تقدم زبان نهی بر امر، دین‌گریزی در میان مردم را به دنبال دارد

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری صاحب تفسیر مشکاة و مفسر قرآن، در نشست مجازی که امروز اول اسفندماه، با موضوع «امر به معروف و نهی از منکر» برگزار شد، اظهار کرد: در آیاتی از قرآن که امر به معروف و نهی از منکر در آن بیان شده است، امر به معروف بر نهی از منکر تقدم داشته است. زیرا خداوند ابتدا ما را به انجام معروف فرا می‌خواند، سپس از ارتكاب منكر نهی می‌فرماید. این امر حاكی از آن است كه تا زمانی كه دری را باز نكنیم، نباید دری دیگر را ببندیم. تا وقتی كه فضا را برای انجام اعمال نیكو مهیا نكنیم، نمی‌توانیم جلوی ارتكاب منكر را بگیریم. 

وی ادامه داد: بایستی ابتدا درِ معروف را به روی جامعه گشود و مردم را به كار خیر و نیک دعوت كرد، سپس راه منكر را مسدود كرد و مردم را از ارتكاب ناپسندی‌ها بازداشت. اگر زبان نهی بر زبان امر مقدم شود، دین‌گریزی و معروف‌ستیزی در میان مردم رواج می‌یابد و ارزش و جایگاه معروف از بین می‌رود. این روش صحیح تربیت است كه خداوند در ارتباط با بندگانش به كار می‌گیرد. سه شرط عمده در وجوب امر به معروف و نهی از منکر وجود دارد که اولین شرط آن شناخت صحیح معروف و منکر است. فلذا باتوجه به این نکته اگر انسان معروف و نهی اسلام را به صورت کامل فرا نگرفته باشد، در اجرای امر به معروف و نهی از منکر نمی‌تواند قدم بگذارد، بنابراین آمران بالمعروف و ناهیان از منکر  باید آگاه باشند. 

انصاری بیان کرد: دومین شرط این است که احتمال تاثیر در امر به معروف و نهی از منکر وجود داشته باشد، زیرا هدف این دو امر اصلاح فردی و اجتماعی است. بنابراین یکی از شرط‌های وجوب امر به معروف و نهی از منکر این است که انسان بداند این کاری که انجام می‌دهد، احتمال تاثیر بر روی افراد را دارد و این نکته قابل توجه است که اگر این وظایف دینی تاثیرگذاری نداشته باشد، عملی لغو و بیهوده است. سومین مؤلفه این است که کسی که امر به معروف و نهی از منکر انجام می‌دهد، نباید بخاطر این امر آسیب جدی به خودش وارد کند و باید در صحت و سلامت این کار را انجام دهد. 

صاحب تفسیر مشکاة گفت: سیدالشهدا(ع) با هدف امر به معروف و نهی از منکر قیام کردند و در این راه جان خود را از دست دادند زیرا می‌دانستند که اصلاح امت تنها با این امر انجام پذیر است. فلذا ماهم در این امر باید توجه داشته باشیم که تاثیرگذاری و صحت جان را حفظ کنیم و فقط در چنین شرایط خاصی از جان خود برای این کار استفاده کنیم. 

وی افزود: انسان‌ها ناگزیر باید با یکدیگر زندگی کنند و در زندگی اجتماعی نیز تعارض حقوق، منافع و همچنین تأثیر و تأثّر از یکدیگر امری طبیعی است. به بیان دیگر آدمی نمی‌تواند در جمع زندگی کند، اما رفتار دیگران در زندگی او تأثیرگذار نباشد. فلذا هر عمل ناپسندی اعم از بی‌قانونی، افراط، تفریط و هنجارشکنی، زندگی همه اعضای جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در زندگی اجتماعی، انسان‌ها نمی‌توانند تنها تصمیم بگیرند و تنها عمل کنند، بلکه هریک از رفتارهای آنان در سرنوشت جمعی اثر دارد. حال که چنین است، هیچ‌کس نمی‌تواند فارغ‌دلانه خود را از مشکلات اجتماعی بیرون بکشد و بدون دغدغه رفع آن‌ها در جامعه زندگی کند. این نکته از ریشه‌های اصلی و زیربنایی امر به معروف و نهی از منکر است. این واجب الهی حاکی از آن است که انسان‌ها در جامعه در قبال حاکمیت خوبی‌ها و پاکیزگی‌ها مسئولیت دارند و نمی‌توانند از کنار این امر مهم بی‌تفاوت و ساده بگذرند.