حج تصویرگر جامعه اسلامی متمدنانه است + فیلم

سید بلال وهبی، پژوهشگر قرآنی لبنان در گفت‌و‌گو با ایکنا به مناسبت ایام حج و عید قربان اظهار کرد: «خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: وَأَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یأْتُوكَ رِجَالًا وَعَلَى كُلِّ ضَامِرٍ یأْتِینَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ لِیشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ، مردم را دعوت عمومی به حج كن تا پیاده و سواره بر مركب‌های لاغر از هر راه دور(به سوی خانه خدا) بیایند تا شاهد منافع گوناگون خویش (در این برنامه حیاتبخش) باشند»(آیه 22  و 23 سوره حج)، حج آیینی است که از مهم‌ترین عبادات اسلام شمرده می‌شود و رکنی از ارکان اسلام است. ارکان اسلام نماز، روزه، حج، زکات و رکن پنجم هم ولایت خدا، رسول او و کسانی است که به خدا ایمان آوردند.

وی افزود: از آنجایی که حج عبادت محسوب می‌شود، شأن آن نیز نظیر دیگر عبادات است و خداوند متعال برای کسی که استطاعت حج را داشته باشد آن را واجب کرده تا از منافع مادی و معنوی حج بهره ببرد.

وهبی تصریح کرد: همه می‌دانیم که دستورات الهی در امر و نهی، مصلحت انسان را در نظر می‌گیرد و یا نفعی را به او می‌رساند و یا آسیب و زیانی را از او دفع می‌کند، اگر این مصلحت ضروری باشد، خداوند متعال آن را برای مؤمن واجب می‌کند و اگر ضرورتی نداشته باشد، از انجام آن بی نیاز می‌شود.

وی گفت: بنابراین سود و منفعت انسانی علت نخست برای هر کدام از قوانین الهی است، پس هر آنچه در آن نفعی برای انسان باشد خداوند به آن امر می‌کند؛ خواه این منافع مادی یا معنوی و یا نفع دنیوی یا اخروی باشد، مهم این است که منفعت‌هایی دارد و انسان باید با التزام به احکام شرعی این منافع را برای خود جلب کند .

سید بلال وهبی ادامه داد: حج عبادتی است که همه آن منافع را دارد. همان طور که در آیه مذکور ملاحظه کردید خداوند متعال می‌فرماید «تا شاهد منافع گوناگون حج باشند». منافع جسمی، مادی، دنیوی و اخروی در کنار هم است. در واقع اگر بخواهیم به همه این منافع بپردازیم نیاز به وقت زیادی است تا منافع کلی و جزئی این موسم عبادی و با شکوه حج را درک کنیم.

وهبی بیان کرد: همین کافی است که بگوییم، حج جامع همه عبادات از جمله نماز، صدقه، زکات، قربانی کردن، صبر و مجاهدت و رهایی از هوای نفس و شهوات و رهایی از همه دنیاست و بنابراین همه عبادات اعم از نماز، روزه، و زکات که به انسان نفع می‌رساند و موجب تهذیب نفس انسانی می‌شود، حج دربرگیرنده همه این عبادات است و می‌تواند به انسان همه این منافع را ببخشد.

وی گفت: در اینجا به سه تأثیر و قدرت مهم حج اشاره می‌کنم؛ قدرت اول این است که حج قدرت عجیبی در احیای هویت و اصول اسلامی دارد، زیرا حجاج مهمان خدا هستند و از راه‎های دور و نزدیک می‌آیند، آنان ذات و هویت خود را با تمرکز بر محوریت خداوند آماده می‎کنند تا در زندگی از خودمحوری و هوا و هوس و پیروی از غرایز دور باشند؛ اراده آن‌ها اراده خدا شود و میل و اراده آنان همان چیزی شود که خدا می‌خواهد.

این عالم لبنانی ادامه داد: وقتی زائر خانه خدا در ابتدای ورود به مکه برای طواف می‌رود، به اعتبار اینکه از خارج از مکه آمده است، مُحرم می‎شود؛ احرام یعنی دست کشیدن از هر آنچه غیر خدا و این که حاجی با تمام وجود آن چه را که خدا می‌خواهد، بپذیرد و انجام دهد. بدون شک این یعنی هیچ ارزش، اعتبار و الگویی خارج از ارزش‎هایی که خداوند برای انسان می‌خواهد، وجود ندارد.

وهبی تأکید کرد: حج شامل همه ارزش‎ها از جمله عبادت خدا، خلوص در برابر خدا، صداقت، طهارت مادی و معنوی، فداکاری، صبر و ثبات، نیکوکاری، احساس کردن نیازهای مسلمانان، همدلی و وحدت است.

پژوهشگر قرآنی لبنان اظهار کرد: حج همچنین قدرت تمدنی بالایی دارد زیرا حج نمونه متمدنانه از جامعه انسانی و اسلامی را به تصویر می کشد؛ سازمان دهندگان امور حج در این قضیه نقش مهمی دارند؛ زیرا جامعه انسانی امروز نیاز به ارائه یک نمونه متمدنانه، الهی، اسلامی و ربانی از حج دارد که می‌تواند کرامت، شرافت و عزت انسانی را به او بازگرداند.

وی گفت: حج در واقع پرکردن شکاف‌هایی است که تعدد فرهنگ‌ها موجب ایجاد آن شده است؛ ما می‌دانیم که مسلمانان در فرهنگ، عادات و رسوم متعدد هستند؛ اگرچه ارزش‌های اسلامی وجه مشترک همه آنهاست اما هر کدام از ملت‌های اسلامی عادات و رسوم خاص خود را دارند.

وهبی تأکید کرد: این عادات، رسوم و سنت‌ها اگر مستدل باشند، یعنی از دین استنباط شده باشند، هیچ مشکلی در خصوص آنها نیست، وقتی که در حج همه مسلمانان فارغ از مذهب خود با آزادی در برابر دیگران تمام شعائر خود را انجام می‌دهند و این یعنی حج پیروان یک مذهب را به پیروان دیگر مذاهب می‌شناساند و بدین ترتیب با تعامل بین مسلمانان در ایام حج، رابطه محکمی بین آنها ایجاد می‌شود که رابطه برادری است؛ زیرا این گونه نیست که در این جمع عده‌ای مشرک و عده‌ای مؤمن باشند؛ بلکه همگی مسلمان هستند.

وی در پایان یادآور شد: باید بدانیم که دشمنان اسلام بین پیروان یک مذهب با مذهب دیگر فرقی قائل نمی‌شوند. آنها با کل اسلام مشکل دارند و دشمنی آنها با همه مسلمانان است. شاید گاهی طرفی را علیه طرف دیگر کمک کنند تا موجب کشتار و درگیری بین مسلمانان شوند، اما اگر این حقیقت را درک و رابطه بین خودمان را تقویت کنیم و شعائر و عبادات خود را در کنار یکدیگر با آزادی انجام دهیم یعنی در همین ایام حج رابطه اسلامی و برادرانه را بین خود تقویت کرده‌ایم آن زمان است که با ایجاد وحدت اسلامی هیچ کسی قدرت و جرأت مقابله با مسلمانان را ندارد.