به گزارش خبرنگار ایکنا، آئین رونمایی و نقد کتاب «بخور نخور» شامل خاطرات شهدا در رعایت بیتالمال با حضور محمد حسنزاده؛ نویسنده اثر، مهدی محمدخانی؛ مدیر انتشارات روایت فتح و علیالله سلیمی؛ نویسنده و منتقد ادبی به میزبانی خبرگزاری ایکنا برگزار شد.
در ابتدای این نشست مهدی محمدخانی، مدیر انتشارات روایت فتح، ضمن تقدیر از عوامل برگزاری نشست و با اشاره به اینکه کتاب «بخور نخور» به همت انتشارات روایت فتح، بهمن 1401 به جمع کتابهای حوزه نشر اضافه شده، گفت: انتشارات روایت فتح بیش از 25 سال سابقه کار دارد و فعالیتهایش طی این مدت، همه در حوزه دفاع مقدس و انقلاب اسلامی است. البته این اواخر در حوزه شهدای مقاومت هم فعالیتهایی داشته و کتابهای مدافعان حرم را هم به جمع کتابهای انتشارات اضافه شده است.
مدیر انتشارات روایت فتح ضمن اشاره به کتاب «بخور نخور»، اظهار کرد: سال 97 صحبتهایی در نشر درباره موضوع بیتالمال مطرح بود و توجه ویژهای به آن داشتیم. در همان ایام محمد حسنزاده-نویسنده کتاب بخور نخور- طرح کتابی با این موضوع و سوژه به ما ارائه دادند -که مورد تایید انتشارات قرار گرفت. در فاصله این سه چهار سال هم فعالیتهای مختلفی روی کتاب انجام شد و سال 1400 نویسنده کتاب را به انتشارات تحویل داد.
محمدخانی ادامه داد: طی فرایند کارشناسی که در انتشارات داریم، کتاب مورد کارشناسی و ارزیابی قرار گرفت و اصلاحاتی روی محتوایی که نویسنده آماده کرده بود، پیشنهاد شد. مثلا از برخی شهدا چند خاطره مختلف داشتیم و حجم کتاب بالا بود و بعضا تکرار محتوایی هم در متن اولیه کتاب اتفاق افتاده بود که این موارد به نویسنده پیشنهاد شد.
وی با اشاره به اینکه برای تقویت کتاب پیشنهاد شد وصیتنامه شهدا به کتاب اضافه شود، اظهار کرد: از آنجا که اضافه کردن وصیت شهدا منجر به افزایش حجم کتاب میشد، از قابلیت QR -که در یکی دو سال گذشته به منظور استفاده از فناوری جدید و صرفهجویی در مصرف کاغذ به کتابهای انتشارات روایت فتح اضافه شده- برای کتاب «بخور نخور» هم استفاده شد. وصیتنامه شهدا با کد QR به خاطرهها الحاق شد و مخاطب میتواند وصیتنامه تعداد زیادی از شهدایی که خاطرات آنها در این کتاب ذکر شده است را از طریق QR دریافت کنند.
مدیر انتشارات روایت فتح ضمن بیان اینکه در تامین محتوای کتاب «بخور نخور» از کتابخانه جنگ حوزه هنری هم استفاده شد، اضافه کرد: نویسنده زحمت مضاعفی کشید و زمان زیادی را صرف مطالعه کتابهای خاطرات شهدا و استخراج خاطرات خاص موضوع محافظت از بیتالمال -که دستمایه این کتاب است- کرد.
محمدخانی در پایان بیان کرد: در کتاب «بخور نخور» 161 خاطره از 46 راوی -که شامل 114 خاطره از شهداست- ذکر و ارائه شده و وصیتنامه 69 نفر از شهدا هم به خاطرات آنها الحاق شده است. این کتاب در برنامه رونمایی جمعی کتابهای انتشارات روایت فتح تحت عنوان «فرزندان خمینی» در آذر سال جاری رونمایی و در بهمن به جامعه مخاطبین و علاقهمندان ارائه شد.
محمد حسنزاده، نویسنده کتاب «بخور نخور» هم درباره ماجرای شکلگیری ایده نگارش این کتاب عنوان کرد: ماجرای شکلگیری این کتاب از داستانی شروع شد که در مقدمه کتاب اشاره و ذکر شده است. در جزیره کیش مجموعهای اقامتی و تفریحی به نام فدک است که در زمان طاغوت کاخ اسدالله علم بوده و برای تفریح آنجا میرفته که بعد از انقلاب و تقریبا از زمان ریاست جمهوری آیتالله هاشمی رفسنجانی که جزیره کیش رویکرد توریستی پیدا کرد این کاخ برای استفاده مسئولین باقی ماند؛ فقط اسم آن را به فدک تغییر دادند و تبدیل به یک حیاط خلوت برای مسئولان شد.
