شعشعه «آفتاب دانش» در «آفاق اندیشه»

به گزارش ایکنا؛ ایستگاه‌های تقویمی چون سالروز ولادت ائمه اطهار(ع) در کنار سُرور و شادمانی که با خود برای ملت مسلمان به‌همراه دارد؛ یادآور بزنگاهی است که طی آن می‌توان با مرور اندیشه‌ها، سبک زیست، بینش، دانش و نگرش ائمه اطهار(ع) فصلی درخشان را برای الگوسازی اسوه‌های بزرگی برای هر ملتی به‌ویژه مسلمانان متصور بود.

درست برهمین راستا و نمط است که نویسندگان، پژوهشگران و محققان با محوریت سبک زندگی؛ سلوک؛ زیست معنوی و آموزه‌هایی که هر یک از امامان که از سلاله پیامبر مهربانی‌ها حضرت محمدمصطفی(ص) داشته و ادامه‌دهنده راه او بودند را منقاش قلم گرفته‌اند تا در راستای شناسایی هرچه بیشتر چنین الگوها و اسوه‌هایی در جامعه و میان مخاطبان دستی گرم داشته باشند.

هرچند به‌ دلیل وجوه اسنادی و کارهای عمیق پژوهشی در راستای انتقال صحیح و درست معارف زندگی و سلوک ائمه اطهار(ع)؛ حساسیت‌ها و سختی‌های متعددی در مسیر کار پژوهشگران وجود دارد اما نکته اینجاست که اندیشکده‌ها و ناشرانی که به شکل تخصصی در قامت ارتباط با بدنه حوزه و دانشگاه از وجود پژوهشگران خبره و سرشناس بهره می‌برند در این حوزه و کتاب‌های مرتبط با آن با محوریت نگرش‌های پژوهشی، اسنادی و تاریخی کارنامه قابل‌قبولی از خود به‌جای گذاشته‌اند.

اما درست در نقطه مقابل در حوزه ادبیات داستانی که پُربسامدترین و پُرمخاطب‌ترین گونه ادبیات میان تمامی جوامع از جمله کشورمان ایران به‌شمار می‌رود، آثار این حوزه به چشم اسفندیاری در گونه تولیدات مکتوب و کتاب‌ها برای گروه‌های سنی مختلف کودک، نوجوان، جوان و بزرگسال بدل شده ‌است.

حال با توجه به قرار گرفتن در سالروز میلاد باسعادت حضرت امام محمدباقر(ع)؛ پنجمین پیشوای امامت شیعیان در نخستین روز ماه مبارک رجب در ادامه و در قالب گزیده‌ای از کتاب‌شناسی‌های معتبر و متقن در گونه‌های ادبیات داستانی و آثار پژوهشی، اسنادی و تاریخی به معرفی کتاب‌هایی در این حوزه می‌پردازیم که در ادامه از خاطرتان می‌گذرد.

«آفتاب دانش»؛ 100 برش کوتاه داستانی از زندگی امام محمدباقر(ع)

کتاب «آفتاب دانش» نوشته بهزاد دانشگر شامل روایت داستانی زندگی امام محمد باقر (ع) به‌تازگی توسط انتشارات شهید کاظمی منتشر و راهی بازار نشر شده است. این‌کتاب هفتمین‌جلد از مجموعه چهارده‌جلدی «خورشید یک‌آفتاب» است که این ناشر منتشر می‌کند.

امام محمد باقر(ع) به‌عنوان معصوم هفتم و امام پنجم شیعیان، زندگی پرفراز و نشینی داشته اما کمبود آثار مربوط به شخصیت ایشان باعث شده، فضائل و داستان‌های زندگی ایشان، کمتر به دست مخاطبان برسد. به این‌ترتیب نویسنده کتاب «آفتاب دانش» تلاش کرده در قالب ۱۰۰ برش کوتاه، زندگی این‌ امام(ره) را روایت کند.

