«پارشیو» و «آشتی‌کنان»؛ آیین‌های رمضانی همسو با سنت پیامبر(ص)
«پارشیو» و «آشتی‌کنان» دو آیین نمایشی ماه مبارک رمضان و مرسوم میان هم‌وطنانمان در استان کردستان بر دو اصل هم‌نشینی پای سفره سحر همراه با ادعیه، اذکار و تلاش برای تحکیم «مودت» میان خواهران و برادران مسلمان بر اساس موازین مورد تاکید رسول خدا(ص) اتکا دارد.
به گزارش ایکنا؛ رفتارمندی انسان‌های باورمند به آیین؛ بی‌هیچ تردیدی و به گواه اسناد تاریخ، ردپایی از ابتدای زیست بشر روی این جهان اثیری دارد.
پیش از نزول ادیان الهی، انسان باورمند به آیین؛ در ساحت طبیعت پیرامون که ارتزاق، معیشت و زندگی او را تأمین می‌کرد؛ تلاش می‌کرد تا به تقدیس مادرِ بخشنده زمین و آسمانی که بارانِ رحمتش تضمین‌کننده دوامِ حیات و بقای اوست بپردازد و پس از نزول و پذیرش ادیان الهی توسط مردم، همان رفتارهای آیینی شکل آموزه‌های دینی به خود گرفت.
هرچه ادیان، فرائض و شعائر خود را جزئی‌تر و بر مناسبت‌های مختلف «سور» و «سوگ» استوار کردند؛ به همان میزان، تعدد و تکثر رفتارهای آیینی مردمان دین‌دار نیز گسترش پیدا کرد. امروز با قدرت می‌توان گفت که آنچه در ساحت کُنش‌های آیینی و رفتار واره‌های نمایشی مردمان باورمند به آیین تجلی یافته و بروز و ظهور پیدا کرده است؛ بی‌هیچ تردیدی نخ تسبیحی است که فرهنگ، تمدن، دین و شعائر آیینی بر مدار آن استوار است.
ماهِ مبارک «رمضان» به عنوان بزرگترین ماه مذهبی مسلمانان که ماهِ نزولِ قرآن و برکات آن به عنوان کتاب آسمانی مسلمانان است؛ در میان مردمان فرهنگ‌مدار و باورمند به آیین ایرانیان تمدن‌ساز از جایگاه بسیار بالایی برخوردار است. برهمین نمط است که از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب کشورمان؛ در ساحت موزاییک رنگارنگ از تنوع اقلیم‌ها، گویش‌ها، پوشش‌ها، آداب، رسوم و سنت‌های مختلف ملی و مذهبی؛ اجرای فرائض مذهبی و آیین‌های نمایشی مرتبط با این ماه از جایگاه والایی برخوردار است.
دال مرکزی تمامی این آیین‌ها، آموزه‌های دین هدایتگر و مبین اسلام منبعث از کتاب آسمانی مسلمانان -قرآن کریم- است و از مراسم سحرگاهی تا افطار و همچنین مناسبت‌های تقویمی چون میلاد بابرکت کریم اهل‌بیت امام حسن(ع) تا شهادت مولای متقیان، حضرت علی(ع) را دربر می‌گیرد. سرانجام رسیدن به ایستگاه پایانی آن که یکی از بزرگترین اعیاد مسلمانان، همان عید فطر است فرجامی بر آغاز رفتارهای آیین‌مند مردمان باورمند به دین اسلام، شعائر و فرائض هدایتگر آن است.
بر همین اساس خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) همراه با ایام این ماهِ پرفیض، تلاش می‌کند تا در سلسله گزارش‌هایی به معرفی آیین‌های مردمان سرزمین‌مان در اقصی نقاط آن در حوزه رفتارهای آیینی و نمایشی مرتبط با ماه صیام بپردازد.
نخستین گزارش از این سلسله مباحث به معرفی آیین‌های «پارشیو» و «آشتی‌کنان» بازمی‌گردد که در ادامه از خاطرتان می‌گذرد.
