تربیت اسلامی در فرزندان با نظارت والدین ایجاد می‌شود
مدیر مرکز مشاوره حوزه علمیه‌های کرمان با بیان اینکه تربیت اسلامی انسان را به درستی هدایت کرده و در مسیر درست قرار می‌دهد، گفت: اگر والدین در اوج سختی‌ها، تهاجمات فرهنگی و رفتارهای ضددینی، به فرزند خود توجه کرده و در کنار او باشند، فرزندان در مسیر صحیح قرار می‌گیرند حتی اگر فضای موجود مسموم باشد.
هشتم تا چهاردهم اسفندماه به‌مناسبت سالروز تأسیس نهاد امور تربیتی در مدارس به‌نام هفته تربیت اسلامی نام‌گذاری شده است. این نهاد مقدس با اهداف متعددی از جمله انتقال ارزش‌های دینی و فرهنگی انقلاب اسلامی به مدارس، تربیت و بازسازی دانش‌آموزان در فضایی انقلابی و اسلامی، زمینه‌سازی برای ورود نگرش‌های دینی و ارزش‌های انقلاب اسلامی به نظام آموزش و پرورش و ... تشکیل شده است. اصول مختلفی در تربیت یک فرد نقش دارند و با توجه به هجمه‌های متعدد فرهنگی انتخاب روش‌های صحیح تربیتی ضرورت بسیار دارد. به دلیل اهمیت این موضوع خبرنگار ایکنا کرمان گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام محمدمهدی صنعتی‌زاده، مدیر مرکز مشاوره حوزه علمیه‌های کرمان انجام داده است که در ادامه تقدیم مخاطبان می‌شود.
ایکنا – منظور از تربیت اسلامی چه نوع تربیتی است و چرا این نوع تربیت ضروری است؟
منظور از تربیت اسلامی این است که آموزه‌های دین، قرآن و سیره اهل‌بیت(ع) را در مبادی تربیتی و در جای جای زندگی خود به‌کار ببریم و بدانیم خداوند و اهل بیت(ع) از ما چه خواسته‌اند. امروزه بررسی فرهنگ غرب نشان می‌دهد در کشورهای غربی و حتی بعضی از کشورهای اسلامی نیز بعد از دوره‌ای وادادگی به فرهنگ و تمدن سرمایه‌داری غرب، به سمت مذهب بازگشت کرده و با مذهب آشتی کردند زیرا دین و مذهب عاملی برای آرامش و کنترل است که به ما کمک می‌کند تا به آسیب‌های روانی کمتر گرایش پیدا کنیم. همه نیازمند تربیت دینی هستند بنابراین هر اندازه که بیشتر بتوانیم از آموزه‌های دینی و قرآن استفاده کنیم برای رشد و تعالی زندگی مفید است.
گروهی در گذشته معتقد بودند که آموزه‌های دینی و قرآن پاسخگوی نیازهای امروز نیست اما باید گفت که آموزه‌های قرآن و دین متوجه شخصیت انسان است و در مورد شخصیت انسان صحبت می‌کند چرا که انسان همیشه یک انسان است حتی اگر تمدن‌ها نیز پیشرفت کنند اما شخصیت انسان که شخصیتی خدایی است تغییر نمی‌کند. بنابراین باید یاد بگیریم که همیشه آن حس دوست داشتن را نسبت به دیگران داشته باشیم و آن محبت را در ارتباط با دیگران به‌کار ببندیم.
فرهنگ دینی به ما می‌آموزد که خداوند بر همه چیز مقدم است و این ایمان به خداوند نجات‌بخش است و منظور از ایمان یعنی عمل به دستورات خداوند؛ باید بدانیم که خداوند چه چیزی از ما می‌خواهد و با هر فرهنگی که هستیم آن‌را اجرا کنیم از جمله اینکه خداوند از ما می‌خواهد که ظلم نکنیم، حق کسی را پایمال نکنیم، حق خانواده، همسر، فرزندان، همسایه، کارگر، حق بدن خود و ... را به درستی ادا کنیم. زمانی که اینها را بفهمیم و بدانیم که در چهارچوب یک دین حرکت می‌کنیم روان آرامی خواهیم داشت.
گاهی داشتن آرامش را با نگاه مادی می‌سنجیم که این نگاه اومانیسم است که انسان را تنها در چهارچوب مادی می‌بیند و فقط برای انسان سخن می‌گوید اما برای تعالی انسان حرفی ندارد. چنین انسانی با این تفکر و دیدگاه به هر کاری می‌پردازد. در این تفکر شخصیت زن، فرزند، کودک و بزرگ معنایی ندارد و مقام انسان و فرهنگ انسانی تنزل پیدا می‌کند. بنابراین باید گفت که تربیت اسلامی در جهان پیرامون و دنیای هستی‌شناسی انسان را به درستی هدایت کرده و در مسیر درست قرار می‌دهد.