این‌کتاب در بخش داستان‌های دینی سومین دوره جایزه ادبی اصفهان، به‌عنوان اثر برگزیده معرفی شد.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم:

گفت:«انت بقر؟»

جواب داد: «انا باقر»

گفت: «مادرت آشپز بود؟»

پاسخ داد: «آشپزی شغل مادرم بود.»

نصرانی گفت: «مادرت سیاه پوست بود و بد زبان.»

امام فقط گفت: «اگر این چیزهایی که در مورد مادرم گفتی راست است، خدا بیامرزدش. اگر هم دروغ است، خدا تو را بیامرزد»

«آفاق اندیشه: نگاهی به زندگانی امام محمد باقر(ع)»

کتاب «آفاق اندیشه: نگاهی به زندگانی امام محمدباقر(ع)» به قلم ابوالفضل هادی‌منش که توسط انتشارات مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران منتشر شده است؛ مشتمل بر مقدمه نویسنده کتاب؛ بخش‌های منتخب و موخره‌ای در پایان این اثر پژوهشی است.

بخش اول؛ گذری بر زندگانی، فعالیت‌ها و مبارزات فرهنگی-سیاسی امام محمدباقر(ع) است که شامل دوران زندگانی امام باقر(ع) همزمان با به قدرت رسیدن مروانیان است که حاکمیت را از جنگ امویان گرفته بودند.

گذری بر زندگانی، فعالیت‌ها و مبارزات فرهنگی ـ سیاسی امام باقر(ع) بخش دیگری از این کتاب است که نویسنده درباره ولادت، نامگذاری، کنیه، لقب‌ها، مادر و همسر و فرزندان امام(ع)، امامت ایشان توضیح می‌دهد.

ویژگی‌های برجسته امام باقر(ع) چون «ویژگی‌های ظاهری»؛ «اخلاق و ویژگی‌های فردی مثل پرستش و پارسایی، دوری از دنیا، دانش، بینش، بخشندگی، سخاوت و»؛ «ویژگی‌های اخلاقی در خانواده شامل ایجاد پیوند عاطفی با همسر و ارتباط عاطفی با فرزندان» و «اخلاق اجتماعی شامل مواردی چون دستگیری از نیازمندان جامعه، احترام به مالکیت اجتماعی، حضور در اجتماعات و...» عناوین زیر فصل‌های بخش دیگری از این اثر را شامل می‌شود.

«امام باقر: جلوه امامت در افق دانش»؛ اثری درخشان در حوزه اسنادی

کتاب «امام باقر: جلوه امامت در افق دانش» به قلم احمد ترابی که توسط بنیاد پژوهش‌های اسلامی منتشر شده، اثری است که به صورت تحقیقی و سندی معتبر در پنج فصل تنظیم و تدوین شده و به زعم قاطبه کارشناسان و محققان متون اسنادی در حوزه ائمه اطهار(ع)، این اثر از لحاظ تحقیقی بودن و ارجاع‌ها به سندهای گوناگون از معدود کتاب‌هایی در این موضوع است که به فارسی به نگارش درآمده است.

در فصل اول این کتاب، اجمالی از ولادت تا شهادت آن حضرت آمده؛ در فصل دوم؛ به زندگانی علمی آن حضرت پرداخته و نویسنده امام باقر(ع) را در اندیشه اهل تشیع و اهل تسنن بررسی و در ادامه شاگردان آن حضرت را معرفی می‌کند.

فصل سوم؛ مشی سیاسی آن حضرت را در زمان خلفای معاصر و قیام‌هایی را که در آن مقطع تاریخی به وقوع پیوسته و مواضع ایشان در مقابل آنها را بازتاب می‌دهد. فصل چهارم به زندگی اجتماعی ایشان، و مرجعیت و پاسخگویی به پرسش‌های مردم را مورد برسی قرار می‌دهد و در فصل پنجم با توجه به برخی از سخنان امام باقر(ع)، پیام‌ها و حکمت‌هایی را برای خواننده به ارمغان می‌آورد.

