سرمایه حاصل از پس‌انداز؛ مهم‌ترین پیش‌نیاز سرمایهگذاری در تولید
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه مهم‌ترین پیش‌نیاز سرمایهگذاری در تولید، سرمایه حاصل از پس‌انداز است، گفت: باید در کشور پس‌انداز صورت گیرد و توجه خود را به خطاهای سرمایهگذاری و انباشت پس‌انداز معطوف کنیم تا بتوان سرمایهگذاری کرد.
شهرام معینی، عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان در خصوص الزامات و اقتضائات سرمایهگذاری در تولید اظهار کرد: توضیح‌دادن و صحبت‌کردن در خصوص اقتصاد، پیچیدگی‌هایی دارد که آن را از تحلیل‌های ساده‌ای که برخی افراد بیان می‌کنند، متمایز می‌کند. یکی از مهم‌ترین خطاها در حوزه علم اقتصاد، خطای ترکیب است.
وی ادامه داد: فردی روستایی را در نظر بگیرید که قصد دارد در حوزه تولید سرمایهگذاری کند؛ او ۱۰۰ دام دارد و می‌خواهد یک دام دیگر هم از روشی غیر از زاد و ولد به این تعداد اضافه کند؛ پس مسلماً باید مبلغی از سود درآمد خود را به خرید دام جدید اختصاص دهد. حال اگر او فقط دو دام داشته باشد، تقریباً سرمایهگذاری برایش غیر ممکن می‌شود؛ زیرا ابتدا باید درآمد خود را که چندان زیاد هم نیست، صرف نیازهای ضروری زندگی کند؛ در نتیجه می‌توان گفت سرمایهگذاری بخشی از تولید است که آن را مصرف نمی‌کنیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان بیان کرد: بخشی از کل تولید یک کشور، شهر یا روستا به مصارف روزمره آن تعلق دارد که اگر مبلغی مازاد این مخارج باقی بماند، می‌توان آن را برای سرمایهگذاری صرف کرد و این نکته درباره همه کشورها صادق است، به‌طوری که باید از بخشی از مخارج خود صرف نظر کنند تا بتوانند مبلغی برای سرمایهگذاری در نظر بگیرند، مگر اینکه سرمایه‌ای از خارج از کشور وارد شود.
وی تصریح کرد: زمانی درآمد کشور حاصل فعالیت‌های تولید و صادرات نفت بود که بخشی از درآمد نفت را به واردات نیازمندی‌های کشور اختصاص می‌دادیم و مبلغ باقی‌مانده را صرف ساخت کارخانه‌ها، پتروشیمی و... می‌کردیم. در طول دهه گذشته، صادرات نفت به کشورهای خارجی و به تبع آن، درآمد این بخش نیز کاهش یافت و به این ترتیب، توان کشور برای سرمایهگذاری در بخش تولید کمتر شد. در حال حاضر باید بخشی از نیازهای غذا و داروی کشور را از راه واردات تأمین کنیم؛ علاوه بر آن، مواد اولیه بعضی از کارخانجات را در داخل کشور نداریم و آن‌ها را نیز باید از خارج از کشور تأمین کنیم.
معینی افزود: اکنون درآمد کشور ما در حدی است که بتوانیم نیازهای غذا و دارو، مواد اولیه بعضی از کارخانه‌ها و قطعات در حال استهلاک بعضی از ماشین‌آلات کارخانه‌ها را از راه واردات تأمین کنیم؛ بنابراین به نظر نمی‌رسد پس از صرف این هزینه‌ها پول مازادی باقی بماند تا برای سرمایهگذاری از آن بهره ببریم؛ درواقع لازمه سرمایهگذاری، سرمایه‌ای است که در حال حاضر وجود ندارد؛ زیرا تولید به حدی کاهش یافته که فقط کفاف مصارف را می‌دهد؛ بنابراین الزام اصلی سرمایهگذاری وجود سرمایه است؛ باید در کشور پس‌انداز صورت گیرد تا بتوان سرمایهگذاری کرد؛ ولی وقتی تولید تا این حد منقبض شده است، نمی‌توانیم پس‌انداز کنیم و در نتیجه توان سرمایهگذاری هم نداریم.