«پارشیو»؛ آیین سحرگاهی با قدمتی بیش از هزار سال
مسلمانان روزه‌دار یکی از مهمترین دقایق و ساعات راز و نیاز، عبادت با خالق و ادای فرایض بندگی را لحظات سحرگاهی تا پیش از اذان و اقامه نماز صبح می‌دانند. در استان کردستان به ویژه شهرستان مهاباد یکی از آیین‌های نمایشی کهن مرسوم سحرگاهی روزه داران مسلمان که سابقه آن به بیش از هزار سال بازمی‌گردد مربوط به آیین «پارشیو» است. میان اهالی کردستان، «پارشیو» در گویش محلی به لحظات سحرگاهی ماه مبارک رمضان گفته می شود.
محمد هاشمی از کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی استان کردستان در کتاب «مردم شناسی و رفتار شناسی دیار کردستان» درباره آیین «پارشیو» آورده است: میان مردمان اهل سنت، نشستن بر سفره سحری که همراه با آداب و تشریفات خاصی است به‌ویژه برای کودکان و نوجوانان بسیار دل‌انگیز و روح‌نواز است.
یک ساعت قبل از اذان صبح از مساجد کردستان نوای «صلات» که شامل ادعیه، اذکار، صلوات و درود بر پیامبر اکرم(ص) است، شنیده می‌شود تا مومنان و روزه‌داران برای خوردن سحری و اقامه نماز صبح بیدار شوند. نان بربری، برساق و کولیره (نان‌های محلی) همراه با دوغ، عسل و روغن محلی در سحرهای ماه رمضان غذای غالب مردم این استان است.
«آشتی‌کنان»؛ آیینی در اجابت تایید رسول خدا بر اصل مودت
خوش‌رویی و رفتار همراه با ادب و احترام به عنوان یکی از مهمترین اصول توصیه‌شده و آموزه‌های دین هدایتگر و مبین اسلام، بی‌تردید یکی از اصلی‌ترین ارزش‌های رفتاری مسلمانان در کُنش‌های اجتماعی و آیینی آنها شناخته می‌شود.
یکی از دست آیین‌هایی که میان مسلمانان اهل تسنن به‌ویژه پیروان مذهب شافعی در استان کردستان، خاصه شهرستان سنندج در ماه مبارک رمضان در قالب رفتاری آیینی و نمایشی در حوزه نمایش‌های آیینی ماه صیام اجرا می‌شود آیین «آشتی‌کنان» است.
بنابر رسم کهن مردمان سنندج در استان کردستان آغاز اجرای این آیین از چند روز مانده به ماه مبارک رمضان توسط ریش‌سفیدان، معتمدان محل و یا بزرگان فامیل آغاز می‌شود و تا هفته نخست ماه مبارک رمضان ادامه دارد.
این امری محتمل است که میان مردم عادی در هر محله، یا میان افراد یک خانواده و یا یک طایفه بنا به دلایلی ناراحتی؛ دلگیری؛ کدورت و قهری ایجاد شده باشد. در همین راستا همان افراد بزرگ فامیل، ریش‌سفیدان و معتمدان با برپایی مراسم افطار آن خانواده‌ها را به جمع خود دعوت می‌کند و بعد از دعوت آنها به آشتی که مهمترین ثمره آن «مودت» است و مسلمانان آن را یکی از مهمترین آورده های ماه بابرکت صیام می‌دانند به ذکر صلوات، خواندن دعای مشترک و سخنرانی درباره ارج و قرب دوستی؛ توصیه اسلام به محبت و آنچه که در راستای فرمایشات رسول مهربانی‌ها حضرت محمد مصطفی(ص) درباره «مودت» میان مسلمانان به عنوان یکی از مهمترین اصول ارزشمند دین هدایتگر اسلام تأکید شده صحبت می‌شود.
در پایان و بعد از برطرف شدن کدورت‌ها، شاهد اقامه نماز میان تمامی اهل حاضر در آن محل و سپس حضور پای سفره افطار هستیم.
گزارش از امین خرمی
انتهای پیام
