«پسماند‌اها»؛ هدف جدید BJP برای تفرقه بین مسلمانان

به گزارش ایکنا به نقل از TRT، روز 16 اکتبر، جمعیتی با عمامه‌های زعفرانی پرتعداد ساعت‌ها قبل از برگزاری کنفرانسی در شهر لکهنؤ در شمال هند تجمع کردند. بسیاری از آنها که رداهای زعفرانی نیز به تن داشتند، فریاد زدند «بهارات ماتا کی جی، پیروزی با سرزمین مادری است» که نشان جنگیدن در حزب راست افراطی هندو در هند بود.

جالب اینجاست که اکثریت شعاردهندگان مسلمانان بودند که از زمان به قدرت رسیدن حزب ملی گرای هندو بهاراتیا جاناتا (BJP) از سال 2014، تحت فشار زیادی قرار داشتند.

این کنفرانس برای روشنفکران گروه پسماند‌اها(Pasmandas)  که به معنای «پشت مانده» یا «عقب مانده» است برگزار شد که تعداد آنها حدود 80 تا 85 درصد در میان تقریباً 200 میلیون مسلمان هندی تخمین زده می‌شود. به طور کلی، مسلمانان 15 درصد از جمعیت 1.4 میلیاردی هند را تشکیل می‌دهند.

ایدئولوژی هندوتوا - ایدئولوژی اصلی حزب حاکم BJP  - اقلیت مذهبی اصلی، مسلمانان را به عنوان مخالفان اجتماعی اصلی معرفی کرده است. با این حال، زمانی که نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی اخیراً از همکارانش خواست تا برای اطمینان از توانمندی اقتصادی و اجتماعی، به سوی پسماندها دست دراز کنند، هم منتقدان و هم هواداران هندوتوا شگفت‌زده شدند.

پسماند‌اها برای صحبت در مورد وضعیت اسفناک خود برای BJP مردد بودند. روزی که نخست وزیر از کلمه پسمانده استفاده و از درماندگی آنها صحبت کرد، همه چیز تغییر کرد. عاطف رشید، رئیس گروه پسماند‌اها طرفدار BJP، به TRT World گفت که احساسات مثبت در میان پسماند‌اها نسبت به مودی قابل توجه است.

BJP در تلاش است تا پسماند‌اها را از طریق انتصابات بلندپایه جذب کند، مانند وزیر امور اقلیت‌ها در اوتارپرادش (UP)، ایالتی با بیشترین جمعیت مسلمان در کشور. یکی دیگر از اعضای این جامعه از کشمیر برای مجلس اعلا هند نامزد شد. بسیاری از پسماند‌اها به مناصب عالی دولت منصوب می‌شوند.

رشید می‌گوید: من به عنوان اولین نایب رئیس کمیسیون اقلیت ملی انتخاب شدم این برای اولین بار بود که یک پسماند‌ا به این مقام می‌رسید.

با این حال، وی نهادهای تصمیم‌گیری بالاتر BJP  را مسئول این دانست که چرا مسلمانان - چه رسد به پاسمانداها - تقریباً هرگز برای رقابت در انتخابات استانی یا ملی انتخاب نمی‌شوند.

پسماند‌اها چه کسانی هستند؟

یک بحث قدیمی هندی‌ها این است که آیا یکی از قدیمی‌ترین لایه‌های اجتماعی جهان، یعنی نظام کاست هندو، (طبقه‌بندی اجتماعی آئین هندو ) بر مسلمانان شبه قاره تأثیر می‌گذارد یا خیر.

این سیستم دارای پنج کاست اصلی و هزاران کاست فرعی است که برهمن‌ها (کشیشان) در رأس و دالیت‌ها (نجس‌ها) در پایین سلسله مراتب قرار دارند. در حال حاضر قرار دادن افراد به عنوان نجس در هند رسماً ممنوع است.