وی در توصیف این مجموعه تفریحی اضافه کرد: یک مجموعه تقریبا بزرگ در بهترین منطقه از ساحل کیش است. مثل اینکه زمان شاه مهندسان آمریکایی تشخیص داده بودند این نقطه به دلیل وجود ساحل مرجانی و آب شفاف، شبیهترین به منطقه هاوایی آمریکا است. بنابراین مردم بومی ساکن این منطقه بیرون را میکنند و به منطقه دیگری میفرستند که امروزه به منطقه عربها یا صفین در کیش شناخته میشود. این منطقه هم مختص تفریح شاه و دربار میشود که همچنان برقرار است و مسئولین استفاده از آن استفاده میکنند. حتی زمانی که حکم دولتی مبنی بر آزادسازی سواحل صادر شد، همه جا غیر از اینجا آزاد شد و اینجا هنوز ساحل اختصاصی و در تصرف مسئولین است و به دروغ اعلام شد که اینجا آزاد شده است.
نویسنده کتاب «بخور نخور» ادامه داد: یک بار که بنده از کنار این منطقه رد میشدم و حواسم نبود اشتباها وارد این منطقه شدم، حدود 100 یا 200 متر که پیش رفتم، پیرمرد نگهبان مجموعه به سراغم آمد و گفت که اینجا منطقه ممنوعه است و نباید اینجا میآمدید. من هم ضمن اعلام بیخبری، گفتم مگر اینجا چه خبر است؟ در همین حین یکی از مسئولان را در حال تفریح دیدم؛ ناخودآگاه گفتم این همه شهید دادیم، چه شد که به اینجا رسیدیم که مسئولی را که قبلا فقط در راهپیماییها و صفوف نماز جمعه دیده بودیم و دم از مبارزه با استکبار و غرب میزد ولی اساسیترین شعار و آرمان انقلاب یعنی عدالت را زیر پا میگذارد.
حسنزاده با تاکید بر اینکه آنچه در عدالت بیشتر نمود دارد و مردم از آن توقع دارند، حفظ بیتالمال است، تصریح کرد: از اول انقلاب هم مورد تاکید حضرت امام(ره)، مقام معظم رهبری و شهدا بوده و هست. نگاه من در برخورد با آن منطقه و مسئولین این بود که اگر ما تفاوتی بین حکومت طاغوت و جمهوری اسلامی احساس نکنیم، چه چیزی از انقلاب باقی میماند.
وی افزود: طبق آمار در کشور بیش از دوهزار پست مدیریتی میانه به بالا داریم که صاحبان این پستها مدیران تاثیرگذار در مملکت محسوب میشوند و به ازای هر صندلی 72 شهید در کشور داریم. یعنی 72 جوان خون دادهاند که این آقایان بر این صندلیها بنشینند و حکومت کنند و وقتی آدم این اتفاقات را کنار هم قرار میدهد، دلش میگیرد و حقیقتا دردآور است.
نویسنده کتاب ضمن اشاره به ماجرای برخورد با پیرمرد نگهبان مجموعه فدک، اضافه کرد: وقتی حرف شهید را پیش کشیدم، بغض عجیبی به پیرمرد نگهبان دست داد و پیراهنش را بالا زد و اثرات شیمیایی روی تنش را نشان داد و فهمیدم جانباز جنگ تحمیلی است. یک مقدار که صحبت کردیم، بحث به سهم مردم از سفره انقلاب رسید. اینجا پیرمرد گفت من سهمم از انقلاب را با خسخس سینهام، تاولهای شیمیایی و شببیداری گرفتم، فقط یک سهم دیگر دارم. آن هم شهادت است که هنوز به من ندادند؛ همین یک سهمم را بگیرم دیگر چیزی از این انقلاب نمیخواهم.
