آیت‌الله مبلغی:
رویکرد روبنایی در فقه اجتماع غلبه دارد
گروه حوزه‌های علمیه ــ رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس گفت: متأسفانه ما تا به حال فقه را به سمت رفتارهای مربوط به مناسبات قرار گرفته در لایه‌های زیرین اجتماعی نبرده‌ایم بلکه تمرکز ما بیشتر معطوف به رو بنیان‌ها بوده است.
به گزارش ایکنا به نقل از روابط عمومی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس، آیت‌الله احمد مبلغی، عضو خبرگان رهبری در نشست «ارائه و بررسی سرفصل‌های فقه منزلت اجتماعی» با اشاره به اینکه منزلت اجتماعی یکی از موضوعات فقه الاجتماع است گفت: در هر فقه تخصصی، لازم است در مرحله قبل از ورود به مباحث آن، افزون بر روش‌شناسی، سرفصل شناسی نیز صورت بگیرد. وی ادامه داد: این نشست با این هدف برگزار شده تا سرفصل‌های فقه منزلت اجتماعی ارائه و سطح اتقان، انسجام و ادبیات آن‌ها مورد بررسی قرار بگیرد.
عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به ویژگی‌های سرفصل‌های تهیه و تنظیم شده برای فقه منزلت اجتماعی، گفت: یکی از این ویژگی‌ها، فراهم‌آوری زمینه علمی برای بردن فقه به سمت لایه‌های زیرین روابط اجتماعی و فرایندهای آن با محوریت دو منزلت انتسابی و اکتسابی است.
آیت الله مبلغی در توضیح این فایده، گفت: آنچه اکنون در فقه‌های تخصصی اجتماعی دیگر همچون فقه اقتصاد جریان دارد، پرداختن فقه به مسائل روبنيان اجتماعی با ماهیت‌های مختلف اقتصادی و غیراقتصادی است؛ در حالی که فقه الاجتماع به رفتارهایی می‌پردازد که پیرامون موضوعات تشکیل دهنده زیرساخت‌های مناسبات اجتماعی شکل می‌پذیرند.
وی افزود: این دسته از موضوعات اجتماعی، مناسباتی را پدید می‌آورند که برحسب ادبیات دینی جریان آن‌ها مشمول سنن الهی اجتماعی است؛ سننی که جریان آن‌ها قطعی است و فعل و انفعالات مناسبات اجتماعی ذیل آن‌ها انجام می‌گیرد.
عضو مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: متأسفانه ما تا به حال فقه را به سمت رفتارهای مربوط به مناسبات قرار گرفته در لایه‌های زیرین اجتماعی نبرده‌ایم، بلکه تمرکز ما بیشتر معطوف به رو بنیان‌ها بوده است و به همین جهت است که گاه نسخه‌هایی که می‌پیچیم بدون آنکه خود بخواهیم یا بدانیم خلاف سنن اجتماعی الهی است گویا یک نسخه پیچی برخلاف مسیر سیل صورت می‌پذیرد.
وی گفت: فقه الاجتماع از یک طرف مسبوق به علم الاجتماع است و از طرف دیگر سابق بر فقه‌های اجتماعی دیگر است. البته برخی از فقهای عظام با تیزبینی و زیرکی خاص، مناسبات اجتماعی را خوب می‌فهمند، ولی این حرکت به شکل روتین، جامع و کامل در حوزه‌های فقه ما جا نیفتاده و حرکت حوزوی و فقه‌های ما بیشتر به سمت شاخه‌ها رفته‌اند.
وی گفت موضوعات و افعالی که پیرامون آن‌ها در فقه الاجتماع، بررسی صورت می‌گیرد عمدتاً دارای ماهیت فرآیندی هستند و نه ماهیت انقطاعی.
وی افزود: مقصود از ماهیت فرایندی، ماهیتی است که یک موضوع به دلیل قرار داشتن در یک فرایند اجتماعی در دو وضعیت تأثیرگذاری بر آن فرایند و تأثیرپذیری از آن قرار دارد از این جهت ماهیت آن به صورت منقطع از فرآیند شکل نمی‌گیرد و معرفت ماهیت آن در چارچوب توجه به جایگاه آن در فرایند قابل دسترسی است.
آیت الله مبلغی ادامه داد: به تعبیر دیگر ما رویدادی را در میان رویدادهای متوالیه و متتابعه (که فرآیندی را تشکیل می‌دهند) می‌خواهیم ماهیت‌شناسی و موضوع‌شناسی کنیم به همین جهت موضوعات فقه الاجتماع عمدتاً موضوعات دارای ماهیت فرایندی هستند.
وی گفت: جایگاه منزلت اجتماعی در رویدادهایی است که در پی هم می‌آیند و در هم تأثیر و تأثر می‌گذارند، و تحت سنت‌های الهی جریان پیدا می‌کنند. از این جهت مراجعه به تخصص لازم است و گرنه ماهیت فرایندی موضوعات اجتماعی در فقه الاجتماع به دست نمی‌آید.
وی در پایان به ۱۲ فصل برای منزلت انتسابی و ۸ فصل برای منزلت اکتسابی پرداخت و آن‌ها را توضیح داد.
انتهای پیام
