد: یکی از عملکردهای روزه، کاهش فاکتورهای التهابی خون است؛ فاکتور التهابی به هنگام استرس و خطر جسمی افزایش می‌یابد و برای دفاع از بدن کاربرد دارد، ولی اگر حضور پررنگ این فاکتورها در زمان طولانی افزایش یابد، باعث آسیب‌ به قلب و افزایش بیماری‌های روانی مثل افسردگی می‌شود. افراد با استرس کمتر و بدن آرام‌تر، طول عمر بیشتری دارند. علاوه بر این، روزه سندروم متابولیک را کاهش می‌دهد؛ کسانی که به‌طور همزمان کلسترول، فشار، چربی و قند خون بالایی داشته باشند، به سندروم متابولیک مبتلا هستند.

استادیار گروه روانشناسی دانشگاه فرهنگیان تهران با بیان اینکه افراد مبتلا به بیماری‌های خاص برای روزه‌داری حتما باید با پزشک مشورت کنند، گفت: چاقی تحت‌تأثیر دو عامل ژنتیک و پرخوری قرار دارد که تأثیر ژنتیک در چاقی بیشتر است. روزه می‌تواند بر ژنتیک هم مؤثر باشد، به‌طوری که فاکتورهای التهابی را تحت‌تأثیر قرار دهد. همچنین روزه‌داری فلور میکروبی دستگاه گوارش را تنظیم می‌کند و برای افراد مبتلا به صرع، بیماران با سابقه سکته قلبی یا افراد دیالیزی می‌تواند مفید باشد، ولی این افراد حتما باید با پزشک مشورت کنند، زیرا تشخیص تأثیر مثبت یا منفی آن به عهده پزشک است. روزه همچنین باعث تقویت دستگاه ایمنی بدن می‌شود، ولی بهتر است زنان باردار روزه نگیرند.

وی تصریح کرد: طبق اسناد فارسی و انگلیسی، افراد روزه‌دار آرامش بیشتر و خلق بالایی دارند. در نتیجه، حال روحی آنها نیز بهتر است. اگرچه تحریک‌پذیری در افراد روزه‌دار بیشتر است، به‌ویژه کسانی که ضعف جسمانی دارند، زودتر عصبی می‌شوند، ولی در عین حال روزه می‌تواند تمرینی برای کنترل اعصاب باشد. روزه برای افراد مبتلا به اختلالات خلقی به جز دوقطبی‌ها مؤثر است؛ همچنین باعث افزایش اندورفین، رشد فاکتورهای تغذیه‌کننده نورون‌ها و افزایش انعطاف‌پذیری مغز می‌شود. در نتیجه، افراد مبتلا به افسردگی خالص بعد از ماه رمضان حال بهتری دارند.

نیکراهان با بیان اینکه استرس علت اصلی افسردگی است، اظهار کرد: روزه بر محور هیپوتالاموسی که با استرس ارتباط ویژه دارد، تأثیرگذار است. از طرف دیگر، هیجان‌های مثبت مثل غرور و احساس قدرت و پیروزی در روزه‌داران افزایش می‌یابد. در دانش‌آموزانی که افراد پیرامون آنها نیز روزه‌دار هستند، پیشرفت تحصیلی مشاهده شده، ولی در دیگر دانش‌آموزان چنین چیزی مشاهده نشده است. علاوه بر این، روزه بر نظم شخصی و کنترل تکانه‌ها نیز تأثیر دارد.

زهراسادات مرتضوی