حسنزاده ادامه داد: بعد از دقایقی من را راهی کرد و گفت زودتر برو که اگر بایستی، نیروهای حفاظت متوجه ورودت به مجموعه میشوند و برایت دردسر درست میشود. زمانی که عزم رفتن کردم، گفت: من خیلی تو را دوست داشتم که اجازه دادم بدون دردسر بروی؟ عوض این کار خواستهای دارم و مضمون خواستهاش این بود که اگر از دستت برمیآید، خاطرات شهدا درباره حفظ بیتالمال را جمعآوری کن و به گوش مردم برسان که از همانجا و همان سال طرح اولیه این کتاب در ذهن من کلید خورد و بعد با تحقیق توسط بنیاد روایت فتح، کتاب «بخور نخور» شکل گرفت.
دو فایده یک کتاب
نویسنده کتاب «بخور نخور» درباره مخاطبان این کتاب هم اظهار کرد: کتاب در درجه اول برای مسئولین و کسانی که با بیتالمال سروکار دارند، مفید است. برای مردم هم دو فایده دارد. اول اینکه قطعا خواندن این کتاب مردم را ناراحت میکند. دوم اینکه حداقل میدانند چه کسانی در همین زمان معاصر خودمان بر این مملکت حکومت کردند و زمامدار بودند و چگونه از بیتالمال استفاده نکردند.
حسنزاده به خاطرهای از سردار شهید حاج قاسم سلیمانی اشاره کرد و افزود: در همین کتاب چند تا خاطره از حاج قاسم سلیمانی روایت شده که واقعا قلب آدم به درد میآید که فرماندهای با این همه عظمت، چقدر در رعایت بیتالمال حساس بودند. مثلا حجتالاسلام عسکری، امام جمعه حال رفسنجان و نماینده سابق ولی فقیه در سپاه کرمان، تعریف میکند بعد از جنگ که حاج قاسم فرمانده لشکر شد، میخواستم به منزل ایشان بروم و قصد داشتم چیزی که در خانه ندارند را برایشان هدیه ببرم. از آقای حسنپور، مسئول لجستیک سپاه ثارالله پرسیدم چه چیزی برای خانه حاج قاسم بخرم که در خانه ندارند و به دردشان هم بخورد؟ پیشنهاد کرد تلویزیون بخرم، فکر کردم تلویزیون خانهشان خراب شده اما آقای حسنپور گفت اصلا تلویزیون ندارند که بخواهد خراب شود.
نویسنده کتاب «بخور نخور» اضافه کرد: یعنی فرمانده لشکر 41 ثارالله- لشکر مکانیزهای که از بزرگترین و مهمترین لشکرهای زمان جنگ است- سالها بعد از جنگ در خانه تلویزیون نداشته است. آن هم در حالی که خود سپاه به فرماندهانش اثاثیه کامل زندگی میداده و خانههای آنها را تجهیز میکرده است.حاج قاسم هیچ کدام از این لوازم را دریافت نکرده بود. یعنی تا دو سه سال قبل از اینکه به تهران بیاید و فرمانده سپاه قدس شود، حتی تلویزیون هم در خانه خودش نداشته است. اینگونه مراقب استفاده از بیتالمال بودند و این چنین افرادی داشتیم که در این مملکت مسئول بودند و مقایسه این رفتارها با رفتار برخی مسئولین حقیقتا قلب آدم را به درد میآورد؛ بنابراین خواندن این کتاب برای مردم هم میتواند شیرین و هم تلخ باشد.
نویسنده کتاب «بخور نخور» ضمن تاکید بر اهمیت رعایت حق بیتالمال در کلام معصومین(ع)، گفت: در اینکه بیتالمال یک مُحَسِنه شرعی است شکی نیست و به قول علما اینکه بیتالمال در نزد اهل بیت(ع) چقدر مهم بوده، تواتر معنوی دارد.
توجه به بیتالمال
حسنزاده با بیان اینکه همه شیعیان اتفاق نظر دارند که حضرت امیرالمومنین(ع) چه رفتاری در خرج بیتالمال داشتند، تاکید کرد: سیره معصومین(ع) هم مثل حدیث و کلام معصوم(ع) است. همانطور که روایت معصوم(ع) برای شیعیان، سندیت و حجت دارد، سیره و رفتار ایشان هم شرعیت دارد و مورد توجه و نظر شیعیان باید باشد. طبیعتا بنده در نگارش کتاب «بخور نخور» به این روایات، نظر و توجه داشتم.
وی افزود: مثلا روایت است در میان عرب رسم بود که برای نگارش نامه یا هر مکتوب دیگری، یک خط در میان مینوشتند، اما حضرت امیرالمومنین(ع) دستور دادند خط میانه هم پر شوند تا کمتر از کاغذ بیتالمال استفاده شود. رفتارهای شهدای ما در برخورد با بیتالمال همه نمود بر این است که این رفتار در تاسی به اهل بیت(ع) بوده است.
