شرح حال نام‌آوران شهرضا؛
مروری بر زندگی حکیم محمدرضا قمشه‌ای؛ معروف به حکیم صهبا
گروه اندیشه: یکی از بارزترین ویژگی‌های هر سرزمینی، برخورداری آن منطقه از بزرگان علم، هنر و ادب است؛ دانش پروری، ویژگی مردمان ایران می باشد؛ در این میان شهرضا از جمله شهرهایی است که از گذشته به داشتن دانشمدان و هنرمندان شهرت دارد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) از اصفهان، شهرستان شهرضا در جنوب استان اصفهان واقع شده است، بسیاری این شهرستان را به سفال های رنگین، فرش و گلیم الوان و محصول انار می شناسند، اما حقیقت این است که مهم‌ترین ویژگی این شهرستان، دانشمندان بزرگ و نامدار آن می باشدکه هر یک در جای خود و در زمانه خود، سبب دگرگونی‌های بسیاری در زمینه‌های مختلف دانش شده اند.
سخن گفتن از همه این بزرگان در این مقال نمی‌گنجد؛ یکی از رجال نامی شهرضا، فیلسوف نامی، حکیم صمدانی، عارف واصل و شاعر،«حکیم محمد رضا قمشه‌ای» معروف به «حکیم صهبا» است که در سال ۱۲۳۴قمری برابر با ۱۲۴۱ هجری شمسی در شهرضا بدنیا آمد و پدرش ابوالقاسم نام داشت.
سلسله دانشمندان شهرضا، به دوران حکیم صهبا محدود نمی شود، قبل از او نیز در این شهر، دانشمندان بزرگی زیسته‌اند. وی مقدمات علوم را در همین شهر فرا گرفت و سپس برای تکمیل معلومات به اصفهان رفت. محمدرضا قمشه‌ای در اصفهان، در محضر حاج ملامحمد جعفر لاهیجی و میرزا حسن نوری و آقا سید رضی لاهیجی فلسفه، حکمت و عرفان را فرا گرفت و پس از آن در اصفهان به تدریس کتب عرفانی پرداخت.
تاریخ نگاران نوشته‌اند، وی مردی به تمام معنی وارسته و عارف مشرب و با خلوت، تنهایی مأنوس و از جمع گریزان بود. آورده‌اند که وی در جوانی ثروتمند بود اما در خشکسالی ۱۲۸۸هجری شمسی، تمام دارایی منقول و غیرمنقول خود را صرف نیازمندان کرد و از آن پس، تا پایان عمر درویشانه زیست.
حکیم قمشه‌ای، در زمان اوج شهرت آقا علی حکیم مدرس زنوزی و میرزا ابوالحسن جلوه به تهران می رود و با آن که مشرب اصلی وی صدرایی بود، کتب بوعلی را تدریس می‌کند و بازار میرزای جلوه را که تخصصش در فلسفه بود، شکست؛ به طوری که اینگونه معروف شد، «با آمدن آقا محمد رضا قمشه‌ای، جلوه از جلوه افتاد.» وی که با ملاهادی سبزواری معاصر بود، در مدرسۀ صدر به تدریس حکمت و عرفان، به ویژه کتب محی الدین عربی و شرح آن ها پرداخت.
میرزا ابوالفضل کلانتری، میرزا جهانگیرخان قشقائی، میرزا سید حسین قمی، ملا حیدرخان نهاوندی، میرزا عبدالله ریاضی، میرزا هاشم اشکوری، میرزا علی محمد اصفهانی، حاج ملاعلی حکیم الهی سمنانی، صفای اصفهانی، شیخ محمد فانی، شیخ علی نوری، میرزا علی اکبر یزدی مدرس و شیخ محمود بروجردی از جمله شاگردانی بودند که در محضر حکیم قمشه‌ای به آموختن دانش پرداختند و همگی بر شاگردی وی افتخار می‌کردند.
از آثار وی می توان به «الاسفارالاربعهٔ و تحقیق‌ها»، «حاشیه اسفار ملاصدرا»، «حاشیه بر شرح تمهیدالقواعد صائن الدین ترکه»، «حاشیه بر شرح القیصری لفصوص الحکم»، «الخلافهٔ الکبری»، «رسالهٔ فی موضوع العلم»، «رساله‌ای در فرق بین اسماء الذات و الصفات»، و «دیوان شعر»، نام برد.
