بافت تاریخی؛ مناسب‌ترین مکان برای استقرار موزه‌ها
مسئول بافت تاریخی شهر اصفهان با بیان اینکه موزه‌ها نگهبانان معنا و حامل حافظه تاریخی و هویتی شهرها هستند، گفت: بافت تاریخی، مناسب‌ترین مکان برای استقرار این نهادهای معناساز است و تعدد موزه‌ها به غنای بافت تاریخی کمک و آن را به مکانی برای پیاده‌روی، پرسه‌زنی و تجربه تاریخی تبدیل می‌کند.
به گزارش ایکنا و به نقل از روابط عمومی سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان، محمدعلی ایزدخواستی، مدیرعامل این سازمان به‌مناسبت روز جهانی موزه‌ها، بر ظرفیت بافت تاریخی اصفهان برای استقرار موزه‌های موضوعی و محلی تأکید کرد و افزود: یکی از نقاطی که می‌تواند محل قرارگیری موزه‌ها در نظام شهرسازی باشد، بافت‌های تاریخی است. این بافت‌ها به‌خودی خود نقش موزه‌ای زنده را در شهر ایفا می‌کند. در شهری که در حال تغییر و تحول است، عناصر ارزشمندی در بافت‌های تاریخی وجود دارد که به‌مثابه اجزای حافظه تاریخی کالبد شهر باید از آن‌ها حفاظت شود.
وی ادامه داد: بناهایی نظیر خانه‌ها، عمارت‌ها و مکان‌هایی که روایت تاریخی دارند، جاهایی که در آن‌ها تصمیم‌های مهمی گرفته شده یا افراد تأثیرگذاری زیسته‌اند و امروزه دیگر کارکرد گذشته خود را ندارند، بسیار مناسب‌اند که در قالب کاربری موزه بازتعریف شوند. این تعدد موزه‌ها به غنای بافت تاریخی کمک و آن را به مکانی برای پیاده‌روی، پرسه‌زنی و تجربه تاریخی تبدیل می‌کند. موزه‌ها می‌توانند نقش مکملی در کنار سایر عناصر تاریخی ایفا کنند و نگینی در دل بافت تاریخی باشند.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان با اشاره به ماهیت معنایی موزه‌ها در شهرها بیان کرد: موزه‌ها نگاهبانان معنا در شهرها هستند و جایگاه نگهداری از حافظه تاریخی و هویتی شهر را برعهده دارند. آن‌ها نقطه‌های جغرافیایی‌اند که معنا و حافظه تاریخی را از گذشته‌های دور و نزدیک استخراج و محافظت می‌کنند و در معرض خوانش مخاطبان قرار می‌دهند. هر بار که انسانی با شیئی در موزه مواجه می‌شود، خوانشی جدید از آن پیدا می‌کند.
موزه به‌مثابه لغت‌نامه
وی اضافه کرد: شهرهایی که صاحب موزه‌های تخصصی متعدد هستند، نظام معنایی پویاتری دارند. در این شهرها معنا بهتر نگهداری و عرضه می‌شود. موزه‌ها همچون لغت‌نامه‌ای هستند که برای هر واژه معانی گوناگون ارائه می‌دهند؛ مثلاً موزه پست نحوه ارتباط انسان‌ها را روایت می‌کند یا موزه سکه بازتابی از مناسبات اقتصادی و تاریخی شهر است؛ بنابراین هر موزه، معنایی را بازخوانی و تثبیت می‌کند.
ایزدخواستی با تأکید بر ضرورت مردمی‌بودن موزه‌ها گفت: موزه نباید صرفاً به نهادهای حاکمیتی مانند میراث فرهنگی وابسته باشد. هر فرد، نهاد یا بخش می‌تواند صاحب یک موزه باشد. موزه‌های کوچک و تخصصی نیز همان‌قدر اهمیت دارند که موزه‌های بزرگ. این موزه‌های کوچک همانند کلماتی هستند که جمله‌ای بزرگ را در شهر می‌سازند. نظام معنایی شهر برآمده از همین مجموعه‌های به ظاهر کوچک، اما پرمفهوم است.
وی ادامه داد: موزه عرضه‌کننده معناست و این ویژگی باعث می‌شود که جایگاهی کلیدی در میان دیگر نظام‌های معنایی شهر داشته باشد. برخلاف دیگر نظام‌های معنایی که ممکن است درک آن‌ها نیازمند تخصص یا واسطه‌گری باشد، موزه مستقیماً معنا را در معرض دید عمومی قرار می‌دهد. مواجهه با شیء در موزه، درواقع مواجهه با معنای نهفته در بطن تاریخ شهر است.
موزه؛ محل تلاقی قصه‌های شهر
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان موزه‌ها را محل تلاقی و پیوند شهروندان، گردشگران و پژوهشگران با قصه‌های شهر دانست و اظهار کرد: هر موزه از منظری خاص به روایت قصه‌های شهر می‌پردازد. اگر شبکه‌ای درست و معنادار از موزه‌ها در شهری شکل بگیرد، می‌تواند برای شهروندان نیز نقش مکانی تکرارشونده و پاتوق‌گونه ایفا کند و مکانی برای گردهمایی‌های فرهنگی و هنری و نیز بازخوانی مستمر خاطره و تاریخ شهری باشد.
وی افزود: این اتفاق در بسیاری از نقاط دنیا رخ داده است؛ به‌ویژه در محله‌هایی که موزه‌ها به نقطه‌ای برای اجتماع محلی تبدیل شده‌اند. حسن بزرگ این نوع موزه‌ها در آن است که شیء در آن‌ها فقط یک‌بار دیده نمی‌شود، بلکه نظامی از خوانش‌های مکرر درباره آن شکل می‌گیرد که لایه‌های تازه‌ای از معنا را برای مخاطبان باز می‌کند.
ایزدخواستی در بخش دیگری از سخنانش به نقش تربیتی و آموزشی موزه‌ها پرداخت و گفت: یکی از کارکردهای روزمره و بسیار مهم موزه‌ها، بازدیدهای گروهی مدارس از آن‌هاست. این مواجهه کودکان و نوجوانان با اشیا و روایت‌های تاریخی، قوه خیال آنان را گسترش می‌دهد و قدرت تخیل، پایه‌ساز آینده کودکان است. کودکانی که تخیل نمی‌کنند، آینده‌ای هم نخواهند داشت.
موزه و تربیت نسلی آینده‌ساز
وی تصریح کرد: در نقطه جغرافیایی مشخصی از شهر، موزه می‌تواند بستری برای توسعه قوه خیال باشد. هرچه موزه‌های یک شهر بیشتر و متنوع‌تر باشد، فرصت‌های بیشتری برای تربیت نسلی آینده‌ساز فراهم می‌شود. این کارکرد موزه‌ها نقشی کلیدی در ساخت شخصیت شهروندان فردای ما دارد.
به گفته مسئول بافت تاریخی شهر اصفهان، موزه نه صرفاً مکانی برای نمایش اشیای تاریخی، بلکه بستری برای شکل‌گیری، بازخوانی و بازآفرینی معنا در کالبد شهر معرفی می‌شود. بافت تاریخی، مناسب‌ترین مکان برای استقرار این نهادهای معناساز است و موزه‌ها اگر به‌درستی در دل محله‌ها و در پیوند با روایت‌های مردمی جان بگیرند، می‌توانند به حافظه زنده، زبان گویا و نیروی پیشران توسعه فرهنگی شهری تبدیل شوند.
انتهای پیام
