بیان و دفاع از احادیث ضعیف؛ چرا؟ / هتک پیکر امام جواد(ع) در منابع شیعه نیست

به گزارش ایکنا، سعید طاووسی مسرور؛ استاد تاریخ اسلام دانشگاه علامه طباطبایی به نقد حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسین خادمیان نوش‌آبادی به سخنان وی درباره امام جواد(ع) واکنش نشان داد و تاکید کرد: مسئله هتک پیکر امام جواد(ع) باید در منابع شیعی مانند کتب اربعه حدیثی و ... بیان می‌شد ولی چنین چیزی اصلا نیامده است و اگر بخواهیم در واقع چنین مطالبی را با وجود اینکه محل اشکال است بپذیریم خیلی از مشکلات ایجاد خواهد شد و آن وقت باید مطالب ضعیفی را که در منتخب طریحی آمده است، قبول کنیم.

گزیده سخنان سعید طاوسی مسرور درباره امام جواد(ع)؛ گزارش‌های جعلی درباره زندگی امام جواد(ع)؛ از تاریخ ولادت تا ماجرای شهادت

نقد حجت‌الاسلام حسین خادمیان به سخنان طاوسی مسرور؛ سند و مدرکی ارائه بدهید و حوزویان را متهم نکنید

متن پاسخ سعید طاوسی مسرور به شرح زیر است؛

نکته اول اینکه در مورد کم‌کاری نسبت به مقام امام جواد(ع)، فقط بحث حوزویان مطرح نیست و دانشگاهیان هم در مورد این امام کم‌کاری کرده‌اند بنابراین تصریح بنده صرفا مختص به حوزویان نیست و معتقدم هر دو قشر در این زمینه کم‌کاری دارند.

نکته دیگر اینکه ایشان اگر نقدی به آثار آقای دکتر پاکتچی دارند می‌توانند بنویسند؛ البته نقل قول از یک فرد به منزله تایید صددرصد آن فرد نیست و بنده هم می‌توانم بر استادم نقد داشته باشم و ایشان هم می‌توانند این کار را بکنند.

نکته بعد اینکه مطلبی که ایشان از کتاب «جنات‌ الخلود» مبنی بر هتک پیکر مطهر امام جواد(ع) و اینکه جسد مطهر ایشان را بر بالای پشت بام گذاشتند و از بالا انداختند نقل می‌کنند به صرف نقل جنات الخلود اثبات نمی‌شود؛ این کتاب یک متن دوره صفوی و متاخر است و همانطور که خودشان فرمودند ارجاع هم ندارد و دلیل بر رد آن هم داریم و دلیلش آن است که امام جواد(ع) یک شخص عادی نیست که حوادث و اتفاقاتی که برای ایشان رخ می‌دهد در جایی مطرح نشود.

امام جواد(ع) امام شیعه و داماد مامون هستند و از منظر مسلمین غیرشعه، یکی از فرزندان رسول خداست و اگر این مسئله وجود داشت حتما طبق قاعده «لو کان لبان» در بیش از 10 و 20 منبع ذکر می‌شد زیرا هتک به جسد موضوع مهمی است.

مسئله هتک به پیکر امام جواد(ع) در منابع شیعه نیست

مسئله هتک پیکر امام جواد(ع) باید در منابع شیعی مانند کتب اربعه حدیثی و ... بیان می‌شد ولی چنین چیزی اصلا نیامده است و اگر بخواهیم در واقع چنین مطالبی را با وجود اینکه محل اشکال است بپذیریم خیلی از مشکلات ایجاد خواهد شد و آن وقت باید مطالب ضعیفی را که در منتخب طریحی آمده است، قبول کنیم. رد نکردن یک مسئله و استنادکردن هم یک مسئله است. بله مطرح کرده‌اند که اگر دلیلی نداریم رد نکنیم و جعل هم دلیل لازم دارد اما در این زمینه دلیل داریم زیرا اگر چنین مسئله‌ای بود باید در منابع شیعه اعلام می‌شد ولی الان نشده است ثانیا جایگاه و شخصیت امام جواد(ع) در دربار عباسی مسئله قابل توجهی است.

امام عسکری(ع) وقتی بستری بود اشراف عباسی در طول آن یک هفته به عیادت ایشان می‌رفتند و وقتی از دنیا رفتند ابوعیسی، پسر متوکل عباسی بر پیکر امام، نماز خواند و در مورد امام رضا(ع) هم حتی در منابع شیعی ذکر شده است که مامون، سه روز بر قبر امام رضا(ع) بیتوته و عزاداری کرد و البته اینها برای حفظ ظاهر و تظاهر به حب اهل بیت(ع) بوده است بنابراین اینکه مطرح کنیم امام جواد(ع) به دلیل جایگاهی که داشته است چنین برخوردی با او نشده است عجیب نیست.

بنابراین بنده دو دلیل برای سخنم اقامه کردم؛ اول اینکه اگر چنین برخوردی وجود داشت باید در منابع شیعی نقل می‌شد نه اینکه اولین بار در دوره صفویه بیان شود ضمن اینکه نقل‌های جنات الخلود را چون شیخ عباس قمی و دیگران نقل کرده‌اند دلیل بر صحت همه مطالب آن نمی‌شود، چنانچه آقای خادمیان هم خودشان فرمودند. دلیل دوم هم اینکه بنی‌عباس برای حفظ ظاهر هم که شده است چنین برخوردی نمی‌کردند مانند برخوردی که در مورد امام رضا(ع) و امام عسکری(ع) ذکر شد.

