مفهوم اتحاد مقدس و مؤلفه‌های آن

به گزارش ایکنا و به نقل از روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، در یادداشتی به قلم زهرا ابراهیمی، کارشناس اخلاق دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان آمده است: «در تبیین مفهوم اتحاد مقدس که رهبر معظم انقلاب در سخنرانی اخیر خویش به آن اشاره کردند، باید سراغ مبانی آن رفت تا فهم بهتری رقم بخورد. درک حقیقت اتحاد مقدس بدون نظر به مبانی فکری و عقیدتی آن، این اصطلاح را در حد یک واژه تنزل می‌دهد و معنایی جز همبستگی و وحدت صرف نخواهد داشت.

فلسفه تمسک به اخلاق در نگاه اسلام، رسیدن به قرب الهی‌ست. در حقیقت برای همه انسان‌ها هدفی غایی و مشترک تعریف شده تا افراد با قدم‌گذاشتن در آن مسیر، سعادت خویش را تأمین کنند؛ بنابراین لازم است تا هر فعل و کنش و رفتاری از مؤمن منطبق بر این هدف تنظیم شود. با این نگاه، اتحاد صرفاً همبستگی سیاسی و اجتماعی نیست؛ بلکه انتخابی‌ست که انسان را به کمال وجودی سوق می‌دهد. مبتنی بر همین نگاه غایت‌شناسانه، اتحاد مقدس حول منافع مشترک سیاسی، اقتصادی و اجتماعی شکل نمی‌گیرد؛ بلکه بر محوریت توحید بنا می‌شود.

تفرقه و اختلاف میان مردم در حب نفس ریشه دارد، حال آنکه متحدبودن و یکی‌شدن محصول فنای فی الله و گذشتن از منیت‌هاست. با توجه به این امر، اتحاد مقدس معنایی جز ذبح خواسته‌های فردی در برابر اراده الهی ندارد.

قرآن می‌فرماید: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا؛ و همگی به ریسمان خدا (قرآن و اسلام و هرگونه وسیله وحدت) چنگ بزنید و پراکنده نشوید.» (سوره آل‌عمران، آیه ۱۰۳)

آنچه اتحاد مقدس را رقم می‌زند، تربیت نفس است و آنچه رهبر معظم انقلاب بر آن تأکید دارند، پرورش فضائل اخلاقی همچون عدالت، ایثار، اخلاص و دوری از رذائلی همچون حسادت، کبر و خودخواهی‌ست؛ چراکه همواره در بزنگاه‌های تاریخی و سیاسی، اتحاد مقدس مردم با این قبیل از فضائل تقویت و با رذائلی که ذکر شد، تضعیف شده است.

در روایتی از امام صادق(ع) آمده است: «المُؤمنُ أخو المؤمنِ، عَینُهُ ودَلیلُهُ، لا یَخونُهُ، ولا یَظْلِمُهُ، ولا یَغُشُّهُ، ولا یَعِدُهُ عِدَةً فیَخْلِفَهُ؛ مؤمن برادر مؤمن است، چشم او و راهنمای اوست، به او خیانت نمی‌کند، به او ستم نمی‌کند، کلاه سرش نمی‌گذارد و به او وعده‌ای نمی‌دهد که به آن عمل نکند.» (الکافی: ۲/ ۳/ ۱۶۶)

این دسته روایت‌ها برادری، یکی‌بودن و وحدت میان مؤمنین را مستلزم مسئولیت‌پذیری می‌داند؛ چراکه بنیان اصلی اتحاد، پذیرش مسئولیت در قبال یکدیگر است. توجه به این مؤلفه‌ها در فعالیت‌های سیاسی می‌تواند اتحاد مقدس را نتیجه دهد.

از دیگر مؤلفه‌های اتحاد مقدس، فهم عمیق دینی‌ست. وحدت می‌تواند حول احساس و عواطف یک ملت شکل بگیرد؛ اما چنین وحدتی به همان سرعتی که پدید می‌آید، از بین می‌رود؛ حال‌آنکه وحدتی که مبتنی بر فهم و بصیرت دینی باشد، رنگ تفرقه نخواهد دید.

یکی دیگر از مصادیق اتحاد مقدس، رقابت‌های معنادار است. در سایه اتحاد مقدس، همکاری‌های دینی و معنوی شکل می‌گیرد؛ اما اگر جنس اتحاد، مقدس نباشد، از دل اجتماع و سیاست، رقابت‌های مادی و جاهطلبانه سر بر می‌آورد.

روایت زیبای پیامبر اسلام(ص) گویای این نوع رقابت سالم است: «مَثَلُ اَلْمُؤْمِنِ فِی تَوَادِّهِمْ وَ تَرَاحُمِهِمْ کَمَثَلِ اَلْجَسَدِ إِذَا اِشْتَكَى بَعْضُهُ تَدَاعَى سَائِرُهُ بِالسَّهَرِ وَ اَلْحُمَّى؛ مؤمنان در دوستی، عطوفت و مهرورزی نسبت به هم چونان یک پیکرند که هرگاه عضوی از آن به درد آید، دیگر اعضا را بی‌خوابی و تب فرامی‌گیرد.» (بحارالأنوار، ج ۵۸، ص ۱۵۰)

با نظر به آنچه گفته شد، مفهوم اتحاد مقدس چیزی فراتر از پیوندهای سیاسی و مادی‌ست. اتحاد مقدس پیوندی معنوی و سلوکی جمعی‌ست که در این پیوند، همه‌چیز حول عقربه حُبُّ فی اللّه والبُغْضُ فی اللّه (دوستی و دشمنی‌کردن به‌خاطر خداوند) می‌چرخد.»