«امام محمدباقر(ع)» اثر شیخ عباس قمی به روایت «منتهی‌الآمال»

کتاب «امام محمدباقر(علیه السلام)» كه عنوان تألیف شیخ عباس قمی را بر جلد خود دارد، در واقع، بازچاپ «باب هفتم» اثر مشهور «منتهی‌الآمال» نوشته مرحوم حاج شیخ عباس قمی است.

کتاب «امام محمدباقر (علیه السلام)» که «باب هفتم» کتاب منتهی‌الآمال را در بر می‌گیرد، به معرفی امام پنجم اختصاص دارد. این كتاب، در هفت فصل به موضوع‌هایی چون تولد، نام و کنیه، فضایل و مناقب و مکارم اخلاق، معجزات، کلمات حکمت‌آمیز، وفات، اولاد و حکایات منسوب به آن حضرت پرداخته است.

«در محضر امام محمد باقر(ع)» با محور بررسی عقاید و اخلاق باقرالالعلوم

کتاب «در محضر امام محمد باقر(ع)» تألیف علیرضا زکی‌زاده رنانی؛ حاوی روایاتی منسوب به حضرت باقرالعلوم است که به دو موضوع‌ كلی «عقاید» در فصل اول و «اخلاق» در فصل دوم می‌پردازد.

این کتاب دارای یک پیشگفتار است و نویسنده هدف خود از این نوشتار را پرداختن به مباحثی اعتقادی، تفسیری، فقهی و کلامی ذکر می‌کند.

فصل اول کتاب با استناد به روایات منسوب به امام محمدباقر(ع) در مبحث عقاید، به توحید و معرفت خداوند، نبوت، قرآن و تفسیر، امامت و معاد، با ذکر اصل و ترجمه روایات و منابع آنها پرداخته است. روش نویسنده، گردآوری مباحث اعتقادی، تفسیری، فقهی و کلامی است که اشخاص مختلف در محضر امام باقر(ع) طرح و پاسخ دریافت کرده‌‌اند.

فصل دوم كتاب که به «اخلاق» اختصاص دارد، تنها 7 صفحه است در حالی كه فصل اول، («عقاید») در 395 صفحه رقم خورده است.

داستان‌هایی از زندگانی امام محمد باقر(ع)

«داستان‌هایی از زندگانی امام محمد باقر (ع)»،  نوشته علیرضا کربندی؛ دارای مقدمه، هشت بخش و موخره است.

مؤلف در مقدمه کتاب آورده است که آشنایی با زندگینامه ائمه اطهار(ع) و پیشوایان راستین حق بر همه‌ جوانان حقیقت‌طلب مسلمان واجب است. از این رو با سود بردن از کتاب‌های اهل دانش و بصیرت، دست به تهیه کتابی فشرده و ساده زده است تا قدمی در جهت شناساندن پیشوایان واقعی و رهروان راه خوشبختی انسان‌ها برداشته باشد.

بخش اول کتاب به چگونگی ولادت حضرت امام محمد باقر (ع) اختصاص یافته و در بخش دوم از نام، القاب و کنیه آن بزرگوار سخن رفته است. بخش سوم به واگویی خصلت‌های نیک و پسندیده‌ امام(ع) پرداخته است. بخش چهارم، شامل گزیده‌هایی از سخنان آن حضرت می‌شود. بخش پنجم، از دوران امامت حضرت امام محمد باقر (ع)، خلفای هم‌عصر ایشان، فروتنی علمای برجسته در نزد آن امام، مهارت امام در تیراندازی، آگاهی امام به اسرار و … می‌گوید و بخش ششم به جلوه‌هایی از رفتار امام باقر (ع) در مناجات و مهمان‌نوازی، اخلاق، صبر و کرامت، اختصاص دارد. بخش هفتم از شاگردان حضرت ــ همچون جابر بن عبدالله انصاری، اَبانِ بن تغلب، جابر بن یزید جعفی و … سخن می‌گوید. فصل هشتم به ذكر حكایتی از شهادت امام محمد باقر(ع) می‌پردازد. موخره‌ای کوتاه؛ پایان بخش این كتاب است.

روایت، تدوین و نگارش از امین خرمی