عرفان به مثابه راه رستگاری تنها در دین معنا می‌یابد

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، محمد فنایی‌اشکوری، استاد دانشگاه و عضو هئیت علمی مؤسسه پژوهشی امام خمینی(ره) در دومین نشست از سلسله نشست‌های «نیاز انسان به عرفان و بررسی عرفان‌ها» با عنوان «بررسی مدعیان عرفان» بیان کرد: یکی از دلایل نیاز به عرفان این است که در هر فرهنگی و یا هر جامعه‌ای که نگاه کنیم، عشق و علاقه به عرفان را می‌بینیم. نیاز به عرفان یک نیاز ذوقی صرف نیست بلکه نتیجه نیاز فطری به معرفت حبی خدا است و در آینده انسان‌ها بیشتر به دنبال عرفان خواهند رفت.

ابرمرد؛ سالک عارف است

 وی با بیان این‌که عرفان به معنای معرفت شهود خداست که از را طهارت و تهذیب نفس حاصل می‌شود، گفت: والتر ترنس استیس معتقد است، ابرمرد آینده یا انسانی عارف خواهد بود و یا در آینده اساسا ابرمردی وجود نخواهد داشت. بنابراین نباید این مسئله را دست کم گرفت و ناچیز شمرد.

وی با بیان این که عرفان حقیقی را باید از علم عرفان جدا دانست، گفت: علم عرفان را با مطالعه کتب عرفانی می‌‌توان به دست آورد ولی نمی توان با مطالعه و علوم کسبی به حقیقت عرفان رسید، یعنی این گونه نیست که با داشتن بهره هوشی بالا همان طور که ریاضیات، تاریخ، فلسفه و علوم تجربی دانسته می شود بتوان به حقیقت عرفان دست پیدا کرد.

عرفان راه رستگاری

این استاد دانشگاه گفت: با بیان این که برای رستگاری راهی جز دین نداریم، ادامه داد: وقتی که از راه تهذیب نفس و طهارت باطن طی طریق شود، سالک به رستگاری خواهد رسید، لهذا اگر عرفان چیزی غیر از دین باشد، این رستگاری محقق نمی‌شود. در واقع اگر قرار باشد عرفانی وجود داشته باشد، باید داخل در دین باشد.

وی تصریح کرد:  حقیقت عرفانی، امری دینی است که از داخل قرآن به دست آمده‌است و آنان که با عرفان مخالفت می‌کنند، یا با مدعیانی که افعال با افراط و تفریط انجام می‌دهند مخالف هستند و یا این‌که حقیقت عرفان برای آن‌ها به درستی تبیین نشده‌است. عرفان در واقع متوجه باطن است و مخالفان اصلی آن ظاهریان هستند و در رأس این‌ها وهابیان قرار دارند.

عرفان یعنی اسلام، ایمان و احسان

وی با اشاره به انواع مدل‌های عرفانی گفت: مدل های مختلفی برای عرفان مطرح شده است که اکثر آن ها سه وجهی هستند. به عنوان مثال در تعریف عرفان به اسلام، ایمان و احسان اشاره شده است که این تعریف ناظر به روایت و حدیثی است که جبرئیل گفته است. در این باره اسلام به مسلم گفته می شود، یعنی به کسی که شهادتین را بر زبان آورده و داخل در جمعیت مسلمین است و مومن و با ایمان به کسی گفته می شود که حقیقت اسلام را در قلب خود درک کرده باشد. احسان به آن گفته می شود که خدا را همیشه ناظر بر خود و همراه با خود ببیند و اگر خدا را ندید، بداند که خداوند ناظر بر اوست.

عرفان یعنی شریعت، طریقت و حقیقت

 این عضو هئیت علمی مؤسسه پژوهشی امام خمینی(ره) خاطرنشان کرد: در تقسیم بندی دیگر از شریعت، طریقت و حقیقت یاد می‌شود. شریعت یعنی ظاهر احکام و قوانین شرعی، به این صورت که ما قرآن را می‌خوانیم و با آن ارتباط برقرار می‌کنیم. این خواندن و درک کردن نیازی به طی طریق و سلوک ندارد.

وی ادامه داد: طریقت ناظر بر معرفت حاصل از عبودیت است. یعنی سالک در این حالت از تفرقه به جمعیت خاطر می‌رسد و در عبادت خود دیگر دچار پراکندگی وجود نیست و همه وجود وی متوجه خداست و دل در اختیار خدا دارد و حقیقت اشاره به رسیدن به معرفت و نتایج معرفت دارد.

عرفان یعنی معرفت، محبت، اطاعت

وی در آخر در رابطه با تعریف خود از عرفان اظهار کرد: من قائل به تعریف عرفان مبتنی بر معرفت، محبت، اطاعت هستم. معرفت همان‌طور که مبرز است، اساس عرفان است. کسی که به خداوند معرفت پیدا کرد محبت به حق می یابد و کسی که محبت حق در دلش راه یافت به گناه نمی افتد و یک سره اطاعت خالق می کند.