کرامت انسان فراتر از عقاید است / خداوند روزی بنده‌اش را به شرط ایمان نمی‌دهد

فضل‌الله صلواتی، استاد سابق دانشگاه اصفهان در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، درباره کرامت انسانی از دیدگاه قرآن، اظهار کرد: منظور از کرامت انسانی این است که همواره به وجود انسان‌ها احترام گذاشته شود، همین که خداوند به انسان روح عطا کرده و او را آفریده، دلیل بر کرامت است. قرآن در آیه 70 سوره اسراء می‌فرماید «وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ......؛ و به راستى ما فرزندان آدم را گرامى داشتيم.» در واقع هر انسانی با هر شرایطی کرامت دارد و مسلمان یا غیر مسلمان بودن وی در این امر دخیل نیست.

وی افزود: امیرالمؤمنین(ع) نیز در نامه به مالک اشتر، ضمن تأکید بر احترام به انسان‌ها، می‌فرماید: «...إمّا أخٌ لَكَ في الدِّينِ، أو نَظيرٌ لَكَ في الخَلقِ...؛ مردم دو دسته‏‌اند، يا برادر دينى تو هستند و يا هم‌نوع تو.» هر انسانی باید مورد احترام و تکریم قرار گیرد، کافر یا مسلمان بودن مربوط به عقاید است و دلیل بر نادیده گرفتن انسانیت افراد نیست. برخی علما مثل مرحوم آیت‌الله منتظری هیچ فردی را ولو کافر باشد، نجس نمی‌دانند. افراد اگر مجرم یا ظالم باشند، باید مکافات عمل خود را ببینند، ولی اگر ظلمی مرتکب نشده‌اند و در عین حال با ما هم‌عقیده نیستند، نباید مورد طرد قرار گیرند.

این استاد سابق دانشگاه اصفهان بیان کرد: بر سردر خانقاه شیخ ابوالحسن خرقانی که در نزدیکی شاهرود واقع است، این جمله نقش بسته که «هرکه در این سرا درآید، نانش دهید و از ایمانش مپرسید. چه آن کس که به درگاه باری تعالی به جانی ارزد، البته بر خوان بوالحسن به نانی ارزد.»؛ وقتی خدا انسان را مورد لطف قرار داده است، ما نمی‌توانیم نان را از او دریغ کنیم. در واقع خدا روزی بنده‌اش را به شرط ایمان به وی نمی‌دهد و اگر بنده ایمان نداشته باشد، باز هم روزی‌اش می‌رسد. باید جلوی محارب و ظالمی که دشمن انسان‌ها باشد، گرفته شود و مورد طرد قرار گیرند.

صلواتی تصریح کرد: در برابر گناهکار فقط امر به معروف لازم است، آن هم در صورتی که مفید واقع شود، وظیفه داریم به او تذکر دهیم و اگر امکان هدایت وی وجود ندارد، لزومی برای این کار وجود ندارد. در قرآن برای رفتار با حیوانات و حتی گیاهان و محیط‌زیست دستوراتی آمده، ولی انسان فوق همه این‌هاست و تمام هستی در اختیارش قرار دارد.

وی گفت: کسی که مورد ظلم قرار گرفته است، فقط به همان اندازه‌ای که به او ظلم شده و نه بیشتر، می‌تواند از ظالم انتقام بگیرد. گران‌فروشی، احتکار، اختلاس و تحریم همه از مصادیق ظلم است و جلوی ظلم را باید گرفت. هر کس مرتکب این مصادیق شود، ظالم است و در برابر او به هر نحوی که شده، باید ایستاد. البته ظالم نیز کرامت انسانی دارد، ولی باید پاسخ اعمال ظالمانه خود را بدهد و محاکمه شود. صرف اینکه کسی اهانت کند یا فحش دهد یا مثلا نسبت به زندانی شدن یک خبرنگار یا روزنامه‌نگار اعتراض کند، حکم اعدام ندارد. حکم قصاص در قرآن فقط مخصوص قتل و محاربه است.