ایکنا – تربیت اسلامی از چه زمانی باید آغاز شود؟
دین اسلام برای تربیت به قبل از تولد انسان نیز توجه دارد به همین دلیل است که توصیه می‌شود که همسران مناسبی انتخاب کنیم. همچنین در اسلام آدابی برای فرزندآوری توصیه شده است زیرا رعایت این توصیه‌ها در تربیت فرد تأثیر دارد. پس از تولد نیز کودکان باید تحت تأثیر تربیت اسلامی قرار بگیرند. تربیت در کودکی روش خاص خود را دارد در این دوره والدین باید به رفتار خود توجه داشته باشند و اصولی را رعایت کنند که اگر به درستی رعایت شود در تربیت فرزند تأثیرگذار است. برای مثال در روانشناسی تأکید می‌شود زمانی که کودک به آغوش مادر احتیاج دارد باید او را در آغوش گرفت. در تربیت اسلامی علاوه بر اینکه به این موضوع توجه شده است به مادران توصیه می‌شود که فرزندان خود را با وضو در آغوش گرفته و به آنها شیر دهند زیرا اثرگذار است. در واقع منظور از این اقدام توجه بسیاری است که در اسلام به فرزندان وجود دارد و تربیت اسلامی توجه مادر به فرزند است.
بهترین زمان تربیت، کودکی است. در روانشناسی نیز بر این موضوع تأکید شده است که ۷۰ درصد شخصیت انسان تا ۵ سالگی شکل می‌گیرد بنابراین در پنج سال اول زندگی باید تربیت دینی را برای فرزندان انجام داده باشیم. نمی‌توان در این پنج سال غافل شد و انتظار داشت که فرزند در سنین بالاتر تربیت اسلامی داشته باشد. زیرا کودکان در چنین سنی تقلید می‌کنند و از این روش می‌توان برای تربیت استفاده کرد.
در تربیت اسلامی استفاده از ابزار تنبیه و تشویق چندان کارساز نیست. بهترین روشی که تربیت اسلامی شکل می‌گیرد رفتار والدین است. این جمله کلیشه‌ای را بارها شنیده‌اید که می‌گویند فرزندان شما آنگونه می‌شوند که شما هستید نه آنگونه که شما انتظار دارید، بنابراین اگر بخواهیم فرزندانی دینی داشته باشیم باید خودمان نیز دین‌مدار زندگی کنیم. اگر می‌خواهیم فرزندان راستگو شوند ما نیز باید راست بگوییم. در این زمینه نیز می‌توان به سیره تربیتی حضرت فاطمه(س) اشاره کرد. ایشان هر زمان که به مسجد می‌رفتند حضرت زینب(س) را نیز با خود می‌بردند. حضرت از رفتار مادر خود الگو گرفت و در شام با یک خطبه بساط ظلم را به هم ریخت. بنابراین اگر رفتار پدر و مادر رفتار خوبی باشد خود آن بهترین روش تربیتی است. زیرا در دوران کودکی و حتی دوران نوجوانی مراقبین اصلی والدین هستند. البته در دوره نوجوانی محیط بیشتر تأثیر دارد و والدین علاوه بر اینکه رفتار خود را درست کردند باید حواسشان به محیط تربیتی فرزند خود نیز باشد و یک محیط تربیتی سالم را برای فرزندان فراهم کنند.
در تربیت ۳ اصل وراثت، محیط و تربیت اثرگذار هستند و منظور از تربیت همان روش برخورد ما است. در این ارتباط می‌توان به کتاب «روانشناس کودک خودت باش» مراجعه کرد که در آن روش‌های برخورد اسلامی، تربیت و رفتار اسلامی با کودکان ۳ تا ۶ سال بیان شده است کتاب دیگر به نام «مفهوم خدا در زندگی کودکان» است.
در تربیت کودکان یکی از روش‌هایی که باید یاد بگیریم روش انتقال مفاهیم دینی به کودکان است که باید از طریق داستان و بازی به کودکان آموزش داده شود. بنابراین وقتی که پیامبر(ص) می‌فرماید: هفت سال اول زندگی کودکان سید هستند به این معنا نیست که کودکان باید رها شده و هر کاری که دوست دارند انجام دهند بلکه پیامبر(ص) جای دیگر می‌فرماید: کودکان را رها کنید تا بازی کنند و منظور از این سخن این است که هر چیزی را که می‌خواهیم به کودکان آموزش دهیم باید در قالب بازی باشد.