محمد ریاض، استادیار دانشگاه عالیه (Aliah University) در هند، استدلال می‌کند که نظام کاست به قدری «در درون آسیای جنوبی ریشه دوانده است» که مسلمانان موفق به فرار از آن نشده‌اند و می‌افزاید: سلسله مراتب اجتماعی وجود دارد که مسلمان را از ازدواج با یک گروه اجتماعی دیگر در این کشور باز می‌دارد و این بیشتر یک شکاف طبقاتی است.

این تقسیم‌بندی به طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شود. در رأس مسلمانان طبقه بالا یا اشرفی‌ها قرار دارند که ادعا می‌کنند تبار عرب دارند یا در میانه عجلف‌ها (Ajlaf) قرار دارند که تحت یک گروهبندی اداری موسوم به OBC (طبقات عقب مانده دیگر) دسته‌بندی می‌شوند یا ارذل‌ها (Arzal) که دالیت محسوب می‌شوند در پایین سلسله مراتب قرار می‌گیرند. 

عجلف‌ها و ارذل‌ها با هم پسماند‌اها را تشکیل می‌دهند.

ریاض پیشنهاد کرد که «قدرت‌مندی اقتصادی» در کنار طبقات کاست عقب مانده هندو، پسماندها را وادار کرده است تا سهمی از کیک (امکانات و ثروت) مطالبه کنند که مدت‌ها توسط اشرف از آن بهره‌‌مند شده‌اند.

ریاض می‌افزاید: یکی از [هدف‌ها] کنترل برخی از مساجد، به‌ویژه در بیهار و اوتارپرداش حضور زیاد پسماند‌اها است.

دالیزه‌ کردن مسلمانان

پسماند‌اها مدتهاست که احساسات ضد اشرفی  را در خود پرورش داده اند و شکایات آنها هرگز توسط احزاب سیاسی سکولار پذیرفته نشد. در عوض، مودی اولین رهبر بزرگی است که در زمان‌های اخیر تضاد اجتماعی را در جامعه مسلمان هند شناسایی کرده است.

پروفسور خالد انیس انصاری، دانشیار جامعه‌شناسی در دانشگاه عظیم پرمجی (Azim Premji University) و یکی از کارشناسان برجسته در این زمینه، استدلال می‌کند که علاقه مودی به مسلمانان پسماند‌ا چیز جدیدی نیست.

انصاری به TRT World می گوید: به عنوان وزیر ارشد ایالت گجرات، او حدود چهل و پنج دقیقه در ماه رمضان (ژوئیه تا آگوست) در سال 2013 صبورانه به گروهی از فعالان پاسماندا از UP گوش داده بود.

انصاری می‌گوید که جنجال یکی از رهبران BJP به نام نوپور شارما (توهین به پیامبر اسلام(ص) در یک برنامه تلویزیونی) ممکن است برنامه‌های مودی را برای طرح موضوع پسماند‌اها و منزوی کردن نخبگان مسلمان یعنی اشرف‌ها، تسهیل کرده باشد. شارما، از رهبران BJP متهم به هتک حرمت پیامبر اسلام (ص) است که باعث واکنش دیپلماتیک کشورهای غرب آسیا علیه هند شد.

این شکست نشان داد که نخبگان مسلمان طبقه بالای جامعه با منشأ تبارشناسی و پیوندهای فرهنگی قوی در غرب آسیا ممکن است برای BJP نقش غارتگری داشته باشند. بنابراین، طرح یارکشی BJP  (برای جذب پسماند‌اها) به سرعت انجام شد. در واقع این حزب تصمیم گرفت که نه از بالا، بلکه از پایین از طریق دالیت‌ها، OBC ها و قبیله‌ها وارد مسئله مسلمانان شود.

ثانیاً، راشتریه سویم سیوک سنگه ـ (RSS) سازمان شبه‌نظامی هندو ـ که سرچشمه ایدئولوژیک طیف راستگرای اجتماعی و سیاسی هندو، از جمله BJP است، نسبت به تغییر بافت جامعه هند بسیار بیشتر اطمینان دارد.