دوره امام جواد(ع) را با دوره امام حسین(ع) قیاس نکنید

قیاس امام جواد(ع) با مسائلی که برای پیکر سیدالشهدا(ع) بوجود آوردند یا دفن شبانه امیرالمؤمنین(ع) و موارد دیگر، قیاس مع‌الفارق است چنانچه در مورد امام کاظم(ع)، امام رضا(ع) و امام هادی(ع) هم چنین مسائلی نداریم زیرا شرایط و زمانه فرق می‌کرده است. شما چرا فکر نمی‌کنید در یک دوره‌ای پیکر پیامبر(ص)را معطل کردند و پیکر امام علی(ع) و حضرت زهرا(س) شبانه دفن شد و پیکر امام حسین(ع) را در سرزمین کربلا با آن وضع رها کردند و در دوره‌ای دیگر با شرایط زمانی دیگر، پیکر مطهر امام کاظم(ع) را باشکوه تشییع کردند حتی برخی منابع، حاضران را یک میلیون نفر قلمداد کرده‌اند.

اینکه آقای مطهری به این مسئله در روضه‌هایش پرداخته است نه تنها موجب تایید این مسئله نیست بلکه موجب اعتراض و انتقاد به ایشان است زیرا ایشان که در حماسه حسینی، تحریفات عاشورا را مطرح کرده است و بر لزوم احتیاط در نقل برخی مطالب از سوی مداحان تاکید دارد چرا خودشان در اینجا چنین مطلب ضعیف و غیرمستندی را که در دوره صفویه به صورت مرسل بیان شده است مطرح می‌کنند و این موجب تقویت نیست و همانطور که شهید مطهری قابل نقد است آقای پاکتچی و آقای خادمیان و بنده هم قابل نقد هستیم بنابراین استناد به آقای مطهری هم موجب قوت این گزارش نیست.

بیان احادیث ضعیف در مجالس عمومی؛ چرا؟

وقتی ما باب احادیث و روایات ضعیف را باز کنیم و فرض را بر این بگذاریم که رد نکنیم، خب رد نمی‌کنیم ولی چرا آنها را در محافل و مجالس و منابر می‌گویید؟ اگر رد اینها دلیل می‌خواهد قبول آنها هم دلیل می‌خواهد و چرا دست روی این مطالب می‌گذارید، مگر مطالب محکم‌تری نداریم که آنها را در منابع بیان کنیم. جالب اینکه ایشان در نقل مطالب بنده به روایت ضعیف دیگری استناد کردند و آن روایت دستور مامون برای قطعه‌قطعه کردن پیکر امام جواد(ع) است و این روایت همان است که گفته شده انجام می‌شود ولی حضرت آسیب نمی‌بینند و همان ماجرایی است که در مورد حرز امام جواد(ع) و در کتاب سیدبن طاووس ذکر شده است و چه این داستان و اصل حرز امام جواد(ع) اعتبار سندی و منبعی ندارد؛ البته بنده مطلعم برخی از علما به حرز امام جواد(ع) سفارش می‌کنند و ممکن است کسی از باب رجا بخواهد به اصل این حرز عمل کند ولی این موجب پذیرش آن داستان عجیب و غریب نمی‌شود.

اشکال کرده‌اند که چرا این مطالب در محافل و مجالس غیرعلمی و برای مردم بیان می‌شود، خب همین راویات ضعیف توسط منبریانی مانند ایشان و دیگران در منابر گفته می‌شود و در همین مجالس و منابر هم باید نقد شود؛ زیرا این تصویری که از ائمه معصومین(ع) و حوادث مرتبط با ایشان در منابر وعظ و خطابه بیان می‌شود لزوما تصویر دقیقی نیست و بعضا به هر چیزی که در دسترسشان بوده است استناد می‌کنند و مهم نیست که روایت مرسل باشد یا سند داشته باشد و نداشته باشد یا برای چه غرضی مطرح شده باشد. این مطالب را به همین نحو مطرح می‌کنند و برای توجیه هم آن را به نقل از برخی منایع استناد می‌دهند در حالی که ذهنیت شیعیان را نسبت به ائمه معصومین(ع) با همین مطالب ولو اینکه به نحو نقل هم باشد و کذب در مورد آن صدق نکند شکل می‌دهند و اگر نقدی هم مطرح شد آشفته و معترض می‌شوند. سخن بنده این است که منبع، مورد استناد نیست و گزارش قابل دفاع و از استحکام لازم هم برخوردار نیست. 

کم‌کاری حوزویان و دانشگاهیان

گزارشات و روایاتی هم در مورد ظاهرسازی دستگاه خلافت عباسی و مامون نسبت به امام جواد(ع) داریم که نشان می‌دهد اینها خودشان را ارادتمند امام جواد(ع) نشان می‌دادند؛ در همین گزارش مربوط به ازدواج امام رضا(ع) و ام فضل، در واقع با چه شرایطی در منابع شیعه و سنی مطرح شده است و نوع توجه مامون به آن حضرت چطور بوده است یا مناظراتی که امام جواد(ع) در دوره معتصم داشته است چگونه بوده است یا جایگاه امام جواد(ع) نزد معتصم ولو برای حفظ ظاهر را هم مطالعه کنند سپس گزارش افتادن پیکر از بام به داخل کوچه و سه روز بر بام بودن را هم مجددا مورد دقت قرار دهند.

در انتها جا دارد بر کم‌کاری حوزویان و دانشگاهیان در مورد امام جواد(ع) تاکید کنم و منبریان محترم هم بهتر است به جای اینکه وقتشان را به اثبات گزارشات ضعیف برخی منابع متاخر اختصاص دهند وقتشان را به معرفی دقیق‌تر امام جواد(ع) اختصاص بدهند.