معیارهای عدالت اجتماعی در قرآن در شماره جدید «اخلاق‌پژوهی»
هفدهمین شماره از فصلنامه علمی - پژوهشی «اخلاق پژوهی» از سوی پژوهشگاه قرآن و حدیث منتشر شد. در این شماره معیارهای عدالت اجتماعی در قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته است.
به گزارش ایکنا، این شماره فصلنامه علمی - پژوهشی «اخلاق پژوهی» حاوی شش مقاله با عناوین «بررسی نظریه همدلی مارتین هافمن در آینه اخلاق اسلامی»، «معیارهای فراگیر عدالت اجتماعی در قرآن کریم»، «در دفاع از عقلانیت نظریه ناظر آرمانی»، «بررسی و تحلیل دیدگاه آیت‌الله مصباح یزدی در مورد ملاک اعتبار گزاره‌های اخلاقی»، «اجرای عدالت در اخلاق فضای مجازی با تکیه بر آموزه‌های اسلامی» و «شناسایی و اولویت‌بندی عوامل موثر بر توسعه اخلاق تحصیلی در دانشجویان» است.
در بخشی از مقاله «معیارهای فراگیر عدالت اجتماعی در قرآن کریم» آمده است: لزوم دستیابی و توافق بر قواعد عام در عدالت‌پژوهی که به مثابه قوانین اساسی در رفتارهای فردی و اجتماعی سامان‌بخش تدوین دیگر قوانین و ارزیابی وضع موجود باشد، همواره در کانون توجه اندیشمندان عدالت‌پژوه و فیلسوفان سیاسی بوده است. این پژوهش که با هدف کشف نظر قرآن کریم درباره این اصول و به روش توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر گزاره‌های مرتبط در قرآن کریم انجام شده است، استخراج یازده اصل است که اصل برابری اوّلیه، اصل محاسبه پیامد‌های عمل و اصل شفافیّت وتوجه به میزان آگاهی به عنوان اصول مبنایی؛ اصل خود‌مسئولیتی، اصل تناسب وسع و تکلیف، اصل تناسب تلاش و پاداش، اصل توجه به نقش و تأثیر، اصل تناسب جُرم و جزا و اصل تعلیق احساسات به عنوان اصول اجرا و اصل جبران به عنوان اصلی ترمیمی و تصحیحی، در تمامی مراحل دستیابی به عدالت اجتماعی عمل خواهند کرد. برخی از این اصول مانند اصل تعلیق احساسات و برابری را، با توجه به همراهی دیگر اصول، در تمامی مراحل، «اصول زمینه‌ای» نام داده‌ایم و در پایان الگویی با پوشش مطلوب موضوعات مختلف جهت محاسبه و اقدام عادلانه، طراحی و عرضه شده است.
در بخشی از مقاله «در دفاع از عقلانیت نظریه ناظر آرمانی» نیز آمده است: نظریه ناظر آرمانی نظریه‌ای است که تبیینی گرایشی از امور اخلاقی دارد. طبق تقریرهای مختلف این نظریه برای تحلیل معنای قضایای اخلاقی، کسب معرفت اخلاقی و تبیین هستی‌شناختی اوصاف اخلاقی می‌توان به گرایش‌های ناظر آرمانی رجوع کرد. رودریک فرث شاخص‌ترین صورت‌بندی از این نظریه را ارائه داده است. او تقریری معناشناسانه از نظریه ناظر آرمانی ارائه می‌دهد و معتقد است عمده تلاش‌های فیلسوفان در باب تحلیل معنای خوبی با اشکال اساسی روبه‌رو است. فرث راه‌حل را رجوع به این نظریه مطلق‌گرای گرایشی می‌بیند. وی با برشمردن مؤلفه‌های محوری این نظریه و خصوصیات ناظر آرمانی می-کوشد راهکاری شهودی برای تحلیل معنای گزاره‌های اخلاقی فراهم کند. ویژگی‌هایی که فرث در مقاله خود به ناظر آرمانی نسبت می‌دهد متناسب با کارکرد معناشناسانه‌ای است که برای آن در نظر دارد.
همچنین می‌خوانیم: مؤلفه‌های اصلی و نیز خصوصیات ناظر آرمانی مورد نقد برخی فیلسوفان قرار گرفته است. در این مقاله ناظر آرمانی استعاره از عقل و گرایش‌های ناظر آرمانی همان گرایش‌های عقلانی در نظر گرفته شده است. بر مبنای همین پیش‌فرض با بررسی برخی نقدهای وارد شده به این نظریه کلیت تقریرهای معناشناسانه و معرفت‌شناسانه آن را عقلانی و قابل دفاع می‌یابیم. هرچند با اعمال برخی تغییرات در ویژگی‌های ناظر آرمانی می‌توان این نظریه را پذیرفتنی‌تر ساخت.
یادآور می‌شود فصلنامه علمی ـ پژوهشی «اخلاق پژوهی» به صاحب امتیازی پژوهشگاه قرآن و حدیث و سردبیری حجت الاسلام والمسلمین هادی صادقی از سوی پژوهشکده اخلاق و روان شناسی اسلامی منتشر می‌شود.
انتهای پیام