نویسنده کتاب «بخور نخور» در بیان چرایی اینکه در کتاب اشاره خاصی به اهلبیت(ع) و رفتار ایشان در رابطه با بیتالمال نشده است، توضیح داد: برای اینکه یک بُعد و مسافتی بین جوان و مخاطب امروز با اهلبیت(ع) وجود دارد که اگر آنها را با رفتار اهلبیت(ع) قیاس میکردیم، احتمالا میگفتند ما را با مقام اهل بیت و معصومین(ع) قیاس نکنید، چراکه آنها شخصیتهای استثنایی در تاریخ بودند که ما نمیتوانیم مانند ایشان رفتار و زندگی کنیم.
حسن زاده ادامه داد: دلیل اینکه به سراغ شهدا رفتم این بود که افرادی بودند که در همین عصر و جامعه ما زندگی کردند و بزرگ شدند، معصوم نبودند و خیلی از امکانات در اختیار آنها بوده و میتوانستند به راحتی از آنها استفاده کنند و نکردند. لذا بعدا بهانهای دست مخاطب و مسئول نیست که اینها معصوم یا آدم خارقالعادهای بودند. داستانهایی که از آنها نقل شده هم همه واقعی و مستند است. افرادی بودند که در جامعه ما زندگی کردند، خیلی از آنها –بهویژه شهدای مدافع حرم- را از نزدیک دیدیم که چندین داستان هم از ایشان در کتاب ذکر شده است.
در ادامه نشست علیالله سلیمی، نویسنده و منتقد با اشاره به مشکلات گرانی کاغذ و مشکلات نشر، عنوان کرد: باید به نویسنده تبریک و به ناشر خداقوت گفت در این روزها که انتشار کتاب واقعا سخت شده، این کتاب را با این کیفیت خوب منتشر کردند.
سلیمی با اشاره به اینکه در سالهای اخیر، کتاب در حوزه دفاع مقدس زیاد کار شده و حتی بعضا در موضوعاتی به اشباع رسیده اضافه کرد: اوایل ناشرانی که در این حوزه کار میکردند، خیلی محدود بودند اما بعدها ناشران بیشتری به این جمع اضافه شدند.
وی ضمن بیان اینکه در سالهای اخیر که تعداد ناشران زیاد شد با افزایش کمیت، یک مقدار کیفیت آثار پایین آمد، تاکید کرد: دلیل آن هم این بود که اکثر نهادهای فرهنگی یک بخش انتشاراتی راه انداختند و شروع به نوشتن و چاپ کتاب راجع به شهدا کردند. از آنجا که کار تخصصی نبوده، آدمهای مبتدی هم وارد این حوزه شدند و در مجموع موجب یک نوع اشباعشدگی در این حوزه شده است.
این نویسنده و منتقد ادبی گفت: بعدها ناشرانی که تخصصی بودند و ماهیت کار آنها همین موضوع و حوزه بود، سعی کردند به کار خود ابعاد و زوایایی بدهند که روایت فتح هم یکی از این انتشارت است. روایت فتح با توجه به قدمت 25 ساله و نیروهای متخصصی که در مجموعه خود دارد، سعی کرده از کلیپردازی به موضوع شهید و شهدا بپرهیزد.
سلیمی با اشاره به اینکه از همان ابتدا راجع به شهدا بیشتر زندگینامه نوشته میشد، افزود: معمولا هدف از نگارش کتابهای زندگینامه شهدا، ترویج یک نوع سبک زندگی شهداست که کتاب «بخور نخور» هم سعی کرده در عین تمرکز بر روی یک موضوع خاص، به نحوی آن سبک زندگی را هم نشان دهد.
وی با تاکید بر اینکه کتاب «بخور نخور» از جمله آثاری است که سعی کرده یک زاویه تازه در دل کتابهایی که راجع به ادبیات مقاومت و پایداری باز کند، تصریح کرد: این زاویه تازه این است که اثر موضوعمحور شده است. پیش از این معمولا کتابهای حوزه ادبیات پایداری شخصیت محور بودند و کتابهای موضوعمحور کم داشتیم. اغلب کتابهای شاخص ادبیات پایداری ما شخصیتمحور هستند، یعنی نویسنده یک شهید را دستمایه نگارش قرار داده و سعی کرده به ابعاد مختلف زندگی ایشان بپردازد و در این کتاب شخصیتمحوری جای خود را به موضوعمحوری داده است. وقتی کتاب موضوعمحور باشد، خواه یا ناخواه پای افراد زیادی به میان میآید که در این کتاب هم اتفاق افتاده و تعداد افرادی که در این کتاب معرفی شدهاند، زیاد هستند و وجه مشترک آنها سبک زندگی آنها در یک موضوع خاص-بیتالمال- است.