آن‌طور که ام‌اس گلوالکار(MS Golwalkar)، استاد ایدئولوژی RSS  تفسیر کرده (BJP) دیگر توسط مسلمانان تهدید نمی‌شود و یک مکانیسم اجتماعی ـ سیاسی ـ فرهنگی جدید را هدف قرار می‌دهد.

انصاری می‌گوید: هندوها اکنون یک رهبر معنوی قوی ـ مانند سایر ادیان سازمان یافته ـ که در انتخابات مورد آزمایش قرار گرفته است، و بنابراین رهبران ارشد RSS نشان داده‌اند که آنها مایلند علیه یک سیستم کاست سلسله مراتبی کار کنند تا کل جامعه را بر سر یک احیاگر متحد کند. این خط هندو، نشان‌دهنده عصر جدید هندویسم است.

امتیاز دادن به پسماند‌اها و تفرقه بین مسلمانان 

هندوتوا با قوانین قوی ضد مذهبی که توسط سازمان‌های اجتماعی غیرقانونی و شبکه اجتماعی عظیم RSS پشتیبانی می‌شود، مطمئن است که مسلمانان پسماند‌ا را در دهه آینده در خود ادغام کند. این فلسفه مرکزی هندوتوا را برای ادغام همه چیز از طریق «یک مدل اقتصادی بومی» به نام «اومانیسم یکپارچه» که توسط ایده‌پرداز دیگری به نام دیندایال اوپادهیایا(Deendayal Upadhyaya) توضیح داده شده است، اجرا می‌شود.

با این همه، ادغام اقتصادی مسلمانان فقیرتر تعریف دیگری هم دارد.

ریاض تصریح می‌کند: با رشد اقتصادی کاست‌های تحت ستم هندو، جامعه نیز به «دالیت‌های جدید» برای تمیز کردن توالت‌ها و فاضلاب‌ها نیاز دارد. «دالیت کردن» فقیرترین مسلمانان برای ادغام آنها تحت نظام جدید هندوها ضروری است.

علی انور، نماینده سابق مجلس و یکی از صداهای کلیدی سیاسی در میان پسماند‌اها، از سال 1998 ریاست بزرگترین گروه پسماند‌اها در سراسر هند به نام پسماندا مسلم مهاز (Pasmanda Muslim Mahaz)  را بر عهده داشته است.

انور گفت که زمان‌بندی BJP برای افزایش شکاف اشرف و پسماندا کاملاً انتخاباتی است زیرا مسلمانان در حدود یک پنجم از 543 حوزه انتخابیه پارلمانی 20 درصد رأی دارند.

انور به TRT World می‌گوید: قطب‌بندی هندو و مسلمانان BJP را به قدرت رساند. حالا BJP در بین مسلمانان تفرقه می‌اندازند تا هیچ یک از طرفین مخالف BJP نتواند از رأی گیری اقلیت تلفیقی استفاده کند. اما این روش کار نخواهد کرد. خانه‌ها، مغازه‌ها و مدارس پسماند‌اها به ادعای غیرقانونی ساخت‌وساز با بولدوزر تخریب می‌شوند و به دلایلی که برایشان ناشناخته نیست، لینچ (محاکمه خودسرانه) می‌شوند.

انور می‌افزاید: اما BJP این جسارت را دارد که استدلال کند که این به نفع مسلمانان محروم است.

برنامه‌های گسترش BJP در بین مسلمانان 

با این حال، انور می‌گوید که از دو جهت همچنان مشتاق گوش دادن به BJP است. اول اینکه پسماند‌اها نباید «از نظر سیاسی، قانونی، اجتماعی مورد آزار و اذیت قرار گیرند» و دیگری سهمیه دادن در مؤسسات دانشگاهی و حرفه‌ای برای مسلمانان دالیت است.

کِی لاکسمن (K Laxman)، از مسئولان BJP گفت که ارائه رزرو(سهمیه) یکی از اهداف آنها است. عنصر کلیدی جامعه و سیاست هند تضمین پذیرش در موسسات دانشگاهی و تسهیل مشاغل برای جوامع محروم برای ریشه کنی فقر است.