وی با بیان اینکه دو منبع سود صنایع و رانت منابع برای سرمایهگذاری در هر کشور وجود دارد، گفت: سود صنایع به معنای مازاد درآمدی است که به سرمایهگذاری و سپس گسترش مشاغل منجر می‌شود. رانت منابع نیز به این معناست که اگر کشوری از منابع نفت، گاز، مس، اورانیوم و... بهره‌مند باشد، می‌تواند از فروش آن‌ها در راستای سرمایهگذاری بهره ببرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان ادامه داد: برای نمونه، شرکت فولاد مبارکه هنوز هم یکی از کارخانه‌ها و شرکت‌های سودآور در کشور ماست که بخشی از سود شرکت را بین سهام‌داران تقسیم و بخشی را برای راه‌اندازی بخش‌های جدید سرمایهگذاری می‌کند و سپس آن بخش را به سهام‌داران اختصاص می‌دهد یا خطوط تولید دیگری راه‌اندازی می‌کند؛ حتی میزان سود این شرکت باعث شده است که مسئولان آن به فکر انتقال خطوط آب باشند. در مقابل، شرکت‌ها یا کارخانجاتی هستند که سودی نمی‌کنند و حتی ضرر می‌کنند و دیگر سودی وجود ندارد که به سرمایهگذاری اختصاص دهند. این کارخانه‌ها و شرکت‌ها در حال حاضر سرمایه‌گذاری‌هایی دارند؛ ولی فقط در حد جبران استهلاک آن‌هاست، حتی بعضی از خطوط تولید آن‌ها تا حدی قدیمی و مستهلک است و دیگر نباید کار کند و در حال فعالیت بدون هیچ سودی هستند.
وی اظهار کرد: در طول سه یا چهار سال گذشته، به تبع بهبود وضعیت صادرات و فروش نفت در کشور، وضعیت سرمایهگذاری نیز بهبود یافت. در مجموع باید این نکته را بدانیم که مهم‌ترین نیاز، مهم‌ترین الزام و مهم‌ترین پیش‌نیاز سرمایهگذاری در تولید، سرمایه حاصل از پس‌انداز است؛ پس‌انداز نیز فقط از دو روش سود صنایع و رانت منابع امکان‌پذیر است، مگر اینکه کشوری بتواند سرمایه‌گذاری‌های خارجی را جذب کند؛ برای نمونه کشور چین با احداث صنایع فراوان سودآور، پس‌اندازهای بسیار زیاد و سرمایهگذاری حاصل از سود این صنایع، وضعیت اقتصادی خود را ارتقا داده است. در مجموع، وقتی تولید تا حدی منقبض شود و کاهش یابد که سود چندانی نصیب تولیدکننده نشود تا آن را پس‌انداز کند، نمی‌توان انتظار سرمایهگذاری داشت.
معینی گفت: بسیاری از کشورهای جهان توان سرمایهگذاری در بخش تولید خود را ندارند. در سال‌های اخیر، نام کشورهایی مانند چین، هند، عربستان و ترکیه را بیشتر از دیگر کشورها شنیده‌ایم که سرمایهگذاری زیادی داشته‌اند و اقتصادشان رشد یافته؛ سرمایهگذاری در هر کدام از این کشورها به علت خاصی در حال افزایش است؛ برای نمونه بخش عمده‌ای از درآمد کشور ترکیه غیر از صنایع، سودآوری زیادی که دارد، ناشی از گردشگری و استقراض منابع است.
وی با بیان اینکه سخن‌‌گفتن از موانع و چالش‌های موجود در مسیر سرمایهگذاری در کشور، مبحثی خطاست، افزود: برخی گمان می‌کنند سرمایه‌های زیادی در کشور داریم؛ ولی بر سر راه تولیدکننده موانعی وجود دارد که مانع از سرمایهگذاری او شده است. این سخنان به حدی تکرار شده که همه آن‌ها را پذیرفته‌اند، در صورتی که ۲۰ سال پیش اصلاً چنین مباحثی شنیده نمی‌شد و اگر کسی پول در اختیار داشت، سرمایهگذاری می‌کرد و مانعی هم وجود نداشت.
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان تأکید کرد: البته این امکان وجود دارد که سرمایهگذاری را منحرف کنیم، به‌طوری که سرمایهگذاری در بخش یا حوزه خاصی بسیار سودبخش باشد؛ ولی با قیمت‌گذاری‌های دستوری، سرمایه‌گذاران را از آن حوزه فراری دهیم تا به حوزه دیگری رو بیاورند که کاری اشتباه است؛ اما در حال حاضر چنین چیزی مانع از سرمایهگذاری نیست. با توجه به بافت و زمینه‌ای که در آن قرار گرفته‌ایم، باید توجه خود را به خطاهای سرمایهگذاری و انباشت پس‌انداز معطوف کنیم.
زهراسادات مرتضوی
انتهای پیام