سلیمی با بیان اینکه کتاب «بخور نخور» چند پیام با خود دارد، اضافه کرد: یکی از پیامهای کتاب این است اگر آنها که فکر میکردند ادبیات دفاع مقدس و ادبیات پایداری به نحوی به اشباع رسیده، تازه اول راه است و میتوان از سبک زندگی شهدا بینهایت موضوع استخراج کرد و راجع به آن نوشت؛ چراکه زندگینامهها و سبک زندگی شهدا برای ما مملو از آموزههایی است که میتواند برای نسل امروز ما جنبه ترویجی داشته باشد و به نوعی در زندگی ما تسری پیدا کند.
وی با اشاره به اینکه نویسنده کتاب «بخور نخور» در ابتدا تکلیف خود را مشخص کرده که قرار است راجع به بیتالمال بنویسد، عنوان کرد: بیتالمال از مبانی اصلی انقلاب ما بوده اما در سالهای اخیر به هزار و یک دلیل در بعضا کمرنگ شده است. در حالی که در دهه اول انقلاب این موضوع در صدر توجه مسئولین بود. مثلا زندگی شهید رجایی -که در کتاب «بخور نخور» هم چند خاطره از او ذکر شده- برای ما الگو بود. خاطرم هست زمانی که از معلمی به ریاست جمهوری انتخاب شد، با همان سبک و سیاق معلمی رفتار میکرد که برای ما که آن زمان نوجوان بودیم جالب و الگو بود و به نحوی به ما انگیزه میداد.
این نویسنده با اشاره به اینکه طبیعت کار این است که وقتی فرد یک سمتی را برعهده میگیرد، آفت لغزش هم همراه آن است، گفت: فکر میکنم با گذر 4 دهه از انقلاب اسلامی، این بخشی از طبیعت کار است. یعنی طی این سالها اتفاقاتی رقم خورد که جای ارزشها و ضد ارزشها عوض شد. بنابراین انقلاب به آن اندازه که کادرسازی کرد و نیروهای خودش را طلبید، باید یک سبک زندگی جدید هم میطلبید.
سلیمی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: موضوعی که در این کتاب به آن پرداخته شده، موضوع بیتالمال است که واژه غریبی نیست و همه ما آن را میشناسیم؛ منتهی انگار همه متفقالقولند که بیتالمال باید رعایت شود اما یک نکته ظریف این وسط هست که این را فقط برای دیگران میپسندیم.
وی با اشاره به اینکه روایتهایی که در کتاب «بخور نخور» آمده، انگار مختص یک دوره زمانی خاص بودند، اضافه کرد: به نظر من خاطراتی که در این کتاب گرداوری شده است، مختص زمان و آدمهای خاصی است. در این کتاب تنوع شخصیتها از شهیدان بهشتی و رجایی گرفته تا شهدای مدافع حرم را داریم اما منتهی انگار باید آدمها در آن موقعیت قرار بگیرند تا خودشان را بسنجند.
منتقد نشست ضمن اشاره به ترکیب «خاطرات داستانی» در زیرعنوان کتاب، توضیح داد: در داستان دست ما برای فضاسازی باز است و در حقیقت با فضاسازی داستان را باورپذیر میکنیم. شاید یکی از ایراداتی که به این کار وارد است، این است که حکایتها بسیار کوتاه است، بنابراین نمیتوان فضاسازی و شخصیتپردازی کرد. در حقیقت نویسنده فقط یک نقل قول از شهید روایت میکند.
سلیمی گفت: در مورد شهدایی مثل شهید سلیمانی، شهید بهشتی، شهید رجایی و دیگر شهدای شاخص، شاید مخاطب آنها را بشناسد اما برخی از شهدا در کتاب در حد اسم هستند و مخاطب آنها را نمیشناسد و باید یک مقدار درباره او، نحوه شکلگیری شخصیت و اندیشه و تفکر او گفته شود تا صفاتی که در این خاطره به آن نسبت داده میشود، باورپذیرتر شود.