لاکسمن که تا حدی راهبرد BJP را در قبال پسماند‌اها هدایت می‌کند، معتقد است که وظیفه آنها تضمین ارائه خدمات تحت حمایت دولت است.

لاکسمن به TRT World گفت: در بسیاری از ایالت‌ها، مسلمانان پسماند‌ا تحت پوشش OBC طبقه‌بندی می‌شوند (و) با این حال این نخبگان (اشرف‌ها) هستند که از مزایای آن بهره می‌برند. ما از سیاست رزرو برای مسلمانان فقیر که توسط نخست وزیر ارائه شده حمایت می‌کنیم.

بیش از 5000 مؤسسه آموزشی در هند 50 درصد سهمیه برای اقلیت‌ها، عمدتاً مسلمان، رزرو دارند. BJP اکنون خواهان رزرو پسماند‌اها در مؤسساتی است که شامل دانشگاه‌های برتر مسلمانان مانند علیگر است.

لاکسمن با انکار اینکه طرح رفاهی پسمانده برای به دست آوردن آرای مسلمانان طراحی شده است، سؤالی پرمعنا می‌پرسد: اگر پسماند‌اها که به مدت 75 سال توسط دیگران (احزاب غیر BJP) مورد استثمار قرار گرفته‌اند، نگرانی‌های خود را به ما می‌گویند و ما به آنها گوش می‌دهیم، چرا باید این کار به انتخابات مرتبط یا سیاست تفرقه‌انگیز محسوب بشود؟

با این حال، کارشناسان نظرسنجی، طرح پسماندها را با منافع انتخاباتی BJP در انتخابات ملی پارلمانی 2024 مرتبط می‌کنند.

BJP و متحدانش به طور کامل بر دو ایالت هند بیهار و اوتارپرادش تسلط و 85 درصد از کرسی‌ها را به خود اختصاص دادند. با این حال، تحولات سیاسی اخیر حکایت از کاهش حمایت دارد. اگر BJP بتواند رای جمعی مسلمانان را مختل کند، همانطور که انور تاکید کرد، انتظار می‌رود که حزب BJP در سال 2024 به پیروزی برسد.

وی ادامه داد: در حال حاضر، 99 درصد از مسلمانان به BJP رأی نمی‌دهند. من معتقدم که طرح پسماندها حزب نتایج مثبتی به همراه خواهد داشت.

با این حال، حرکت BJP برای همسویی با مسلمانان پسماند مخالف دیگری نیز دارد.  اعضای ملی گرای هندو که طرح BJP را در رسانه‌های اجتماعی رد کرده‌اند.

پروفسور هاری اوم (Hari Om)، یک فعال ملی‌گرای محبوب هندو از جامو و کشمیر، علناً طرح پسماندBJP  و تشکیل یک کمیسیون مرکزی برای بررسی وضعیت رزرو مسلمانان و مسیحیان دالیت را به چالش کشید.

با این حال لاکسمن می‌گوید که کمیسیون به همه طرف‌ها گوش خواهد داد.

پروفسور انصاری خاطرنشان می‌کند که دو استراتژی برای درگیری و هدف قرار دادن پسماند‌اها ممکن است به طور همزمان کار کنند. او می‌گوید: در یک سطح، BJP  به دوگانه‌سازی هندو-مسلمان نیاز دارد تا اکثریت هندو را تقویت کنند و بنابراین هدف قرار دادن مسلمانان ادامه خواهد یافت.

در سطحی دیگر، گسترش ارتباط با مسلمانان برای جبران آرای از دست رفته به دلیل ده سال ضدیت با قدرت و همچنین ادغام فرهنگی آنها با ایده ناسیونالیسم هندو در دراز مدت ادامه خواهد یافت.

باید دید واکنش مسلمانان هند به وضعیت در حال تحول چیست.

ترجمه از محمدحسن گودرزی