هنرمند عاشورایی باید مسلط به مفاهیم قرآنی باشد + صوت
عبدالحمید قدیریان گفت: برای اینکه هنرمند بتواند شعور را در آثار عاشورایی خود جاری کند، لازم است مسلط به مفاهیم و ساختارهای الهی و قرآنی شود.
عبدالحمید قدیریان سال ۱۳۳۹ در تهران متولد شد او بنا به علاقه خود به نقاشی در سال ۱۳۵۷ وارد دانشکده هنرهای زیبا (دانشگاه تهران) است. وی سال ۱۳۸۰ مدرک فوق لیسانس خود را در رشته نقاشی از دانشکده هنر دریافت کرد و در سال ۱۳۸۹ موفق به کسب گواهی درجه یک هنری در رشته طراحی صحنه و لباس از وزارت ارشاد اسلامی شد.
او از سال ۱۳۶۰ به عنوان نقاش فعالیت حرفه‌ای خویش را آغاز و بعد از آن در سال ۱۳۶۵ فعالیت سینمایی را با فیلم سینمایی «گذرگاه» به عنوان گریمور شروع کرد. قدیریان در سال ۱۳۶۶ با فیلم سینمایی «هراس» در عرصه طراحی صحنه و لباس مشغول به کار شد و آثار متعددی را تا به امروز طراحی کرده است. قدیریان در طول فعالیت‌های خود موفق به اخذ جوایز متعددی از جشنواره‌های مختلف شده است. ایکنا با این هنرمند پیرامون جلوه‌های شور حسینی در جعبه جادویی گفت‌و‌گویی انجام داده که در ادامه با آن همراه می‌شویم.
ایکنا – در آثار هنری که از مضمونی عاشورایی بهره می‌برند چگونه می‌توان شور و شعور حسینی را توامان با هم داشت؟
وقتی به کلیت موضوعات عاشورایی می‌پردازیم فی‌النفسه این حوزه در بطن خود، شور به همراه دارد زیرا با نگاهی که بین مردم وجود دارد شور، امری جدایی‌ناپذیر در این رابطه است اما نکته مهم اینجاست که باید تلاش کنیم این شور را با شعور همراه کنیم. برای اینکه هنرمند بتواند شعور را در آثار عاشورایی خود جاری کند، لازم است مسلح به مفاهیم و ساختارهای الهی و قرآنی شود. اگر این اتفاق رخ دهد شوری که در آثار وجود دارد ابعاد متفاوت در ساختار به خود گرفته و آن را به شکلی جدید تبدیل می‌کند.
نکته دوم اینکه در آثار عاشورایی نسبت بین شور و شعور می‌تواند متفاوت باشد. برخی از آثار به دلایل مختلف ممکن است بیشتر نیاز به شور داشته باشند و یا در بعضی از کارکردها نیاز به شعور بیشتر احساس شود. برای مثال در دوران دفاع مقدس به خاطر اینکه زیست رزمندگان در فضای ایثار بود و به تعبیر دیگر معارف الهی را می‌دیدند، نیاز به شور بیشتر احساس می‌شد. به همین دلیل خیلی از آثار خلق شده در آن دوران در امتداد فضای جنگ به شور عاشورایی پرداخته شد. گواه بارز این ادعا را در آثار هنری که در آن مقطع تولید شد به خوبی می‌توان مشاهده کرد به ویژه در کارهای مرحوم حبیب صادقی این توجهات به خوبی عیان است. در آثار عاشورایی این هنرمند می‌توان به وضوح شور را در قالب تکثر رنگ‌های الوان مشاهده کرد.
وقتی جنگ به اتمام رسید و آن فضای الهی از دسترس خارج شد الزاماً نیاز به رفتن به طرف تبیین شعور عاشورایی بیشتر احساس شد. این نیاز، در اهل علم و هنر بروز پیدا کرد. نگاه شعورمند به موضوعات عاشورایی در شرایط فعلی بیشتر از هر زمانی احساس می‌شود زیرا در شرایطی که برخی فتنه‌ها در جامعه به وجود آمده و جنگ ترکیبی شکل گرفته، بیش از هر زمانی الزام دستیابی و اشاعه شعورمند به مفاهیم عاشورایی بیش از هر زمانی احساس می‌شود. در سال‌های اخیر هم اهل علم و منبر و هم هنرمندان تلاش کرده اند تا به سمت فهم بیشتر به معارف عاشورایی بروند البته سرعت رفتن به سوی استخراج معارف الهی از قرآن کم است و نیاز به کار بیشتر در این رابطه داریم.