وی ادامه داد: شکل کتاب به نحوی است که حکایتها باید کوتاه باشد و همین کوتاه بودن باعث شده که باورپذیری حکایات مربوط به شهید بهشتی و رجایی و آنهایی که میشناسیم، پررنگتر باشد و درباره شهدایی که نمیشناسیم و از سبک زندگیشان خبر نداریم، یک مقدار این باورپذیری کمتر میشود.
این نویسنده و منتقد ادبی اضافه کرد: از ایرادات دیگری که به کتاب وارد است، این است که نویسنده به ما منبع ذکر نکرده که این حکایات و خاطرهها از کجا انتخاب شده است. معمولا در کتابهای این شکلی حتما باید منبع ذکر شود که در این کتاب اتفاق نیفتاده است. در صورتی که منبع خاطرات ذکر میشد یک مقدار باورپذیری حکایتها بیشتر میشد.
سلیمی در بیان موفقیتهای کتاب «بخور نخور» عنوان کرد: این کتاب جزو اولینها در چند حوزه است. یکی از آنها واژهسازی است که ابداع خوبی است. مثلا ساخت واژه مدافعان بیتالمال یا شهدای مدافع بیتالمال از حُسنهای کتاب است. اوایل انقلاب از این دست ابداعات و خلاقیتها زیاد داشتیم و ترکیباتی مانند «استکبار جهانی»، «شیطان بزرگ» ساخته شد که در طول این چهل و چند سال بسیار هم کاربرد داشت. حتی در موضوع مبارزه در محور مقاومت زمانی که واژه «مدافعان حرم» ساخته شد، آن را با شهدای دفاع مقدس متمایز کرد و هویتی به این شهدا داد که خیلی به ترویج این ادبیات کمک کرد. به نظر من «شهدای مدافع بیتالمال» هم یکی از آن واژهها است که احتمالا از این به بعد بیشتر استفاده خواهد شد. درواقع نویسنده یک واژه به واژههای ادبیات انقلاب اسلامی اضافه کرده است.
این منتقد درباره مخاطب کتاب «بخور نخور» هم عنوان کرد: در وهله اول به نظر میرسد مخاطب اصلی کتاب مسئولان هستند که این مسئله نشان ریسک بالا و یک نوع جسارت در کار نویسنده و ناشر است که خواسته یا ناخواسته برای خودشان دشمنتراشی کردند؛ چرا که آن مسئولی که هنوز کاخ علم در کیش که در مقدمه کتاب اشاره شد را هنوز در اختیار دارند، آنقدر قدرت دارند که بی سر و صدا مجوز این کتاب را هم باطل کنند.
سلیمی گفت: نویسنده «بخور نخور» یک مقدمه داستانی نویسنده اول کتاب آورده است که آنجا خود، شخصیت، اهدافش و اعتراضش را نشان میدهد؛ بنابراین این کتاب به نوعی در ردیف آثار ادبیات اعتراضی قرار میگیرد. نوعی از ادبیات اعتراضی داریم که گاهی شرایط اجتماعی، گاه شرایط اقتصادی و حوزههای مختلف دیگر را نقد میکند، بنابراین این کتاب در ردیف ادبیات اعتراضی قرار میگیرد. درواقع نویسنده معترض است که یک جای کار دارد میلنگد و انگار اتفاقی افتاده که باعث شده چرخهای نظام روان نچرخد. حتی بهنوعی آسیبشناسی هم میکند و راهکار میدهد که اگر میخواهیم آسیبی به نظام نرسد، باید این مشکل دیده و برطرف شود.
وی با اشاره به اینکه در وهله دوم مخاطب کتاب «بخور نخور» میتواند از مسئولین هم فراتر رود، تصریح کرد: بیتالمال یک مفهوم کلّی است و انگار از منظر آدمهای مختلف فرق دارد، لذا بستگی دارد ما چگونه آن را تعریف کنیم. بیتالمال در فقه به هر آن چیزی که به مسلمین تعلق دارد، گفته میشود، لذا بیتالمال در جامعه، اموال عمومی و امکانات رفاهی هم قابل تعریف است. پس مخاطب کتاب میتواند تک تک مردم جامعه و همه افرادی باشند که در طول روز با اموال و امکاناتی سروکار داشته باشد که بهنوعی به همه مسلمین تعلق دارد.
