نیازمند نقد عالمانه حوزه علمیه هستیم

به گزارش ایکنا، محمد بنیانیان، نویسنده و استاد دانشگاه، 28 خردادماه در نشست علمی «نسبت اسلام و فرهنگ» که از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد، با بیان اینکه در بررسی مناسبات اسلام و فرهنگ ضلع سومی هم وجود دارد و آن نهاد کشف و استخراج و شناخت عالمانه داد و ستد میان این دو است، گفت: وقتی این نهاد تصویر شود، مثلاً حوزه و جریان اجتهاد را قرار دهیم، باز با فرهنگ و دین داد و ستد دارد و در این مثلث، هم می‌توان فرصت‌ها و هم تهدیدات را فهرست کنیم.

وی با بیان اینکه این آسیب در حوزه وجود دارد که بخشی از مباحث عالمان دین، از خود دین و برخی سخنان آنان است، افزود: وقتی این بزرگواران را نقد کنیم، به جای اینکه این نقد را متوجه سخنان خودشان کنند، متوجه اصل دین می‌کنند و ما مکلاها(بی‌عمامه‌ها) هم که در صحنه اجرا هستیم و علاقه‌مند هستیم که در جاری‌شدن اسلام در فرهنگ نقش ایفا کنیم دهانمان بسته است.

بنیانیان اظهار کرد: در ابتدای انقلاب نظام تصمیم‌گیری کشور در بیشتر امور احساس نیاز می‌کرد که باید به حوزه و روحانیت مراجعه کند ولی این مسئله به تدریج رو به کاهش رفته است و گاهی نسبت به دعوت روحانی به یک جلسه معترض می‌شوند و اینکه چرا ما به این نقطه رسیدیم، شاید به خاطر این است که جریان نقد عالمانه نسبت به حوزه شکل نگرفت.

وی با بیان اینکه اگر الان گفته شود بانک‌های ربوی را جمع کنید امکان‌پذیر نیست مگر اینکه بانک جایگزین داشته باشیم، افزود: ساختار بانک طوری است که با این فرایند فعال است و وقتی چنین جملاتی از سوی حوزه بیان شود، مردم احساس می‌کنند این دین نمی‌تواند جامعه را اداره کند زیرا تأخیر زیادی دارد.

این پژوهشگر گفت: مردم می‌گویند این چه دینداری است که برخی می‌گویند این بانک‌ها ربوی است و برخی می‌گویند براساس موازین فقهی اداره می‌شود.

بنیانیان اظهار کرد: وقتی مالیات جایگزین وجوهات شرعی شد، افرادی که قبلاً خودشان با رغبت تمام سراغ پرداخت وجوهات می‌رفتند و حتی مقداری اضافه‌تر پرداخت می‌کردند که مبادا در قیامت مؤاخذه شوند حالا وکیل می‌گیرند تا جایی که می‌توانند فرار مالیاتی داشته باشند و دروغ و پنهان‌کاری کنند و وقتی مالیات هم می‌دهند، باز اول انتقادات به نظام است.

تاخیر تاریخی حوزه

بنیانیان اضافه کرد: در جریان مدرنیته یک ساختارهای حکومتی خلق شده است که باید از دل اسلام بیرون می‌آمد ولی به خاطر تأخیر تاریخی حوزه علمیه عملیاتی نشد و از غرب آمد و ما دائماً به پیامدهای آن حمله می‌کنیم.

وی با اشاره به مشکلات حوزه علمیه و نبود فضای نقد در آن اظهار کرد: برای اینکه بحث ما کامل شود باید به این آسیب‌ها هم توجه داشته باشیم؛ اخیراً حضرت آقا فرمودند با شمشیر به جنگ تکنولوژی جدید نمی‌توان رفت و بلافاصله حواسشان بود که البته روضه و هیئت و مسجد باید همچنان حفظ شود زیرا اینها ابزار انتقال اصلی دین است و متأسفانه وضع امروز مساجد خوب نیست و صدای کسی هم در نمی‌آید.

 بنیانیان تصریح کرد: مساجد فعال اندکی داریم و همان هم صرفاً برای نماز و روضه است و کارکرد اجتماعی چندانی ندارد و تا زمانی که ما در نظام اشتغال و تحصیل و ... فرهنگ اسلامی را نگنجانیم، فرهنگ‌سازی مستقیم منفعل خواهد شد؛ ما زن را از خانه بیرون می‌آوریم و به او دکتری معماری می‌دهیم، او دیگر هیچ حال و حوصله‌ای برای کار خانه و بچه‌داری ندارد و گاهی هم قید شوهر و بچه را هم می‌زند یا دکترای مکانیک می‌دهیم و می‌گوییم خانه‌داری کن و این تضادها با هم جور در نمی‌آید، در صورتی که باید اشتغال ویژه زنان تعریف و بستر آن فراهم شود.

عضو سابق کمیته فرهنگی شورای تشخیص مصلحت نظام اظهار کرد: گاهی برخی زنان مجبورند برای کار به 100 کیلومتر بیرون از شهر بروند و با مردان کار کنند و آن وقت انتظار داریم بچه تربیت کند؛ اینها مثلا‌ًهایی از بی‌توجهی به مدرنیته است و روز به روز هم بدتر می‌شود و این ذهنیت در بین مردم ایجاد می‌شود که دین قدرت اداره جامعه را ندارد و بعد ما به پیامدهای آن حمله می‌کنیم و بخشی تصور دارند که زمان حاکمیت دین سپری شده است. 

وی تأکید کرد: باید جریان عالمانه نقد نهاد حوزه قبل از آن که دیر شود در حوزه داشته باشیم تا جایگاه روحانیت در ساختار به دقت تبیین شود.