ایکنا – وقتی قرار است شور و شعور حسینی را به تصویر کشیم این خواسته با نگاه مستقیم به زندگی اباعبدالله (ع) حاصل می‌شود یا مسیرهای دیگری هم در این رابطه وجود دارد؟
آنچه در جامعه و محافل هنری کمتر به آن توجه می شود ساختار اصلی عاشورا است. برای مثال حدیثی وجود دارد که می‌توان به آن تکیه کرد و از لایه‌های فهم آن بهره برد. این حدیث اگر در آثار هنری مورد توجه قرار گیرد شعور جاری خواهد شد. در این حدیث آمده اولین کلمه یا جمله‌ای که در لوح محفوظ نوشته شد شهادت امام حسین(ع) است. این حدیث جایگاه عاشورا و شهادت امام حسین(ع) در نظام خلقت را تبیین می‌کند. امام جواد علیه‌السلام در روایتی می‌فرماید «أوَّلُ ما جَری بِهِ الْقَلَمُ عَلَی اللَّوْحِ قَتْلُ الْحُسَیْنِ»؛ یعنی اولین چیزی که توسط قلم بر لوح نوشته شد، شهادت امام حسین(ع) بود.
از عاشورا هم، می‌توان برداشتی سیاسی و اجتماعی داشت و هم می‌توان به آن نگاهی معرفتی داشت. در نگاه معرفتی گفته می‌شود اولین کلمه‌ای که در عالم شهود بر لوح محفوظ نوشته شد و بر اساس آن خلقت شکل گرفت، شهادت حسین(ع) بود. اگر نگاه معرفتی در کارهای عاشورایی داشته باشیم تا سال‌های سال می‌توان از این معنا و معرفت در ساخت کارهای هنری بهره برد.
بیشتر بخوانید:
کم‌کاری در حوزه تولیدات عاشورایی شایسته کشور ایران نیست
باید به سمتی رویم تا تحلیل‌مان فراتر از نگاه کنونی باشد. متاسفانه اهل تاریخ و اهل سیاست بلایی سر فرهنگ عاشورایی آورده‌اند که مخاطبان فراتر از آن دو مقوله به عاشورا نمی‌توانند نگاه کنند. این امر یک ضربه اساسی است که به بطن فرهنگ عاشورایی خورده است. برای همین، هر فتنه‌ای که به وجود می‌آید ریزش‌های اساسی رخ میدهد چرا که بنیادهای فکری بر اساس معرفت قرآنی شکل نگرفته و صرفاً بر اساس رفتارهای سیاسی – اجتماعی به عاشورا تعریف شده است. برای دوری از این خطاها باید به لایه‌های معرفتی عاشورا بپردازیم. شاید از بهترین راه کارها توجه داشتن به کلام حضرت زینب(س) است که باعث وسعت نگاه هنرمند و واجد فضل شدن او می‌شود.
ایکنا – برای رسیدن به شور و شعور حسینی آیا می‌توان اکتسابی عمل کرد یا اینکه تنها به صورت ایمانی می‌توان به آن پرداخت؟
هنرمند در آن فضای روحی که زیست دارد خلق اثر می‌کند. هر هنرمندی نسبت به زیستی که دارد روحش در ارتفاعات فضل قرار می‌گیرد. هنرمند که در فضای طبیعت‌گرایی زیست می‌کند همه نگاه و جهان‌بینی‌اش منبعث از آن فضا است. این هنرمند تصاویری را خلق می‌کند که از آن منظر دیده می‌شود. برای رسیدن به شور و شعور حسینی(ع) لازم است تا زیست خود را به گونه‌ای تغییر دهیم تا به مرور دو ویژگی مذکور را در بیابیم.
هر هنرمندی که می‌خواهد اثری عاشورایی خلق کند در ابتدا باید نگاهی به زیست خود داشته باشد. باید ببیند در چه فضای روحی زندگی می‌کند؟ هنرمند تا زمانی‌که فضای روحی و زیستی خود را اصلاح نکند نمی‌تواند به کارهای مورد نظرش نزدیک شود. من مدیر هنری در سینما هستم. وقتی به فیلمی دعوت می‌شوم تلاش می‌کنم تا زیست خود را به فضای فیلم مورد نظر نزدیک کنم. بعنی اگر قرار است در کاری، تاریخ اسلام را به تصویر کشیم، در ابتدا پیرامون خود را با آثار و نوشته‌هایی که مرا به آن فضا نزدیک می‌کند پر کنم. از این روست که در اتاق طراحی فیلم که وارد می‌شوید می‌بینید که تمام دیوارها مملو از طراحی‌ها و عکس‌‌ها و کانسپت‌هایی است که فضای فیلم را برای مخاطب شکل میدهد. به عبارت دیگر هنرمندی که تلاش دارد اثری عاشورایی خلق کند باید تمام دیوارهای فضای روح خود را از نوشته‌ها و تصاویر و معارف عاشورایی پر کند و در آن مستقر شود و از آن فضا رنگ و بویی عاشورایی بگیرد.
گفت‌و‌گو از داوود کنشلو
انتهای پیام