سلیمی در بخش دیگر صحبتهای خود با اشاره به اینکه امکان دارد کتاب «بخور نخور» در معرض اتهام کتابسازی قرار بگیرد، بیان کرد: امکان دارد بگویند نویسنده کلمه بیتالمال را در اینترنت سرچ کرده و هر خاطرهای از شهیدی در این موضوع بوده را در این کتاب جمعآوری کرده است. برای کسانی که میخواهند از این اتهام عبور کنند یک راهکار و شگرد وجود دارد، آن هم اینکه نویسنده تحلیلی بر داستانها مینویسد. لذا اگر نویسنده وقت بیشتری برای این کار صرف کند، از این اتهام هم عبور خواهد کرد.
وی افزود: البته زمانی که بنده کتاب را میخواندم کاملا متوجه میشدم که نویسنده برای هر روایت وقت گذاشته، کتابهای زیادی دیده و خوانده و این خاطرات را استخراج کرده است. از طرفی اگر مختصری به زندگینامه و مسئولیت شهدا در کنار خاطرات آنها اشاره میشد، این اتهام کمرنگتر میشد.
تهدیدها
سلیمی ادامه داد: مسئله دیگری که این گونه کتابها را تهدید میکند، تشابه خاطرات است زیرا وقتی کتاب موضوعمحور و نویسنده یک موضوع را برای پرداخت انتخاب کرده است، آن موضوع میتواند به انحاء مختلف تکرار شود، منتهی در این کتاب یکی از شگردهای نویسنده برای رهیدن از دام تشابه، این است که تعدد شخصیت داریم. اساسا یکی از ویژگیهای مثبت این کتاب این است که هم از شخصیتهای انقلابی و مقامات تراز اول انقلاب و نظام مثل شهید بهشتی و شهید رجایی خاطره داریم، هم از شهدای دفاع مقدس و هم از شهدای مدافع حرم و شهدای امروز که البته در کتاب خیلی درباره آنها توضیح داده نشده است. حتی اینکه جایگاه افراد انتخاب شده متفاوت است هم از ویژگیهای مثبت کتاب است. در این کتاب هم از رئیس قوه قضاییه وقت خاطره داریم و هم از یک سرباز ساده بسیجی که در جنگ به شهادت رسیده است.
این منتقد ادبی با اشاره به اینکه نویسنده کتاب «بخور نخور» شهید را از گستره وسیعی از شهدای ترور گرفته تا شهدای دفاع مقدس و امنیت و مدافع حرم دیده است، اضافه کرد: خاطراتی از شهدای مدافع سلامت هم میتواند به این افراد اضافه شود.اگر کتاب چاپهای دیگری هم داشته باشد، حتی میتوان خاطرات آدمهای معمولی و شهروندان عادی که در رعایت بیتالمال سختگیر هستند را هم در جلدها و چاپهای بعدی اضافه کرد.
سلیمی در پایان گفت: امیدوارم این کتاب فتحبابی در موضوع بیتالمال و کتابهای موضوعمحور در حوزه ادبیات پایداری شود. این کتاب جزو اولینها در بسیاری زمینههاست و اولیها همیشه خطشکن است. البته احتمال دارد ایراداتی به آن وارد باشد اما حُسنهای زیادی هم دارد و طبعاً اگر کار تداوم پیدا کند، مطمئنم که میتواند در ادبیات جدید ما و در جهاد تبیین که مقام معظم رهبری اشاره فرمودند، کاربرد بیشتری داشته باشد؛ زیرا حوزههایی میشویم که پیش از این خیلی در دستور کار نویسندگان و ناشران نبوده و انگار زمانه جدید اقتضائات جدیدی میطلبد. مخصوصا در زمان حال درگیر جنگ اقتصادی هستیم، انتشار این کتاب هوشمندی نویسنده و ناشر را میرساند که پیش از اینکه وارد این وضعیت کنونی شویم، به پیشواز موضوع رفتهاند و حتی کتاب به نوعی پیشبینی هم کرده است که اگر در این عرصه کوتاهی صورت بگیرد، میتواند خسارتهای جبرانناپذیری به دنبال داشته باشد.
مهدی محمدخانی، مدیر انتشارات روایت فتح در بخش پایانی نشست، ضمن بیان اینکه نکات خوبی در این جلسه مطرح شد، عنوان کرد: این نکات در وهله اول قابل استفاده برای خود ما در چاپهای بعدی کتاب یا آثار دیگر است. ضمن اینکه نکات اشاره شده قابل تامل است، باید عرض کنم که بعضی از این موارد خودخواسته بود.