ایکنا – تا چه زمانی آموزش‌ها ادامه دارد و فرد باید تحت تربیت اسلامی باشد؟
تربیت اسلامی پایانی ندارد و تعطیل نمی‌شود و این روش‌های تربیت است که تغییر می‌کند. در دوران کودکی هر چیزی که به فرزندان بگوییم قبول کرده و آن را انجام می‌دهند اما در نوجوانی فرد بر ضد مبانی قدرت رفتار می‌کند و در دوران جوانی تفکر استدلالی فرد کاملاً شکل می‌گیرد. بنابراین در دوران کودکی باید یک نوع از تربیت را انجام داد و کودکان را امر به انجام یک کار کرد. در دوران نوجوانی باید با فرد همراه شد و از نصیحت پرهیز کرد و در دوران جوانی برای او استدلال بیاورید و منطقی صحبت کنید.
ایکنا – اگر فردی در کودکی تربیت اسلامی نشده باشد در دوره‌های بعدی زندگی می‌تواند از این آموزش‌ها بهره‌مند شود؟
اثر محیط از وراثت بیشتر است. بنابراین قطعاً با محیط خوب می‌توان بر یک فرد تأثیر گذاشت البته نمی‌توان انتظار داشت که این تأثیر ۱۰۰ درصد باشد. لذا باید محیط خوب را برای افراد فراهم کرد.
ایکنا – آیا توانسته‌ایم چنین محیطی برای تربیت صحیح افراد فراهم کنیم؟
اگر بگویم که نتوانستیم در واقع اشتباه است. رویش بچه‌های دهه هشتادی و دهه نودی که در جریان سرود سلام فرمانده دیده شد نشان می‌دهد که ما موفق بوده‌ایم. نقص‌هایی نیز در این زمینه وجود داشته اما در مجموع موفق عمل کردیم. نمونه‌های دیگر حضور دهه نودی‌ها و دهه هشتادی‌ها در پیاده‌روی اربعین و حضور دهه هفتادی‌ها در جمع مدافعان حرم است. این نشان می‌دهد که ما خوب عمل کردیم و در حوزه تربیت دینی خوب پیش رفتیم. وجود مواردی مانند بی‌حجابی نشان از عدم تربیت اسلامی نیست؛ همانگونه که تکنولوژی پیشرفت می‌کند نمی‌توان گفت که آسیب‌ها پیشرفتی ندارند. دشمن با ثروتی که دارد در حوزه فرهنگ شروع به تخریب می‌کند و بر حساسیت‌های جامعه ما در موضوعات دینی ورود می‌کند. دشمن کار می‌کند ما نیز رفتار خود را ادامه می‌دهیم.
امام حسین(ع) در کربلا در مقابل جریانی که با اقناع اندیشه ضددین کار کرد، نشان داد اگر به فرزند توجه کنیم حرکت‌های بزرگی را به‌دنبال دارد. بنابراین راهکار کلیدی این است که اگر پدر و مادر در اوج سختی‌ها، تهاجمات فرهنگی و رفتارهای ضددینی، به فرزند خود توجه کرده و با همدلی او را تکریم کنند، در کنار فرزند و پشتیبان او باشند، فرزندان نیز در مسیر درست قرار می‌گیرند حتی اگر فضای موجود مسموم باشد. اما اگر به نسل جدید توجه نکنیم قطعاً آنها را از دست خواهیم داد.
ایکنا – نقش نظام آموزشی در تربیت اسلامی چه میزان اهمیت دارد؟
در حوزه تربیت اسلامی نمی‌توان گفت که مدارس بد عمل کردند البته نقایصی نیز وجود دارد اما خوبی آن بسیار زیاد بوده که نمونه آن حضور و عملکرد دانش‌آموزان دختر در مراسم جشن تکلیف در محضر رهبر معظم انقلاب است. بنابراین می‌توان گفت در نظام آموزشی برای تربیت اسلامی بد عمل نشده است اما نقص‌هایی وجود دارد. درس پرورشی در مدارس یک درس جنبی است. گاهی اوقات معلمان بهایی به درس پرورش نمی‌دهند و یا حتی زنگ آن به جبران درس‌های دیگر اختصاص می‌یابد که باید به این مسائل توجه کرد.
همه نهادها از جمله حوزه‌های علمیه، ارشاد اسلامی و سازمان تبلیغات باید در کنار هم قرار گرفته و با همکاری از موازی‌کاری جلوگیری کنند. زیرا اگر ما به دانش‌آموزان توجه نکنیم دیگران به آنها توجه کرده و آنها را به خیابان می‌آورند اما اگر به آنها توجه کنیم همه جوره پای انقلاب می‌ایستند.
انتهای پیام