حکیم قمشه‌ای در سال ۱۳۰۶ هجری قمری در تهران از دنیا رفت و در شهر ری و در قبرستان مشهور به ابن بابویه، نزدیک مزار حاجی آخوند محلاتی به خاک سپرده شد.
یادداشت از عباس صادقی/ خبرنگار ایکنا در شهرضا
سخن گفتن از همه این بزرگان در این مقال نمی‌گنجد؛ یکی از رجال نامی شهرضا، فیلسوف نامی، حکیم صمدانی، عارف واصل و شاعر،«حکیم محمد رضا قمشه‌ای» معروف به «حکیم صهبا» است که در سال ۱۲۳۴قمری برابر با ۱۲۴۱ هجری شمسی در شهرضا بدنیا آمد و پدرش ابوالقاسم نام داشت.
سلسله دانشمندان شهرضا، به دوران حکیم صهبا محدود نمی شود، قبل از او نیز در این شهر، دانشمندان بزرگی زیسته‌اند. وی مقدمات علوم را در همین شهر فرا گرفت و سپس برای تکمیل معلومات به اصفهان رفت. محمدرضا قمشه‌ای در اصفهان، در محضر حاج ملامحمد جعفر لاهیجی و میرزا حسن نوری و آقا سید رضی لاهیجی فلسفه، حکمت و عرفان را فرا گرفت و پس از آن در اصفهان به تدریس کتب عرفانی پرداخت.
تاریخ نگاران نوشته‌اند، وی مردی به تمام معنی وارسته و عارف مشرب و با خلوت، تنهایی مأنوس و از جمع گریزان بود. آورده‌اند که وی در جوانی ثروتمند بود اما در خشکسالی ۱۲۸۸هجری شمسی، تمام دارایی منقول و غیرمنقول خود را صرف نیازمندان کرد و از آن پس، تا پایان عمر درویشانه زیست.
حکیم قمشه‌ای، در زمان اوج شهرت آقا علی حکیم مدرس زنوزی و میرزا ابوالحسن جلوه به تهران می رود و با آن که مشرب اصلی وی صدرایی بود، کتب بوعلی را تدریس می‌کند و بازار میرزای جلوه را که تخصصش در فلسفه بود، شکست؛ به طوری که اینگونه معروف شد، «با آمدن آقا محمد رضا قمشه‌ای، جلوه از جلوه افتاد.» وی که با ملاهادی سبزواری معاصر بود، در مدرسۀ صدر به تدریس حکمت و عرفان، به ویژه کتب محی الدین عربی و شرح آن ها پرداخت.
میرزا ابوالفضل کلانتری، میرزا جهانگیرخان قشقائی، میرزا سید حسین قمی، ملا حیدرخان نهاوندی، میرزا عبدالله ریاضی، میرزا هاشم اشکوری، میرزا علی محمد اصفهانی، حاج ملاعلی حکیم الهی سمنانی، صفای اصفهانی، شیخ محمد فانی، شیخ علی نوری، میرزا علی اکبر یزدی مدرس و شیخ محمود بروجردی از جمله شاگردانی بودند که در محضر حکیم قمشه‌ای به آموختن دانش پرداختند و همگی بر شاگردی وی افتخار می‌کردند.
از آثار وی می توان به «الاسفارالاربعهٔ و تحقیق‌ها»، «حاشیه اسفار ملاصدرا»، «حاشیه بر شرح تمهیدالقواعد صائن الدین ترکه»، «حاشیه بر شرح القیصری لفصوص الحکم»، «الخلافهٔ الکبری»، «رسالهٔ فی موضوع العلم»، «رساله‌ای در فرق بین اسماء الذات و الصفات»، و «دیوان شعر»، نام برد.
حکیم قمشه‌ای در سال ۱۳۰۶ هجری قمری در تهران از دنیا رفت و در شهر ری و در قبرستان مشهور به ابن بابویه، نزدیک مزار حاجی آخوند محلاتی به خاک سپرده شد.
یادداشت از عباس صادقی/ خبرنگار ایکنا در شهرضا