وی با تاکید بر اینکه تنها کتاب کامل قرآن کریم است، تصریح کرد: هر کتابی که تولید میشود باید سعی کند به کاملترین کتاب نزدیک شود اما قطعا یک اثر نمیتواند ادعا کند که من کاملترین اثر هستم. کتاب «بخور نخور» چند ویژگی دارد، یک اینکه ما جزئیات را ببینیم و قرار نیست حرفهای کلی به مخاطب تحویل مخاطب بدهیم که بیتالمال باید پاسداشت شود. درواقع با بیان مثالهای سادهای از زندگی شهدا که همچنان امکان دارد در زندگی خیلی از ما اتفاق بیفتد، به مخاطب نشان داده میشود که چگونه در این مسئله میتوان مانند شهدا رفتار کرد. در واقع این خاطرات پیامهای سادهای است که از قلم آقای حسنزاده استخراج شده است.
مدیر انتشارات روایت فتح ضمن تاکید بر اینکه نکته قابل تامل در کتاب «بخور نخور» این است که این کتاب فقط جمعآوری خاطرات شهدا از کتابهای دیگر نیست، تصریح کرد: بخش زیادی از این کتاب ماحصل مصاحبه با اطرافیان این شهدا است. بنابراین این کتاب با این روش از جرگه کتابهای که عنوان کتابسازی به آنها اطلاق میشود، فاصله میگیرد. قطعا با جستوجوی کلیدواژه بیتالمال در اینترنت این محتواها را نمیتوان استخراج کرد. از طرفی زمان زیادی که انتشارات برای این اثر با کمک و صبر نویسنده صرف کرد، ماحصل را کیفیتر کرده است. ضمن اینکه قطعا جای کار بیشتری هم دارد.
محمدخانی با اشاره به اینکه طراحی جلد کتاب برای خود ما در انتشارات بسیار مهم بود، اضافه کرد: ماهها روی طراحی جلد آن وقت گذاشتیم تا به یک طرح ساده اما گویا، قابل باور و قابل ارائه برسیم. نهایتا از مثال دو خودکاره که مثال عامی است و همه در ذهن دارند، برای طراحی جلد بهره گرفته شد.
وی انتخاب عنوان «بخور نخور» برای کتاب را از ویژگیهای مهم کتاب خواند و گفت: از این نظر که با تغییر یک نقطه، شما میتوانید سقوط کنید یا اوج بگیرید، عنوان هوشمندانهای است و برای رسیدن به این عنوان هم فکر و تلاش زیادی شد. در جلسات متعدد، پیشنهادات مختلف بررسی و نهایتا عنوان بخور نخور به این کتاب اطلاق شد.
مدیر انتشارات روایت فتح، لحن ساده و صمیمی کتاب «بخور نخور» را از دیگر ویژگیهای کتاب خواند و افزود: هر مخاطبی با هر سطح دانشی در مواجه کتاب، انگار یک مصاحبه معمولی را میخواند، در حالی که این اتفاق هوشمندانه افتاده و خیلی از کلمات ادبی و سنگین در کتاب استفاده نشده است، زیرا نویسنده اول به مخاطب نگاه کرده و بعد این بیان را انتخاب کرده است.
محمدخانی در ادامه با تاکید بر اینکه ما امروز دوباره باید مبانی انقلاب اسلامی را بازنگری کنیم، تصریح کرد: کتاب «بخور نخور» به نوعی بازنگری و مشخصسازی خطوط اصلی انقلاب ما است که یکی از آنها دفاع و حفاظت از بیتالمال است که مثالهای بارز این بیان ما عمل شهدا است. قاعدتا این مسئله جزو وظایف روایت فتح است و این وظیفه است که انتخاب میکند این موضوع کار شود و اگر نویسنده از زاویه دیگری نگاه میکرد، شاید میتوانست فعالیتهای دیگری هم در کنار همین موضوع که مبین اصول انقلاب اسلامی است را بازنگری کنیم.
مدیر انتشارات روایت فتح در پایان گفت: هنوز هم بخش زیادی از مدیران ما هستند، علی رغم اینکه ما اطلاع نداریم، همچنان محافظ بیتالمال هستند. مثالهایی مثل حاج قاسم سلیمانی که در این کتاب که به ذکر خاطرات کوتاهی از ایشان اکتفا شده است، هنوز در بین مدیران ما زنده هستند اما برای تقویت این زنده بودن باید بازنگری و و مثالهای آن را برای مخاطبین عرضه کنیم که بتوانیم این جبهه را تقویت کنیم.
رونمایی از کتاب «بخور نخور» به دست نویسنده، ناشر و منتقد نشست، پایانبخش این نشست بود.
انتهای پیام