خطبه فدکیه؛ دفاع حضرت فاطمه(س) از گفتمان نبوی

 به گزارش ایکنا از لرستان، 26 آذرماه مصادف با سوم جمادی‌الثانی سالروز شهادت حضرت زهرا(س) است که به همین مناسبت، مجتبی گراوند، دانشیار تاریخ اسلام دانشگاه لرستان در رابطه با اهیمت خطبه فدکیه حضرت فاطمه(س) در تاریخ اسلام یادداشتی را به رشته تحریر درآورده است که متن آن را در ادامه می‌خوانید:

«حضرت زهرا(س) پس از رحلت نبی مکرم اسلام حضرت محمدمصطفی(ص) در مسجد النبی به سخنرانی پرداخت که به خطبه فدکیه مشهور است.

خطبه فدکیه مهمترین روایت به جای مانده از حضرت فاطمه زهرا(س) برای آیندگان است که در آن هم علم و معرفت الهی حضرت در مسائل گوناگون و خطیر دینی و هم درایت و شجاعت ایشان در مقابله با انحرافات سیاسی و اجتماعی و مذهبی مشاهده می‌شود. اعتبار این حدیث و خطبه و نقل آن در منابع شیعه و اهل تسنن، جای انکاری برای مخالفان آن باقی نمی‌گذارد؛ با خطبه حضرت، فدک در طول تاریخ از حالت یک مزرعه کشاورزی خارج شده و تبدیل به نماد امامت و ولایت شده است.

خطبه فدکیه یکی از منابع مهم بررسی و تحلیل تاریخ صدر اسلام است که از ابعاد مختلف حائز اهمیت و شایسته بررسی و تحلیل است. فصاحت و بلاغت این خطبه باعث گردیده که در منابع تاریخی و کلامی همچون؛ «بلاغات النساء» تألیف أحمد بن طیفور، «بصائر الدرجات» تألیف اشعرى قمى، «السقیفه و فدک» تألیف أحمد بن عبدالعزیز جوهرى‏ از محدثان اهل سنت، «مقاتل الطالبیین» تألیف أبوالفرج اصفهانى، «شرح الأخبار فی فضائل الأئمه الأطهار» تألیف قاضى نعمان مغربى، «من لا یحضره الفقیه» تألیف شیخ صدوق، «الشافى فی الإمامه» تألیف سید مرتضى، «دلائل الامامه» تألیف محمد بن جریر طبرى، «مقتل الحسین(ع)» تألیف خطیب خوارزمى، «الاحتجاج» تألیف ابومنصور طبرسى، «تذکره الخواص من الأمّه فی ذکر مناقب الأئمه(ع)» تألیف سبط ابن الجوزى، «شرح نهج‏البلاغه» تألیف ابن ابى‌الحدید معتزلى، «شرح نهج‏البلاغه» تألیف على ابن میثم بحرانى، «کشف الغُمّه فی معرفه الأئمه» تألیف علامه ابوالحسن اربلى و... بازتاب پیدا کند و روایات مشهوری در فضائل این بانوی بزرگوار وجود دارد که مورد اتفاق شیعه و مورخین و محدثین اهل سنت است.

این خطبه که با حمد و ستایش پروردگار شروع می‌شود؛ ناشی از معرفت و جهان‌بینی والای الهی، بصیرت و تبیین عقلانی است.در این خطبه حضرت فاطمه(س) به عظمت خلقت و هدف از آفرینش جهان و انسان اشاره کرده و به فلسفه بعثت انبیاء و پیامبران می‌پردازد.از این‌رو در رابطه با سیره پیامبر اسلام(ص) معتقد است که هدف از بعثت پیامبراسلام(ص) این بود که مردم را از تاریکی و گمراهی نجات دهد و به راه راست رهنمون و هدایت کند.بنابراین صلاح و سعادت مردم و جامعه در گرو پیروی از رهنمودهای رسول خدا(ص) است.

شایان ذکر است که مردم شبه جزیره عربستان در دوره جاهلیت از هر نظر در وضعیت نامناسبی به سر می‌بردند و آلوده به گناه، بت‌پرستی، تجاوز به حقوق دیگران، قساوت و شقاوت، ظلم به زنان و زنده به گور کردن دختران، جنگ‌های قبیله‌ای، تعصب کورکورانه، پلیدی و پلشتی بودند اما با بعثت پیامبر اکرم(ص) مفاهیم اخلاقی و انسانی همچون کرامت، مساوات و برادری، احترام به حقوق دیگران، دگردوستی، دستگیری از نیازمندان و... جایگزین ارزش‌های جاهلی گردید.

پیامبرگرامی اسلام(ص) در طول 23 سال شبانه‌روز تلاش کرد مردم را از تاریکی و گمراهی نجات داده و به راه راست هدایت نماید اما با رحلت رسول خدا(ص) برخی از مسلمانان به آداب و سنت‌های جاهلی بازگشتند و اجازه ندادند مسیری که توسط آن حضرت بنیان و پی‌ریزی شده بود تداوم پیدا کند؛ لذا مبین و مفسر قرآن کریم یعنی امام علی(ع) را کنار و تنها گذاشتند.

در این شرایط حساس و پیچ مهم تاریخی، حضرت زهرا(س) با احساس مسئولیت و نگرانی نسبت به آینده امت اسلامی به روشنگری و آگاه کردن مردم جامعه پرداخت و با دلایل محکم عقلی و نقلی به دفاع از گفتمان نبوی(ص) و امامت، جایگاه امیرالمؤمنین امام علی و اهل‌بیت(ع) پرداخت.

سبک زندگی فردی و اجتماعی حضرت فاطمه‌زهرا(س) مشحون از نکات برجسته اخلاقی و انسانی است.ایشان تربیت‌ یافته مکتب اسلام ناب است و سیره نبوی(ص) و آیات قرآن کریم را عمیق درک نموده؛ لذا الگویی شایسته و سرآمد برای انسان‌ها در هر عصر و زمانی است.»