اثرگذاری اندیشه‌های علامه طباطبایی در نظریه‌پردازی اسلامی - ایرانی

به گزارش خبرنگار ایکنا، همایش «اندیشه‌های فقهی و حقوقی علامه طباطبایی» صبح امروز دوشنبه 26 آبان‌ماه با حضور حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبایی؛ آیت‌الله سیدمصطفی محقق‌داماد، عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی؛ محمد حسین بیات، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی؛ کاووس روحی‌برندق، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس؛ سجاد افشار، عضو هیئت علمی گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی؛ علی عابدی رنانی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و تعدادی از اساتید دانشگاه به صورت وبیناری برگزار شد. در ادامه متن صحبت‌های حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبایی، را می‌خوانید؛

یاد اندیشه‌های بلند و گرانقدر این فیلسوف دوره معاصر در حوزه تفکرات گوناگون فلسفی را گرامی می‌دارم. همچنین حضور اساتید و دانش‌پژوهان گرامی از حوزه و دانشگاه گرامی داشته می‌شود که در این جمع حضور پیدا کردند. برای دانشگاه علامه طباطبایی باعث افتخار است که میزبان این همایش برای یک مفسر بزرگ قرآن کریم باشد. این دانشگاه نیز به همین نام مزین است و امیدواریم تلاش محققان، اساتید و دانشجویان ما گامی در مسیر دستیابی به لایه‌های عمیق اندیشه‌های علامه طباطبایی باشد.

لازم است از همکاران عزیز در دانشکده الهیات و معارف اسلامی، که جدیدالتأسیس اما بسیار فعال است، تشکر کنم که مقدمات برگزاری این همایش را فراهم کردند. همچنین از اساتید حاضر به ویژه آیت‌الله محقق داماد تشکر می‌کنم. معتقدم در اندیشه‌های علامه طباطبایی نکاتی وجود دارد که می‌تواند به دانشمندان علوم انسانی کمک کند تا به هدف علامه یعنی تلفیق علم انسانی و دانش تجربی دست پیدا کنند. وی از متفکرانی است که برخلاف متفکران دوران خود معتقد بود که از روش‌های عقلایی محض و روش‌های علمی می‌توان برای شناخت واقعیت و قواعد جاری در عالم هستی بهره گرفت.

راهی که علامه در اندیشه دینی باز کرد

امروزه تفسیری از اندیشه‌های وی ارائه می‌شود. به بیان صریح ایشان، خداوند بخش زیادی از آیات خود را در طبیعت جاری کرده است، لذا تمام آیات خداوند را می‌توان در درون طبیعت دید و به همین دلیل به هر وسیله‌ای بتوانیم به فهم قواعد جاری در طبیعت برسیم و به هرگونه که بتوانیم آیات خداوند و شیوه‌های ظهور و بروز این آیات را در جهان انسانی و جهان طبیعی یعنی دنیا جاندار و بی‌جان درک کنیم، به گونه‌ای که به علم الهی یعنی عقلانیتی که خداوند در جهان خلقت جاری کرده است، دست پیدا کرده‌ایم.

حضرت آیت‌الله جوادی‌عاملی معتقدند همین که بتوانیم به تفسیر و تحلیل درستی در این زمینه برسیم به معنای دستیابی ما به علم الهی است. این راه را علامه در اندیشه دینی باز کرد؛ لذا می‌توانیم با روش‌های عقلایی و علمی به قواعد جاری خلقت خداوند دست پیدا کنیم که این همان علم الهی است. اگر به رهنمودهای فقهی نیز تأکید کنیم به انسان کامل‌تری دست پیدا خواهیم کرد.

نگاه عقلایی علامه و برداشت‌های نواندیشانه فقهی

در دانشگاه علامه به دنبال این هستیم که به مرکز نظریه‌پردازی بومی تبدیل شویم و در این راستا اندیشه‌های علامه طباطبایی می‌تواند بسیار راهگشا باشد. برداشت‌های فقهی ایشان و نگرش‌هایی که به حقوق دارند کمتر مورد مداقه قرار گرفته است. به نظر می‌رسد شاید نگاه عقلایی علامه طباطبایی بتواند گشایش‌های متعدد و برداشت‌های نواندیشانه‌ای در زمینه فقه و حقوق به ما بدهد.

چنانکه شاگرد ایشان مرحوم شهید مطهری بیان می‌‌کند که برای فهم اندیشه‌های اسلامی هم نیاز به فقه و هم علوم جدید داریم؛ لذا هر علمی که به ما در حل مسائل جامعه اسلامی کمک کند، گونه‌ای از دانش‌های اسلامی است که باید از آن استفاده کنیم. امیدوارم بتوانیم با بهره‌گیری از مبانی نواندیشانه وی افکار خلاق، عقلایی و راهگشای علامه طباطبایی گام بلندتری برای اندیشه‌پردازی اسلامی و ایرانی در دانشگاه علامه طباطبایی برداریم.