شوکت و قدرت ظاهری مستکبران مانع نابودی آنان نیست / مفاهیم محوری سوره دخان

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور، صاحب تفسیر همگام با وحی، امروز، ششم اردیبهشت‌ماه در اولین جلسه تفسیر سوره مبارکه دخان با بیان اینکه این سوره به اتفاق دانشمندان علوم قرآنی، مکی است، یعنی قبل از هجرت نازل شده، گفت: در مکه 86 سوره نازل شده است و سوره دخان براساس ترتیب نزول شصت‌و چهارمین سوره محسوب می‌شود.

وی با بیان اینکه بنده جدولی را براساس روایات در مورد ترتیب نزول سوره‌ها تحقیق کرده‌ام، افزود: در جدول مذکور، 10 روایت آن مسند و 5 روایت آن غیرمسند است، همچنین در طول تاریخ چند جریان علمی مانند الازهر، بزرگانی مانند نویسنده تفسیر خازن و آیت‌الله معرفت براساس روایات، جدولی از ترتیب نزول آماده کرده‌اند که 4 مورد و در مجموع 19 جدول به عنوان مقیاس برای ترتیب سور می‌شود.

مدیر حوزه‌های علمیه خواهران تصریح کرد: سوره دخان در 17 روایت از این 19 روایت به عنوان 64 مین سوره در ترتیب نزول شناخته می‌شود؛ گرچه روایتی هم مبنی بر 62 مین سوره وجود دارد، ولی بنده معتقدم که جایگاه سوره به عنوان 64مین سوره، ترتیب نزول دقیق‌تر است.

صاحب تفسیر همگام با وحی با اشاره به اینکه ترتیب فعلی قرآنی که در دست ما هست، براساس ترتیب نزول نیست، اظهار کرد: در این ترتیب فعلی، چون سوره حمد عدل قرآن دانسته شده، ابتدا آمده و سپس سوره‌های بزرگ‌تر انتخاب شده تا به چینش فعلی رسیده است.

وی بیان کرد: ما همه ملتزم هستیم که قرآن را به همین نحو تنظیم کنیم، زیرا امام علی(ع)، بعد از اینکه قرآن از سوی عثمان جمع و تنظیم شد، آن را دیدند و فرمودند از این به بعد کسی دست به این کتاب نزند و تحولی در آن ایجاد نکند و ما هم بر این اساس عمل می‌کنیم.

بهجت‌پور اضافه کرد: سوره دخان در مصحف فعلی بعد از سوره زخرف و قبل از سوره جاثیه آمده است و 59 آیه دارد؛ بد نیست عرض شود که شماره‌گذاری آیات سوره‌ها در زمان پیامبر اتفاق نیفتاده است؛ بعد از حیات پیامبر، قاریان آیات را براساس هجاها و توقف‌هایی که از پیامبر شنیده بودند، شماره‌گذاری کردند و گاهی هم اختلاف پیدا کردند و این اختلاف الان هم هست.

وی افزود: مصحف رسمی فعلی، براساس شمارش کوفی است، زیرا وقتی امام علی(ع) کوفه را مرکز حکومت قرار دادند، 750 صحابی هم با ایشان به این شهر آمدند و این شهر اعتبار علمی یافت و نقطه‌گذاری و اعراب‌گذاری و ... از سوی دانشمندان کوفه که غالباً شیعه بودند، انجام شد.

بهجت‌پور با اشاره به هدف و مقصود این سوره افزود: حذر دادن مشرکین مکی از مخالفت با پیامبر و سرکشی در برابر آیات الهی، هدف اصلی این سوره بوده است. این کار از سه طریق انجام شده؛ یکی استفاده از مضامین هشداردهنده، دیگری بیان عبرت‌های فرعونیان و بنی اسرائیل و سوم مقایسه حال مشرکین در قیامت با کسانی که اهل تقوا هستند.

وی با اشاره به نظم این سوره تصریح کرد: این 59 آیه به نحو مناسبی مقصود سوره را تأمین کرده است؛ این سوره در مورد قیامت، توحید، پیامبر و عبرت‌های تاریخی سخن گفته، ولی اینکه این موارد با چه نظمی کنار هم قرار گرفته است، نکته‌ای است که باید در مطالعه قرآن مورد توجه قرار گیرد.

مدیر حوزه خواهران اضافه کرد: همه قرآن برای رساندن ما به سعادت نازل شده و کسانی که بخواهند از شقاوت رها شوند، قرآن ذکر برای آنان و هدی للناس است؛ این هدایت در 114 قسمت تقسیم شده و هر کدام یک غرض دارد و ترکیب 114 سوره تضمین‌دهنده سعادت انسان است.

بهجت‌پور اضافه کرد: قرآن در آیات اول تا نهم این سوره جایگاه قرآن و انتساب آن به رحمت الهی را بیان و از واکنش نادرست مشرکین در برابر این کتاب تأسف می‌خورد. در این آیات، بحث شب قدر هم بیان می‌شود.

وی افزود: بخش دوم سوره تأمین خاطر پیامبر(ص) در مورد عذاب مجرمین تهمت‌زننده و تضمین نجات متقین است که این کار از آیه 10 تا 33 انجام شده است. سقوط فرعون هم به عنوان مهمترین نمونه در آن بیان می‌شود، زیرا وقتی بنی اسرائیل به علت سلطه فرعون در پست‌ترین وضع اجتماعی بودند، حضرت موسی(ع) این قوم ضعیف را رشد داد و دستگاه جبروتی فرعون را زمین زد.

وی ادامه داد: خداوند می‌خواهد تأکید کند که اگر بنا باشد حق حمایت شود و باطل نابود، شوکت و قدرت او تعیین‌کننده نیست و در نهایت خدا قوم و حاکم سرکش و مستبد را سرکوب می‌کند.

صاحب تفسیر همگام با وحی تصریح کرد: از آیه 34 تا 57، با یک چالش بزرگ روبرو هستیم؛ مشرکین و متقین نسبت به عذاب قطعی در حیات دیگر باید اطمینان خاطر بیابند؛ این چالش آن است که مشرکین رستاخیز را قبول ندارند، ولی در این آیات ادعای مشرکین یعنی نبود رستاخیز را رد کرده تا مسئله عذاب را تثبیت و حجت را بر همه تمام کند.

وی ادامه داد: در دو آیه انتهایی هم به کل هدف سوره اشاره می‌شود؛ یعنی این مطالب بیان شد تا به مشرکین متذکر شده و حجت بر آنان تمام شود تا در قیامت مدعی ندانستن نشوند و نگویند هشداری نشنیدیم و به پیامبر هم اطمینان خاطر بدهد که وعده عذاب برای مشرکین قطعی است.